Με μια συγκινητική εκδήλωση, πλούσια σε διδάγματα, τίμησε η ΚΝΕ την Ηλέκτρα Αποστόλου, στο πλαίσιο της 33ης Αντιιμπεριαλιστικής Κατασκήνωσης της ΚΝΕ στο Ποσείδι της Χαλκιδικής. Ομιλήτρια ήταν η Αφροδίτη Μπόμπολη, μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ, ενώ ακολούθησαν αφηγήσεις για τη ζωή της. Ακολουθούν αποσπάσματα από την κεντρική ομιλία:

Η σημερινή μας εκδήλωση, με αφορμή τη συμπλήρωση των 80 χρόνων από τη δολοφονία της, στις 26 Ιούλη του 1944, υπερβαίνει την υποχρέωσή μας να τιμάμε κάθε χρόνο την Ηλέκτρα τέτοιες μέρες για να μαθαίνει και κάθε νέα γενιά κομμουνιστών την «κόκκινη αδελφή της Επανάστασης». Η Ηλέκτρα δεν τιμάται, ούτε και «κλείνεται» σε μια εκδήλωση.

Είναι ένα αξεθώριαστο κεφάλαιο στην Ιστορία του Κόμματός μας, του εργατικού - λαϊκού κινήματος της χώρας μας... Η Ηλέκτρα δεν ήταν ούτε η πρώτη, ούτε και η μόνη που έζησε, έδρασε ανυπότακτα και ανυποχώρητα και τελικά θυσιάστηκε για μια κοινωνία χωρίς αδικία και εκμετάλλευση, για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Για τον ίδιο σκοπό, χιλιάδες κομμουνιστές και κομμουνίστριες, αλλά και άλλες αγωνίστριες γυναίκες... έβαλαν τη δική τους σφραγίδα στις λαμπρές σελίδες της Ιστορίας του επαναστατικού εργατικού κινήματος στη χώρα μας και παγκόσμια.

Κάθε πλευρά, κάθε στιγμή της ζωής και της δράσης της Ηλέκτρας αποτελούν πολύτιμη πηγή διδαγμάτων για την προετοιμασία μιας γυναικείας κομμουνιστικής πρωτοπορίας στις σύγχρονες συνθήκες της ταξικής πάλης.

Γιατί η ακλόνητη επαναστατική προσωπικότητα, αυτή που «δεν παραδίδεται», δεν υποχωρεί, αντέχει, εμπνέει και μας δίνει δύναμη σήμερα 80 χρόνια μετά, τελικά διαμορφώνεται μόνο μέσα στο Κόμμα μας και στην ΚΝΕ, που πολλαπλασιάζει τη δύναμη του καθενός και της καθεμιάς...

Από πολύ μικρή άρχισε να ευαισθητοποιείται κάτω από την επίδραση των ταξικών αντιθέσεων, της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά και από την παγκόσμια ακτινοβολία της Οκτωβριανής Επανάστασης, κάτω από την ίδια την ίδρυση του ΚΚΕ, αλλά και των αγώνων του εργατικού, αγροτικού κινήματος της εποχής.

Οπως έγραφε η ίδια στο βιογραφικό της στις 31/8/1935, στη Μόσχα «7 χρόνια σπούδασα στη Γερμανική Σχολή, όπου παράλληλα μάθαινα κι ελληνικά...».

Στη σχολή συνάντησε έναν Γερμανό καθηγητή, οπαδό του Μαρξισμού, από τον οποίο γνώρισε τα «απαγορευμένα» ονόματα της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Λίμπκνεχτ, του Ερνεστ Τέλμαν. Μαθαίνει τελικά ποια είναι η πηγή της αδικίας, τότε όπως και τώρα, η εκμετάλλευση των εργατών από τους κεφαλαιοκράτες, η αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας.

Κάπως έτσι ανακαλύπτει τις κομμουνιστικές ιδέες και ανοίγει για την Ηλέκτρα ο δρόμος της οργανωμένης ζωής. Εγινε μέλος της ΟΚΝΕ το 1927, με τη σύσταση του μεγαλύτερου αδερφού της, του Λευτέρη, που ήταν από το 1921 μέλος της ΟΚΝΕ.

Το 1930 γίνεται μέλος του Κόμματος και της καθοδήγησης της ΟΚΝΕ στην Αθήνα και για πολλά χρόνια υπήρξε μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της εφημερίδας «Νεολαία», οργάνου της ΟΚΝΕ, ενώ στα 1933 - 1934 συμμετείχε ως επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας που πήρε μέρος στο Παγκόσμιο Αντιφασιστικό και Αντιπολεμικό Συνέδριο Γυναικών που έγινε στο Παρίσι.

Το 1935 πήρε μέρος στο 6ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων (ΚΔΝ) και αργότερα είναι παρούσα στο 1ο Συνέδριο της Κομσομόλ της Σοβιετικής Ενωσης στη Μόσχα.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, τον Ιούνη του 1936 εκλέγεται μέλος της ΚΕ της ΟΚΝΕ, με χρέωση το Γραφείο της Μακεδονίας - Θράκης. Το 1943 αναλαμβάνει την καθοδήγηση της κοριτσίστικης οργάνωσης «Ελεύθερη Νέα» και παίρνει μέρος στην ιδρυτική συνεδρίαση της ΕΠΟΝ.

Στη συνέχεια περνάει στην κομματική δουλειά, ως μέλος της Επιτροπής της ΚΟΑ και χρεώνεται την καθοδήγηση της Διαφώτισης. Αναπτύσσει τον παράνομο μηχανισμό: Τυπογραφεία, πολυγράφους, γραφομηχανές. Αυτή και η ομάδα της αναλαμβάνουν το γράψιμο συνθημάτων στον τοίχο, την αφισοκόλληση, τα τρικάκια, το χωνί, τα σκιτσάκια και τις εφημερίδες...

Ιδιαίτερη αξία έχει το γεγονός ότι η Ηλέκτρα ήταν από τις πρώτες κομμουνίστριες που εντάχθηκαν στο κομμουνιστικό κίνημα, σε μια εποχή που οι γυναίκες στο κίνημα ήταν λιγοστές και οι προκαταλήψεις σχετικά με την κοινωνική θέση της γυναίκας αποτελούσαν μεγάλο σκόπελο. Η δράση τους ερχόταν σε αντιπαράθεση με όλο τον κοινωνικό περίγυρο, που στιγμάτιζε μια γυναίκα που ασχολούνταν με τα κοινά και πολύ περισσότερο με την πολιτική δράση μέσα από το ΚΚΕ...

Λέει η ίδια το 1935 στο βιογραφικό της: «Η οικογένειά μου ποτέ δεν υπήρξε πλούσια, αλλά πάντοτε είχαμε άνεση. Ξεκίνησα τον Σεπτέμβρη του 1929 να εργάζομαι σε μία εταιρεία. Η ειδικότητά μου ήταν η αλληλογραφία. Η υλική μου κατάσταση ήταν τότε καλή καθώς πέραν της δουλειάς μου έπαιρνα υλική βοήθεια από την οικογένεια. Στις αρχές του 1931 έχασα την δουλειά και το καλοκαίρι του 1932 η οικογένειά μου επίσης σταμάτησε να με υποστηρίζει εξαιτίας των πολιτικών μου απόψεων. Από τότε η υλική μου κατάσταση έγινε κακή και βγάζω τα προς το ζην κάνοντας μεταφράσεις και μαθήματα...».

Ασυμβίβαστη με τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής, καλλιεργούσε την ικανότητα στην ταξική αντίληψη των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων με τη μελέτη, για να συμβάλει με τη δημιουργική της σκέψη στην υπόθεση του Κόμματος, σε περίοδο που ήταν μεγάλο το ποσοστό του αναλφαβητισμού στις γυναίκες.

Ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες έδινε βάρος στη μελέτη του έργου των θεμελιωτών του επιστημονικού κομμουνισμού. Η ίδια η Ηλέκτρα αναφέρει: «Ασχολήθηκα συστηματικά με την μαρξιστική διδασκαλία το 1934 για πέντε μήνες όταν ήμουν στην φυλακή και το 1935 για τρεις μήνες όσο ήμουν εξόριστη σε ένα νησί. Εκεί ανάμεσα σε άλλα βιβλία διάβασα το Κομμουνιστικό Μανιφέστο και το έργο του Λένιν "Η προλεταριακή επανάσταση" και το "Αριστερισμός, η παιδική αρρώστια του κομμουνισμού". Γενικά, την υπόλοιπη ώρα διάβαζα τα τρέχοντα κομματικά υλικά».

Η στάση της εμπνέει και μας σήμερα, τα γυναικεία μέλη και στελέχη της ΚΝΕ, που αναμετριόμαστε με την ανασφάλεια της εργασιακής ζούγκλας, με τις απαιτητικές συνθήκες εργασίας και σπουδών. Το διάβασμα του «Ριζοσπάστη», της ΚΟΜΕΠ, του βιβλίου της «Σύγχρονης Εποχής» ανοίγει το μυαλό μας, πλουτίζεται το συναίσθημά μας, ομορφαίνει η ζωή μας, γινόμαστε πιο αποτελεσματικές στον αγώνα για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Για την Ηλέκτρα, όπως και για κάθε στέλεχος και μέλος, η ιδεολογική και πολιτική μόρφωση συνδεόταν με την άμεση και ενεργή συμμετοχή στην οργάνωση και καθοδήγηση του εργατικού κινήματος. Αυτό ήταν και είναι η μόνη και ασφαλής διαδικασία ώστε ο ενθουσιασμός, η αφοβία να αποκτήσουν βάθος, να εδραιωθούν ως συνειδητή επιλογή.

Η κομματική καθοδήγηση και η ΟΚΝΕ της εμπιστεύτηκε τη χρέωση να δημιουργήσει Οργανώσεις στο εργοστάσιο υφαντουργίας «Ελληνική Εριουργία» του Μποδοσάκη, στο οποίο δούλευαν 1.500 εργάτριες.

(...) Η Ηλέκτρα ως γυναικείο στέλεχος ωρίμασε μέσω της γνωριμίας της με τις επαναστατικές ιδέες και μέσω της αποστολής της να δουλέψει, πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου, στο καθοριστικό μέτωπο πάλης, στα εργοστάσια, στους κλάδους, στις εργατογειτονιές.

(...) Για την επαναστατική της δράση, η Ηλέκτρα βίωσε τη βία του αστικού κράτους και των μηχανισμών του. Είχε συλληφθεί 10-12 φορές μέχρι το 1935, αλλά τις περισσότερες την άφηναν ελεύθερη...

Ακόμα και στις συνθήκες των φυλακών και της εξορίας, κάτω από την επίδραση των κομμουνιστικών ιδεών, με τη δυναμική της ταξικής πάλης, κατόρθωσε μαζί με τις άλλες αγωνίστριες να επιβιώσουν οργανώνοντας μια ολόπλευρη ζωή με τις αξίες της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης. Οταν η μεταξική δικτατορία την έκλεισε στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, οργάνωσε μαθήματα ιδεολογικής αυτομόρφωσης, αναπτύσσοντας έντονη δράση για να κρατήσει ψηλά το ηθικό των συγκρατούμενών της.

Το 1937 αποφυλακίζεται, περνά στην παρανομία, εκλέγεται στο Γραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ με χρέωση στη Θεσσαλονίκη, στο Γραφείο της ΟΚΝΕ Μακεδονίας - Θράκης, για να οργανώσει κάτω από δύσκολες συνθήκες αγώνες, απεργίες, πρωτοστατώντας ακόμα μια φορά στην προσπάθεια για τη συμμετοχή των γυναικών στην οργάνωση «Λαϊκή Πρόνοια», για την προστασία των θυμάτων της μεταξικής δικτατορίας.

Σε αυτές τις συνθήκες έμαθε ότι θα γίνει μητέρα. Ηταν ετοιμόγεννη όταν ξανασυλλαμβάνεται το 1939. Πιάστηκε κατά τη διάρκεια αποστολής για τη λειτουργία του παράνομου τυπογραφείου. Η μόνη της έγνοια ήταν να εξασφαλίσει την ασφαλή μεταφορά του για να μπορεί να βγαίνει το περιοδικό, οι ανακοινώσεις. Την ίδια τύχη είχε και ο άντρας της, που στέλνεται στις φυλακές της Κέρκυρας.

Γεννάει την κόρη της, Αγνή, στο Τμήμα Μεταγωγών Πειραιά και λίγες μέρες μετά εξορίζεται με το νεογέννητο μωρό της στην Ανάφη. Εκεί, όπως και σε κάθε ξερονήσι, η πείνα και οι κακουχίες αμέτρητες...

Ομως η στοργή και η φροντίδα στην Αγνούλα, από το σύνολο των εξόριστων συντρόφων της Ηλέκτρας, την εξόπλιζε με αντοχή μπροστά στις δυσκολίες. Η φροντίδα για το μωρό γινόταν υπόθεση όλων των εξόριστων, δεν αποτελούσε στενά ατομική της υπόθεση...

Σε αυτό το μέρος, στην εξορία και στα βασανιστήρια, εκεί που σε κάθε στιγμή κρίνεται όχι μόνο η αγωνιστικότητα, αλλά και η συλλογικότητα, η συντροφικότητα, η σεμνότητα, εκεί που μετριέται πόσο το «εγώ» γίνεται «εμείς», εκεί η Ηλέκτρα δέχθηκε ένα μεγάλο χτύπημα: Ο άντρας της την ενημερώνει πως ο ίδιος αποφάσισε να υπογράψει δήλωση μετάνοιας.

Στα γράμματα που του στέλνει κάνει μεγάλες προσπάθειες να τον αποτρέψει... Οταν τελικά καταλαβαίνει πως δεν τον μεταπείθει και έχει υπογράψει δήλωση, του γράφει στο τελευταίο της γράμμα: «Οι δρόμοι μας χωρίστηκαν εντελώς...».

(...) Την κομμουνιστική στάση ζωής ακολούθησε η Ηλέκτρα σε όλες τις συνθήκες, σε όλες τις επιλογές που έκανε. Η θαυμαστή ανθεκτικότητά της πηγάζει ακριβώς από το ότι συνέδεσε τη ζωή της, τα «όχι» και τα «ναι» στα διλήμματα και στις αποφάσεις της με την πιο ριζοσπαστική ιδέα στην ιστορία της ανθρωπότητας, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Αυτό αφορά και ακόμα μία δύσκολη απόφαση που πήρε, ίσως ακόμα δυσκολότερη. Το 1942, η Ηλέκτρα δραπέτευσε από το Τμήμα Μεταγωγών Αθήνας. Για να το πετύχει αυτό, έπρεπε να παραδώσει την κόρη της στην αντιστασιακή οργάνωση «Εθνική Αλληλεγγύη» για να την φροντίσουν. Εβλεπε το συμφέρον του δικού της παιδιού σε σύνδεση και όχι σε αντιπαράθεση με τον αγώνα της για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, με την πάλη για τα παιδιά όλου του λαού...

Στις 25 Ιουλίου 1944, στις παραμονές της Απελευθέρωσης, η Ηλέκτρα συλλαμβάνεται για τελευταία φορά... Την μεταφέρουν στην Ειδική Ασφάλεια, στην οδό Ελπίδας και την υποβάλλουν σε φρικτά βασανιστήρια...

«Εγώ όταν πιάνομαι, δεν νιώθω καμιά ανησυχία για την απολογία μου, γιατί μόλις περάσω εκείνα τα κατώφλια, βάζω στο νου μου πως δεν έχω πια μνήμη, δεν έχω αυτιά, δεν έχω γλώσσα. Δεν έχω ούτε μιας μέρας παρελθόν», έλεγε η Ηλέκτρα. Και το έκανε πράξη. Παρά τα βασανιστήρια, δεν της παίρνουν μιλιά...

Η ιστορία όμως δεν τελειώνει εδώ. Γιατί η Ηλέκτρα είχε πάρει μια απόφαση που την έκανε πράξη σε όλη της τη ζωή: Να μην παραδίδεται και να δραπετεύει από κάθε εμπόδιο που θα την απομάκρυνε από τον συλλογικό αγώνα.

Η Ηλέκτρα μισοπεθαμένη προσπαθεί να αποδράσει ξανά, δρασκελίζοντας το παράθυρο και πηδώντας στο διπλανό σπίτι. Αποδείχτηκε για μια ακόμα φορά άτυχη, καθώς η Ελληνίδα ιδιοκτήτρια του σπιτιού ήταν συνεργάτης της Γκεστάπο.

Στις 26 Ιουλίου οι βασανιστές της θα αποτελειώσουν το αποτρόπαιο «έργο» τους. Την επομένη, το πτώμα της Ηλέκτρας Αποστόλου βρέθηκε πεταμένο στους δρόμους της Αθήνας. Η έκθεση του ιατροδικαστή αποτυπώνει τα φρικτά βασανιστήρια στα οποία την υπέβαλαν οι Ελληνες συνεργάτες των ναζί.

Τα λόγια της Αύρας Παρτσαλίδου το 1949 για την Ηλέκτρα είναι επίκαιρα και σήμερα... Τελικά ο επαναστατικός μας αγώνας κάνει τη ζωή πλούσια, δημιουργική και βάζει τη δική του σφραγίδα στην ιστορική κοινωνική εξέλιξη, μέρος της οποίας είμαστε κι εμείς.

«Μέσα στις γραμμές του ΚΚΕ η Ηλέκτρα διαπαιδαγωγήθηκε κι ατσαλώθηκε και με τη ζωή και τον θάνατό της έδειξε σε ποιο ύψος μπορεί ν' ανεβάσει το Κόμμα τη γυναίκα - κομμουνίστρια... Αν μπορούσαν οι νεκροί να μιλήσουν, η Ηλέκτρα θα μας έλεγε σεμνά και με την απλότητα που τη χαρακτήριζε: "Τέτοια έγινα γιατί τέτοια μ' έκανε το Κόμμα μου"».