Γρηγοριάδης Κώστας

Προκειμένου να εξασφαλιστεί στα μικρά παιδιά η παραμονή κοντά στα σπίτια τους, κάθε αγροτική κοινότητα, ανεξάρτητα από το πόσο μακρινή ή μικρή είναι, έχει ένα σχολείο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Και κάθε σχολείο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, σε αυτές τις απομακρυσμένες περιοχές, τροφοδοτείται από φωτοβολταϊκά. Πριν από το 1959, η Κούβα χρησιμοποιούσε 800 MW ηλεκτρικής ενέργειας, και το μεγαλύτερο ποσοστό αφορούσε τις μεγάλες πόλεις. Μετά από την κουβανική επανάσταση το 1959, η κυβέρνηση πέτυχε τον αγροτικό εξηλεκτρισμό που είχε τεθεί ως βασική προτεραιότητα. Στα επόμενα 30 έτη, το 95% της χώρας εξηλεκτρίστηκε με πάνω από 3.000 MW.

Εντούτοις, η Κούβα αγόραζε το πετρέλαιο με πολύ χαμηλές τιμές από τη Σοβιετική Ενωση. Οι δραματικές αλλαγές του 1989 στη Σοβιετική Ενωση, μαζί με μια σκλήρυνση των ΗΠΑ που επέβαλαν τον οικονομικό αποκλεισμό, οδήγησαν στο κατώτατο σημείο την κατανάλωση ενέργειας και κλυδωνισμούς της κουβανικής οικονομίας, την οποία οι Κουβανοί αποκαλούν «ειδική περίοδο». Επρεπε στη συγκεκριμένη φάση να αγοράσουν το πετρέλαιο στη διεθνή αγορά, με συνάλλαγμα. Οι αντοχές όμως της οικονομίας της χώρας δεν μπορούσαν να αντέξουν. Αυτό οδήγησε σε στόχους μείωσης της εξάρτησής τους στα ορυκτά καύσιμα και την ευρύτερη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της «ειδικής περιόδου» τα κοινωνικά προγράμματα, όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη δεν περιστάλησαν, αλλά παρέμειναν ως μια από τις βασικές προτεραιότητες της κουβανικής επανάστασης.

Προκειμένου να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσματα στην ποιότητα της εκπαίδευσης για τα παιδιά τους, το έτος 2000 η κουβανική κυβέρνηση χρηματοδότησε ένα πρόγραμμα για να αποκτήσουνηλεκτρισμόόλα τα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα. Το πρόγραμμα εκτελέστηκε από την ηλιακή επιχείρηση «Ecosol»που έχει αναλάβει τη διανομή ηλεκτρισμού από ηλιακή ενέργεια. Σε λιγότερο από ένα έτος, από το χρόνο που δημιουργήθηκε η «ηλιακή επιτροπή», 1.994 σχολεία είχαν ένα φωτοβολταϊκό σύστημα. Κάθε σύστημα αποτελείται από μια ενότητα 165 Watt, έναν ελεγκτή 20 αμπέρ, έναν αναστροφέα 250 Watt και μια τράπεζα μπαταριών 220 αμπεροωρών. Τρία από τα συστήματα περιλαμβάνουν, επίσης, μια μικρή ανεμογεννήτρια. Κάθε σχολείο έχει δύο συνεχή φώτα 15 Watt, μια τηλεόραση εναλλασσόμενου ρεύματος και ένα VCR για τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Τα συστήματα σχεδιάζονται για να «τρέξουν» πέντε ώρες ημερησίως, εάν διαθέτουν συστήματα με βίντεο. Χωρίς το βίντεο, τα συστήματα μπορούν να «τρέξουν» για οκτώ ώρες ημερησίως. Προκειμένου να εκτελεστεί ένα τέτοιο φιλόδοξο πρόγραμμα, η μη κυβερνητική οργάνωση Cubasolar και η «Ecosol» εκπαίδευσαν τις «ταξιαρχίες» σε κάθε μια από τις επαρχίες στην εγκατάσταση των συστημάτων αυτών.

Οι ταξιαρχίες αποτελούνταν από τους αντιπροσώπους «Ecosol», τους πανεπιστημιακούς καθηγητές που έπαιρναν μέρος στο πρόγραμμα, πολλούς σπουδαστές, τους δασκάλους και άλλους εθελοντές από την επαρχία. Αυτές οι 25 ταξιαρχίες πήγαν στις αγροτικές περιοχές, εγκατέστησαν τα συστήματα και εκπαίδευσαν τους τοπικούς κατοίκους στη συντήρηση των συστημάτων. Ενα βίντεο συντήρησης παρουσιάστηκε στους δασκάλους σε κάθε σχολείο. Οι δάσκαλοι είναι υπεύθυνοι για τον έλεγχο του επιπέδου μπαταριών και περιστασιακά για τον καθαρισμό των συσκευών. Κάθε ενενήντα ημέρες τα σχολεία επισκέπτεται για συντήρηση ένας τεχνικός. Υπάρχει επίσης ένα κατάστημα επισκευής, σε κάθε επαρχία, και ένα δευτερεύον κατάστημα επισκευής σε επιμέρους περιοχές (οι επαρχίες αποτελούνται από τα πολυάριθμα «εδάφη») που ιδρύεται από την «Ecosol». Ενας τεχνικός της «Ecosol» κάνει επίσης μια περιοδική επιθεώρηση ολόκληρου του συστήματος. Δεν έχει υπάρξει κανένα πρόβλημα που έχει αναφερθεί με οποιοδήποτε από τα σχολικά συστήματα μέχρι τώρα.

Ακόμη και με τον εξηλεκτρισμό των κλινικών υγείας, που άρχισε λίγα χρόνια μετά, δεν έχουν υπάρξει σοβαρά περιστατικά που να δημιουργήσουν κάποιο πρόβλημα. Πολλά από αυτά τα συστήματα έχουν αντεπεξέλθει σε τρεις τυφώνες που χτύπησαν τη χώρα, χωρίς την παραμικρή ζημία. Η «Ecosol» πιστώνει την έλλειψη αποτυχιών των συστημάτων στην κατάρτιση των χρηστών. Τα ηλεκτροδοτούμενα, με τα φωτοβολταϊκά, σχολεία στην Κούβα σήμερα ξεπερνούν τα 2.400. Το πετυχημένο αυτό παράδειγμα περιλαμβάνει πλέον και 320 κέντρα υγείας, 100 κοινωνικά κέντρα, τέσσερα αγροτικά νοσοκομεία και πολυάριθμα σπίτια. Αυτήν την περίοδο η Κούβα εισάγει από το εξωτερικό μέρος του υλικού για τα φωτοβολταϊκά, που της είναι αναγκαίο. Εντούτοις, έχει κατασκευάσει τους ελεγκτές διανομής και έχει επίσης εγκαταστάσεις κατασκευής PV, όπου παράγουν τις συστοιχίες PV με αποδοτικότητα άνω του 14%. Λόγω των αντικειμενικών δυσκολιών, αυτήν την περίοδο, δεν μπορεί να παραχθεί το σύνολο της τεχνολογικής υποδομής των συστημάτων που απαιτείται. Εντούτοις, γίνονται προσπάθειες και προς αυτή την κατεύθυνση και οι προοπτικές για το άμεσο μέλλον είναι ευοίωνες.

Στόχος και επιθυμία των Κουβανών είναι ότι στο μέλλον τα συστήματα μπορούν να κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από κουβανικά εργοστάσια. Αλλος ένας στόχος είναι να προμηθευτούν όλα τα σχολεία της επαρχίας με ηλεκτρονικούς υπολογιστές.Τον Ιούνη του 2001, η «Cubasolar» έλαβε τοπεριβαλλοντικό βραβείο, για το εν λόγω πρόγραμμα, από τα Ενωμένα Εθνη. Εντούτοις, το πρόγραμμα εξηλεκτρισμού των σχολείων δεν έχει περατωθεί ακόμα, καθώς η κουβανική κυβέρνηση θέλει κάθε παιδί στην Κούβα να έχει πρόσβαση και σε έναν υπολογιστή. Τοποθέτησαν, όμως, έναν υπολογιστή σε κάθε σχολείο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μέχρι το Μάρτη του 2002. Η «Cubasolar» και η «Ecosol» ενίσχυσαν επιπλέον τα φωτοβολταϊκά σε όλα τα απομακρυσμένα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, έτσι ώστε κάθε σύστημα να μπορεί να υποστηρίξει τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι αρωγοί και εμψυχωτές σ' αυτήν την προσπάθεια ευαισθητοποιώντας εκτός από τους μαθητές, δασκάλους και γονείς και τους τοπικούς πληθυσμούς.