Του απεσταλμένου μας ΝΙΚΟΥ ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ.--

Σήμερα θα προσπαθήσουμε να κάνουμε ένα μικρό απολογισμό του φεστιβάλ. Να βρούμε μερικές πλευρές του. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από τον τίτλο! Φεστιβάλ, βέβαια, σημαίνει γιορτή, σημαίνει φαμφάρα. Οταν, όμως, πρόκειται για καλλιτεχνικό φεστιβάλ, τότε η γιορτή, η φαμφάρα, πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο και σε πρώτο πλάνο να έρχεται η τέχνη. Στην περίπτωση, δυστυχώς, της Θεσσαλονίκης τα πράγματα αντιστρέφονται. Η τέχνη περνάει τελείως στο φόντο και σε πρώτο πλάνο έρχεται η φαμφάρα!

Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης μοιάζει, όπως πολύ σωστά παρομοιάζεται, σαν ένα τεράστιο σούπερ μάρκετ. Οι διοργανωτές, όπως κάνει ας πούμε το ΙΚΕΑ, προσπαθούν να καλύψουν όλες τις ανάγκες του πελάτη! Να μην τον αφήσουν να βγει χωρίς να αγοράσει. Ετσι, κάθε Νοέμβρη στη Θεσσαλονίκη ο μπαξές έχει προϊόντα για όλα τα γούστα. Κάποιες τολμηρές χρονιές, μάλιστα, είχε και «ειδικές» ταινίες για «ειδικά» γούστα, για να μην πούμε για «ειδικά» βίτσια! Ταινίες για τους λάτρεις του αίματος, του τρόμου, της βίας, της πλάκας, ταινίες για τους ομοφυλόφιλους! Τέτοιος ρατσισμός!.. Ολοι πρέπει να αγοράσουν, όλοι να μείνουν ευχαριστημένοι!..

Ετσι, όμως, δε γίνεται φεστιβάλ. Γίνεται μόνον σούπα. Και μάλιστα ανάλατη σούπα! Γιατί η σωστή σούπα πρέπει να έχει συγκεκριμένα υλικά, συγκεκριμένη γεύση! Το φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, λοιπόν, πάσχει από γεύση, από προσανατολισμό. Του λείπει η καλλιτεχνική ταυτότητα!

Ας πάρουμε για παράδειγμα το επίσημο πρόγραμμα, το Διεθνές Τμήμα, που υποτίθεται, είναι το σήμα του! Μόνο κριτήριο στις επιλογές του είναι να προβάλει ταινίες πρωτοεμφανιζόμενου ή δευτεροεμφανιζόμενου σκηνοθέτη. Κανένα άλλο κριτήριο επιλογής, όπως, για παράδειγμα, ταινίες που θα αναπτύσσουν την τέχνη του κινηματογράφου, την αισθητική, το περιεχόμενο. Κριτήρια που να δικαιολογούν αναζητήσεις στην έκφραση, ανησυχίες καλλιτεχνών, πρωτοβουλίες στην τέχνη!

Οχι! Είναι τέτοια η αδιαφορία τους για τα κριτήρια, που δε λαβαίνουν μέτρα ώστε αυτές οι μέτριες, έστω, ταινίες να μην έχουν παιχτεί σε άλλο φεστιβάλ για να έχει νόημα η προβολή τους στη χώρα μας. Στη Θεσσαλονίκη, λοιπόν, μαζεύονται όλα τα απομεινάρια. Ταινίες που έχουν παρουσιαστεί σε κατώτερα, ακόμα από της Θεσσαλονίκης φεστιβάλ, που έχουν βραβευτεί, που έχουν βγει στη διανομή!

Επομένως, η προμετωπίδα του φεστιβάλ, είναι αδιάφορη. Στο Διεθνές Τμήμα, αυτό που δικαιολογεί, που πρέπει να δικαιολογεί, την ύπαρξη του φεστιβάλ, παίζονται ταινίες που δεν υπηρετούν κανένα σκοπό της τέχνης. Κάποιες από αυτές είναι, ίσως, καλές. Αλλά, σε καμία περίπτωση, δεν προάγουν την τέχνη, δεν εντάσσονται σε κάποιο καινούριο καλλιτεχνικό ρεύμα, δε φέρνουν μαζί τους κάποια νέα πνοή, μια πρόταση!

Αλλά τι γίνεται στα άλλα τμήματα; Κανείς δε θα αρνηθεί πως σε κάποια από αυτά υπάρχουν αξιόλογες ταινίες, ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικές προτάσεις. Ομως, επειδή ακριβώς επικρατεί η λογική του σούπερ μάρκετ, αυτές οι προσπάθειες, αντί να αναδεικνύονται, καταρρακώνονται! Σκεφτείτε, ας πούμε, τα ράφια του «Βασιλόπουλου». Δίπλα στις λακέρδες ένα σπάνιο άρωμα! Πάει, χάθηκαν και τα δυο!

Αν το σκεπτικό ήταν διαφορετικό, το σπάνιο, το εξαιρετικό, θα το έφερναν στην επιφάνεια. Θα το ξεχώριζαν από το «πλήθος», από τα προϊόντα «μαζικής» κατανάλωσης, θα το αναδείκνυαν! Θα το παρουσίαζαν σαν πρόταση, σαν σημείο αναφοράς. Και τότε θα παίρνανε, έως ένα σημείο βέβαια, εκδίκηση τα όνειρα! Θα αποκτούσε λειτουργικότητα η τέχνη! Λόγος ύπαρξης του φεστιβάλ!

Του συνεργάτη μας ΓΙΑΝΝΗ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ.--

Αύριο κλείνει το Φεστιβάλ. Οι ελληνικές ταινίες αναμένουν τη... μεγάλη Δευτέρα για την απονομή των Κρατικών Βραβείων. Πενήντα εκλέκτορες ψηφίζουν σε κάλπη για τα βραβεία που θα δοθούν. Οι βαθμοί που μπορούν να δοθούν είναι από το 1 μέχρι το 3. Αρα εύκολα μπορούν να γίνουν «μαγειρέματα» και να κερδίσει ένα βραβείο μια ταινία που, ίσως, δεν το άξιζε, μαζεύοντας περισσότερα 2 και λιγότερα 3. Μπερδεμένα τα πράγματα...

Η «Uranya», του Κώστα Καπάκα, μας φέρνει στα χρόνια της χούντας, με ένα σχεδόν νοσταλγικό τρόπο, αφορώντα μόνο στην παιδική αθωότητα που χάθηκε. Διαπιστώσαμε πάλι τις σεναριακές της αδυναμίες. Η ταινία του Μάκη Παπαδημητράτου, «Κλέφτες», μας προβλημάτισε. Ο σκηνοθέτης στο «Τσίου», μια ανεξάρτητη και πολύ φτηνή παραγωγή, έκανε μια αξιοπρεπή και καλή ταινία. Στους «Κλέφτες», με μεγαλύτερο προϋπολογισμό, κάνει πάλι μια τίμια και αξιοπρεπή στις προθέσεις της ταινία, αφηγηματικά όμως έχει λάθη, όπως και θεατρικό παίξιμο, που δε δικαιολογείται.

Δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για τις «Γυναικείες συνωμοσίες», του Βασίλη Βαφέα. Ενας άντρας πεθαίνει σε αυτοκινητιστικό. Πριν να πεθάνει περνά από μπροστά του όλη η ζωή του. Πρόσωπα και καταστάσεις μπερδεύονται τόσο, που δε βγαίνει νόημα, δεν υπάρχει η ελάχιστη αφηγηματική ροή. Οι ρόλοι είναι σχηματικοί, μόνο ο Κώστας Βουτσάς παίζει αξιοπρεπώς.

(Του συνεργάτη μας Κώστα ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ).- Μια ταινία που ο τίτλος της αναστατώνει! «Η Διεθνής!». Η ταινία έρχεται από την Τουρκία, σε σκηνοθεσία Σουρού Σουρεγιά Οντέρ και Μουχαρέμ Γκιουλμέζ. Μας ταξιδεύει στα χρόνια της τουρκικής στρατιωτικής δικτατορίας, το 1983, στη νοτιανατολική Ανατολία.

Μια γλυκόπικρη ιστορία. Μια ομάδα ντόπιων, αυτοδίδακτων μουσικών βγάζουν τα προς το ζην παίζοντας σε γάμους και πανηγύρια. Ο στρατιωτικός διοικητής της περιοχής αποφασίζει να δημιουργήσει μια «μοντέρνα ορχήστρα», επιτάσσει τον βιολιστή Αμπουζέρ και την ορχήστρα του για μια τελετή υποδοχής των μελών του Συμβουλίου που θα επισκεφτούν την πόλη, στην επέτειο του πραξικοπήματος της 12^ης Σεπτεμβρίου.

Ο Χαϊντάρ, κομμουνιστής φοιτητής στο πανεπιστήμιο, ετοιμάζει μια διαδήλωση και μαζί με την κόρη του Αμπουζέρ, την Γκιουλεντμάν, ηχογραφούν τον ύμνο της «Κομμουνιστικής Διεθνούς». Ο Αμπουζέρ ακούγοντάς τη, μέσα στην άγνοιά του, αποφασίζει να προτείνει το σκοπό της «Διεθνούς» στον στρατιωτικό διοικητή για την επίσημη τελετή. Εκείνος, επίσης από άγνοια, δέχεται ενθουσιασμένος. Οταν έρχεται η «πολυπόθητη» μέρα της επίσημης τελετής, ο Αμπουζέρ και η ορχήστρα μπροστά στους στρατηγούς και στους πολίτες του χωριού αρχίζουν και παίζουν το ρυθμό των κολασμένων αυτής της γης. Ομως, κάποιος τον αναγνωρίζει. Ετσι, οι στρατιώτες περικυκλώνουν τους απορημένους μουσικούς και τους οδηγούν στη φυλακή, όπου πεθαίνει και ο Αμπουζέρ.

Οι σκηνοθέτες Σουρού Σουρεγιά Οντέρ και Μουχαρέμ Γκιουλμέζ στην πρώτη κινηματογραφική τους προσπάθεια, μας διαβεβαιώνουν ότι «Η Διεθνής, τελικά, με κόπους, αγώνες και θυσίες θα κερδίσει.