Κινηματογραφική βδομάδα με Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, με διά ζώσης προβολές στις αίθουσες του Φεστιβάλ «Ολύμπιον» και «Παύλος Ζάννας», αλλά κυρίως στις αίθουσες στο λιμάνι, εκεί που χτυπά η καρδιά του Φεστιβάλ, με τις πιο μικρές αίθουσες προβολών να γεμίζουν ζωή, συζητήσεις με τους σκηνοθέτες που καταθέτουν το έργο και τις αγωνίες τους...

Ενα Φεστιβάλ που εκτυλίσσεται στη σκιά του πολέμου, με διάχυτη την προσπάθεια να περάσει με κάθε τρόπο - από την έναρξη, τα δελτία Τύπου, τις έκτακτες προβολές κ.λπ. - τη συνειδητή διαστρέβλωση που προέρχεται από την άρχουσα τάξη και συγχέει εσκεμμένα την περίοδο οικοδόμησης του σοσιαλισμού, όταν οι δύο λαοί ζούσαν αδελφωμένοι, με αυτή της σημερινής ιμπεριαλιστικής Ρωσίας και της Ουκρανίας, επιχειρώντας να ανασκευάσει την Ιστορία με τη γνωστή και πολυφορεμένη πολεμική προς τον σοσιαλισμό που γνωρίσαμε. Ταινίες πρόσφατες αλλά και παλαιότερες που ζέχνουν αντικομμουνισμό βρίσκονται σε περίοπτη θέση στο Φεστιβάλ. «Ουκρανικός λιμός» και «Αρχιπέλαγος γκουλάγκ», μαζί με ντοκιμαντέρ που άπτονται πιο πρόσφατων ιστορικών στιγμών, συνθέτουν το σκηνικό. Θέλει γερό στομάχι και ιστορική γνώση ο θεατής, ώστε να καταφέρει να έχει μια αντικειμενική ματιά ως προς το τι βλέπει...

Οφείλουμε ωστόσο να φωτίσουμε μια πολύ ουσιαστική πλευρά του Φεστιβάλ, που είναι η ανάδειξη της σύγχρονης ελληνικής κινηματογραφίας, κυρίως μέσα από τους «Ανοιχτούς Ορίζοντες». Σκηνοθέτες που αγωνίζονται σε πολύ αντίξοες συνθήκες να δημιουργήσουν ντοκιμαντέρ στον τόπο μας, αρκετοί από αυτούς μάλιστα χωρίς καμία κρατική χρηματοδότηση, προσπαθώντας με πολύ κόπο και απέραντη αγωνία να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη για ένα αξιοπρεπές αποτέλεσμα, και επιπλέον έχοντας επίγνωση του ότι δύσκολα θα συναντηθούν με το κοινό, καθώς δεν βρίσκουν διανομή.

Εμείς μέχρι τώρα ξεχωρίσαμε και σας προτείνουμε να παρακολουθήσετε στην πλατφόρμα του Φεστιβάλ (online.filmfestival.gr) κάποιες από τις ελληνικές ταινίες που είδαμε αυτήν τη βδομάδα: «Γυναίκες μαχήτριες - Η τριπλή απελευθέρωση» του Λεωνίδα Βαρδαρού, που δίνει πολύτιμες μαρτυρίες για τις γυναίκες στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες του 20ού αιώνα, στη μάχη της επιβίωσης, στον δρόμο της Αντίστασης, της φυλακής, της εξορίας και του εκτελεστικού αποσπάσματος. «Οι μαθητές του Ουμπέρτο Πρίμο» της Αλεσάντρα Μαϊολέτι, που αφηγείται την ιστορία των Εβραίων μαθητών του ιταλικού σχολείου «Umberto Primo» στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. «Αποχαιρετισμός - Η μνήμη του τόπου» του Σταύρου Ψυλλάκη, όπου ο Γ. Λιονάκης, επικηρυγμένος αντάρτης, επισκέπτεται μαζί με το κινηματογραφικό συνεργείο τις κρυψώνες των ανταρτών στην Κρήτη και ζωντανεύει την Ιστορία μέσα από την πολύτιμη αφήγησή του. «Ο παππούς μου ο Παπαφλέσσας» της Κλεώνης Φλέσσα, μια προσωπική, τρυφερή ματιά στον ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης, γυρισμένο στα μέρη όπου βρέθηκε (Οδησσό, Κωνσταντινούπολη κ.α.) και με το animation να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. «Τhe Other Half» του φωτορεπόρτερ Γιώργου Μουτάφη, μια προσωπική, βαθιά ανθρώπινη μαρτυρία του προσφυγικού ρεύματος, ακολουθώντας τους πρόσφυγες στα σκοτεινά περάσματα των ευρωπαϊκών συνόρων.

Παράλληλα, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ το Σάββατο 19 Μάρτη στην αίθουσα «Φρίντα Λιάππα» θα γίνει ειδική προβολή της ταινίας «Το άλλο γράμμα» του Λάμπρου Λιαρόπουλου. Εδώ ο Λιαρόπουλος ενσωματώνει τις δύο μικρού μήκους ταινίες του, «Γράμμα από το Σαρλερουά» (1965) και «Αθήνα, πόλη χαμόγελο» (1967, αμέσως πριν την επιβολή της δικτατορίας). «Η ταινία που γυρίζουμε δεν έχει υπόθεση, ούτε ηθοποιούς. Πρωταγωνιστής είναι ο χρόνος που έρχεται και φεύγει, και ο κόσμος γύρω μας που αλλάζει. Ο κόσμος αυτός είμαστε όλοι μας, με τη δουλειά μας, με τους ανθρώπους που αγαπούμε, με τα παιδιά μας. Είναι τα σπίτια μας, είναι η πόλη που ζούμε, είναι η χώρα μας. Η κινηματογραφική μηχανή γράφει εικόνες από την καθημερινή ζωή και αποτυπώνει πάνω στο φιλμ τη σημασία τους». Ακόμα, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει διαδικτυακά, σε αποκατεστημένη κόπια, την ταινία του Σοβιετικού σκηνοθέτη Τζίγκα Βερτόφ, «Η ιστορία του εμφύλιου πολέμου», που θεωρούνταν χαμένη για 100 χρόνια...

Οσον αφορά τις ταινίες της βδομάδας, έχουν κι αυτές «άρωμα» Θεσσαλονίκης, αφού δύο απ' αυτές είχαν προβληθεί στο Φεστιβάλ τον Νοέμβρη. Πρόκειται για το «Η Βοή του Κόσμου» του Πέτρου Σεβαστίκογλου, ένα αφαιρετικό κολλάζ στιγμών της νέας γενιάς μέσα από ένα ταξίδι στις τέσσερις ηπείρους, και το «Δεσμοί γυναικών» του Μαχαμάτ - Σαλέχ Χαρούν. Προβάλλονται επίσης: «Το ταξίδι στα αστέρια» του Σταύρου Δήμα, που εξιστορεί την μπασκετική ιστορία του Παναθηναϊκού από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, εστιάζοντας στην εποχή των αδερφών Γιαννακόπουλου. Οσο για τον «Σωματοφύλακα της Γυναίκας του Εκτελεστή» του Πάτρικ Χιουζ, η κριτική σηκώνει τα χέρια ψηλά...

Η Αμίνα μεγαλώνει μόνη της την δεκαπεντάχρονη κόρη της Μαρία. Ο ήδη εύθραυστος κόσμος τους καταρρέει όταν η Αμίνα ανακαλύπτει ότι η κόρη της έχει μείνει έγκυος σε μια χώρα όπου απαγορεύονται οι εκτρώσεις και από τη θρησκεία και από τον νόμο. Γύρω τους όμως χτίζεται ένα απρόσμενο δίχτυ προστασίας από τη γυναικεία κοινότητα...

«Lingui σημαίνει δεσμός αλλά και αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια, και σημαίνει μπορώ να υπάρχω μόνο όταν υπάρχουν οι άλλοι. Lingui είναι το ιερό νήμα του κοινωνικού ιστού. Είναι η επιτομή της αντίστασης της κοινωνίας όταν μια δοκιμασία ή ένα εμπόδιο πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η έννοια αυτή έρχεται από την παράδοση. Στον μοντέρνο κόσμο κινδυνεύει να χαθεί, γιατί η άρχουσα τάξη το έχει διαστρεβλώσει. Η εξουσία πάντα κινείται με γνώμονα το σύντομο κέρδος και το συμφέρον του εαυτού της, όχι της κοινότητας. Ηθελα πάντα να κάνω μια ταινία για τις γυναίκες του Τσαντ που ζουν κάπως στο περιθώριο της κοινωνίας, γυναίκες που κάποιες τις γνωρίζω καλά. Γυναίκες ανύπαντρες, χήρες ή χωρισμένες, που μεγαλώνουν τα παιδιά τους μόνες και αντιμετωπίζονται συχνά με περιφρόνηση. Ηθελα να δείξω τις ζωές τους, χωρίς να τις θυματοποιήσω. Δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως θύμα. Είναι γυναίκες δυνατές, πολυμήχανες, αληθινές ηρωίδες της καθημερινής ζωής...», αναφέρει ο σκηνοθέτης της ταινίας, περιγράφοντας καλύτερα από τον καθέναν το θέμα του.

Αναμφισβήτητα η ταινία της βδομάδας. Ενα πορτρέτο των φτωχών γυναικών που παλεύουν να επιβιώσουν και ζητάνε ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά τους, μέσα στις πιο καταπιεστικές συνθήκες για εκείνες. Μια ιστορία φωτεινή μέσα στο έρεβός της, που την ίδια στιγμή που σου σφίγγει τον λαιμό με τη σκληρότητά της, την ίδια εκείνη στιγμή σού δημιουργεί προβληματισμούς για τη θέση της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο και θαυμασμό για τις γυναίκες του.

Ενας γάμος της υψηλής κοινωνίας σε μία έπαυλη στο Μεξικό διακόπτεται αναπάντεχα όταν μια εξέγερση σκορπά τον τρόμο. Η βίαιη αυτή ταξική έκρηξη σηματοδοτεί την αρχή του τέλους ενός πολιτικού συστήματος, που δίνει τη θέση του σε κάτι νέο - αλλά πολύ πιο οδυνηρό...

Η ταινία περιγράφεται ως ένα δυστοπικό ταξικό θρίλερ και πράγματι είναι τέτοιο, αλλά αντιμετωπίζει με ίσες αποστάσεις και τις δύο πλευρές. Την πλευρά των εξεγερμένων και την πλευρά των καταπιεστών. Ο Φράνκο, ενώ μέχρι κάποια στιγμή της ταινίας είναι ξάστερος, τελικά μπερδεύει το μήνυμά του. Πραγματικά αναρωτιέται κανείς αν θέλει να καταδείξει τη βία και από τις δύο πλευρές, αναρωτιέται κανείς αν θέλει να δείξει ότι όλες οι εξεγέρσεις οδηγούν σε χειρότερη μοίρα την εργατική τάξη, ενδεχομένως σε μια χούντα, αναρωτιέται κανείς αν θέλει να δείξει ότι η συντριβή μιας εξέγερσης των καταπιεσμένων είναι αναπόφευκτη, αναρωτιέται κανείς αν ασκεί κριτική και στις ένοπλες οργανώσεις της Λατινικής Αμερικής...

Αν και σκηνοθετικά είναι εξαιρετική δουλειά, με ένταση, σεναριακές κορυφώσεις και αγωνία, εντούτοις παίρνει αντιδραστική θέση.