Στις 14 του Μάρτη θα πραγματοποιηθούν οι γενικές βουλευτικές εκλογές στην Ισπανία. Οπως και στην Ελλάδα, οι διαφορές των δύο μεγάλων διεκδικητών για την εξουσία, του κυβερνώντος συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (PP) και του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος της Ισπανίας (PSOE), είναι μηδαμινές. Επίσης, όπως και στην Ελλάδα, οι πολιτικές επιλογές καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από το ασφυκτικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και οι πολιτικές νεοφιλελεύθερης διαχείρισης που πρεσβεύουν τα αστικά κόμματα εγγυώνται ακόμα μεγαλύτερη εκμετάλλευση της ισπανικής εργατικής τάξης. Η διαδικασία αυτή μάλιστα αναμένεται να γίνει πολύ πιο έντονη τα επόμενα χρόνια αφού η ισπανική οικονομία απειλείται από την ένταξη των Ανατολικών Χωρών στην ΕΕ.

Η έλλειψη αυτή ουσιαστικών διαφορών μεταξύ των αστικών κομμάτων, που όπως και στη χώρα μας θα αναπληρωθεί από τα κατάλληλα επικοινωνιακά παιχνίδια, αναμένεται να φέρει στο προσκήνιο το επίμαχο θέμα της σχέσης της κεντρικής εξουσίας με τις αυτόνομες περιοχές της Ισπανίας -κυρίως της Χώρας των Βάσκων και της Καταλονίας, που επιδιώκουν μεγαλύτερες εξουσίες. Τα προβλήματα μεταξύ της κεντρικής διοίκησης και των αυτόνομων περιοχών φέτος, χρονιά που γιορτάστηκαν τα 25 χρόνια από τη θέσπιση του αστικού Συντάγματος, όχι μόνον αναζωπυρώθηκαν αλλά πήραν μια καινούρια τροπή που έχει τη δυναμική να συνταράξει τα ίδια τα θεμέλια του ισπανικού αστικού κράτους.

Στο κέντρο της διαμάχης βρίσκεται το «Σχέδιο Ιμπαρέτσε» (από το όνομα του προέδρου του Κοινοβουλίου της Χώρας των Βάσκων, Χουάν Χοσέ Ιμπαρέτσε), που έχει καταθέσει το «Εθνικιστικό Βασκικό Κόμμα» (PNV) και προβλέπει όχι μόνον την παραχώρηση νέων εξουσιών στην τοπική κυβέρνηση (μεγαλύτερες εξουσίες σε ό,τι αφορά στους φόρους, ίδρυση Ανώτατου Βασκικού Δικαστηρίου) αλλά και την ανεξάρτητη εκπροσώπηση των βασκικών αρχών στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τελική κατάληξη του σχεδίου θα είναι η καθιέρωση ενός καθεστώτος «Ελεύθερης Σύνδεσης» μεταξύ των βασκικών επαρχιών και της Ισπανίας (μάλλον στα πρότυπα της σύνδεσης ΗΠΑ και Πουέρτο Ρίκο). Το σχέδιο έχει καταδικαστεί τόσο από το «Λαϊκό Κόμμα» (με πολύ σκληρή γλώσσα μάλιστα, αφού ο ίδιος ο Αθνάρ κατηγόρησε το «Εθνικιστικό Βασκικό Κόμμα» που κυβερνάει τη Χώρα των Βάσκων ότι συντάσσεται «με τους τρομοκράτες της ΕΤΑ») όσο και από τους Σοσιαλιστές.

Στην άλλη πλευρά της διαμάχης βρίσκεται η Καταλονία, όπου τον περασμένο μήνα το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Καταλονίας «PSC» (αδερφή οργάνωση του PSOE) σχημάτισε κυβέρνηση μαζί με το κόμμα της Ρεπουμπλικανικής Καταλανικής Αριστεράς «ERC» (που διακηρύσσει ότι η Καταλονία πρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί) και το συνασπισμό «Πρασίνων και Εναλλακτικής Αριστεράς». Ο νέος Πρόεδρος της Καταλονίας (από το Σοσιαλιστικό Κόμμα), Πασκάλ Μαραγάλ, επιθυμεί και αυτός την αναθεώρηση του καθεστώτος αυτονομίας με την παραχώρηση νέων εξουσιών στις τοπικές κυβερνήσεις (κυρίως σε ό,τι αφορά στους φόρους και στην καταλανική γλώσσα) αλλά δεν κάνει λόγο για ανεξαρτησία. Τις θέσεις αυτές τις υποστηρίζουν (μάλλον τις υπαγορεύουν) τα κεντρικά γραφεία του «PSOE».

Το «Λαϊκό Κόμμα» μάχεται εναντίον οποιασδήποτε αναθεώρησης των βασικών κανόνων του Συντάγματος. Ο Αθνάρ μάλιστα συναντήθηκε με Καταλανούς επιχειρηματίες προκειμένου να τους πείσει να μη στηρίξουν μια κυβέρνηση με τη συμμετοχή του «ERC», αλλά η αστική τάξη της πλούσιας Καταλονίας μάλλον δε νιώθει να απειλείται από το «ERC» όπως και από τις αξιώσεις για περισσότερη αυτονομία. Στις εκλογές το «Λαϊκό Κόμμα» θα υψώσει τη σημαία της «εθνικής ενότητας» και με υστερικές κορόνες θα κατηγορήσει τους πάντες στη Χώρα των Βάσκων για «υπόθαλψη των τρομοκρατών» (αγαπημένο θέμα του Αθνάρ μετά και τη συμμετοχή στον πόλεμο ενάντια στο Ιράκ). Από την άλλη οι Σοσιαλιστές θα παίξουν το παιχνίδι της δήθεν ανανέωσης του Συντάγματος και του «μοντέλου» της Καταλονίας, ενώ εν πολλοίς θα επιχειρήσουν να «ξεχάσουν» τη συμμετοχή της χώρας στις δυνάμεις κατοχής στο Ιράκ - παρά τη λαϊκή κατακραυγή αλλά και τα θύματα που είχε ως αποτέλεσμα αυτή η επιλογή. Αλλωστε, το μόνο που επιθυμούν είναι να παίξει ενεργότερο ρόλο ο ΟΗΕ στην κατοχή.

Και στη μέση όλων αυτών είναι οι Ισπανοί εργαζόμενοι, των οποίων η θέση θα γίνει χειρότερη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ισπανία, όπως αποδεικνύουν επανειλημμένες δημοσκοπήσεις του κρατικού Κέντρου Κοινωνιολογικών Ερευνών (CIS), είναι η ανεργία - με ποσοστό 67,8% έναντι 44% για την τρομοκρατία. Η ανεργία στην Ισπανία τα τελευταία χρόνια έχει πέσει στο 11% (από τα ύψη του 20%) αλλά εξακολουθεί να είναι η υψηλότερη στην Ευρωζώνη. Η πτώση αυτή οφείλεται σε συντριπτικό ποσοστό στη δημιουργία προσωρινών θέσεων εργασίας και θέσεων μερικής απασχόλησης. Η Ισπανία είναι από τους πρωτοπόρους στη δημιουργία τέτοιων «θέσεων εργασίας». Περίπου μία στις τρεις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται είναι περιορισμένης διάρκειας. Την πολιτική αυτή την εισήγαγε πρώτο το PSOE το 1994 με τη «μεταρρύθμιση» της εργατικής νομοθεσίας. Το «Λαϊκό Κόμμα» απλά τη συνέχισε και έκανε ακόμα πιο εύκολες τις μαζικές απολύσεις, ενώ μείωσε και το ποσό που κάθε απολυμένος εργάτης δικαιούται ως αποζημίωση με τη μεταρρύθμιση του 1997.

Το «Λαϊκό Κόμμα» επίσης υιοθέτησε και συνέχισε τη μεταρρύθμιση του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης (Συμφωνία του Τολέδο, 1995) που επιβαρύνει τη θέση των εργαζομένων. Με τη Συμφωνία αυτή αυξήθηκε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης (επισήμως είναι στα 65 χρόνια), ενώ το ύψος των συντάξεων πλέον υπολογίζεται με βάση τα τελευταία 15 χρόνια εργασίας αντί για τα τελευταία 8. Η Συμφωνία μεταξύ των «κοινωνικών εταίρων» ανανεώθηκε το Σεπτέμβρη με τις ψήφους των βουλευτών και των δύο μεγάλων αστικών κομμάτων, ενώ η «Ενωμένη Αριστερά» (IU) ψήφισε «θετική αποχή»...

Παράλληλα, σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Στατιστικού Ινστιτούτου (ΕΣΙ), το 10% των ισπανικών νοικοκυριών έχει «μεγάλη δυσκολία» στο να καλύψει τα μηνιαία έξοδά του, ενώ το 46% έχει επίσης δυσκολία στο να κάνει τις μηνιαίες αγορές πέρα από τα έξοδα κατοικίας. Τα νοικοκυριά είναι καταχρεωμένα ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται και μια υπερβολική αύξηση στις τιμές των ακινήτων (πρόκειται για «φούσκα» που όταν θα σκάσει θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες). Επίσης, σύμφωνα με το ΕΣΙ, το τρίτο τετράμηνο του 2003 παρατηρήθηκε μια αύξηση στις τιμές βασικών προϊόντων, πράγμα που έκανε τη ζωή των νοικοκυριών ακόμα πιο ακριβή -περίπου 3,7% από το προηγούμενο τρίμηνο.

Φυσικά τα αστικά κόμματα δε θα λύσουν τα προβλήματα διαβίωσης του ισπανικού λαού. Αντίθετα, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διαχείρισης που προτείνουν θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Με την είσοδο των Ανατολικών χωρών στην ΕΕ, οι ισπανικές επιχειρήσεις θα χάσουν το βασικό «συγκριτικό πλεονέκτημά» τους (χαμηλούς μισθούς), γεγονός που θα επιβάλει νέα επίθεση εναντίον των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης. Την επίθεση αυτή θα κληθεί να φέρει εις πέρας κάποιος από τους πολιτικούς εκπροσώπους της αστικής τάξης μετά τις εκλογές του Μάρτη.