Εκρηκτική παραμένει η ατμόσφαιρα στο Ιράν. Οι πρώτες μέρες των ογκωδέστατων διαδηλώσεων αμφισβήτησης του εκλογικού αποτελέσματος, που σημαδεύτηκαν από αιματηρή καταστολή (17 είναι οι νεκροί διαδηλωτές επισήμως και αδιευκρίνιστος παραμένει ο αριθμός των τραυματιών και των συλληφθέντων που υπολογίζονται σε εκατοντάδες), μοιάζουν να δίνουν σταδιακά τη θέση τους σε μια οξυμένη αντιπαράθεση εντός των κόλπων του θρησκευτικού καθεστώτος, η οποία προκαλεί κλυδωνισμούς στα ίδια τα θεμέλια της Ισλαμικής Επανάστασης.

Η ανακοίνωση του Συμβουλίου των Φρουρών ότι η εκλογική διαδικασία «ήταν η πλέον καθαρή στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας» αποτελεί, ουσιαστικά, και την τελευταία πράξη στην προσπάθεια αποκλιμάκωσης που φάνηκε να γίνεται από την πλευρά του Ανώτατου Θρησκευτικού Ηγέτη. Με την ανακοίνωση αυτή κλείνει η πόρτα σε κάθε καταγγελία.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι όσο κυλούν οι μέρες, τόσο έρχονται στο φως της δημοσιότητας, σταδιακά, στοιχεία που αποδεικνύουν ότι όντως υπήρξε πρόβλημα στην εκλογική διαδικασία. Και οι τρεις συνυποψήφιοι του Αχμαντινετζάντ, ο κύριος εκπρόσωπος του λεγόμενου μεταρρυθμιστικού ρεύματος Μιρ Χοσεϊν Μουσαβί, ο έτερος «μεταρρυθμιστής» Μεχντί Καρουμπί και ο έτερος «συντηρητικός» Μοχσέν Ρεζάι, παρουσίασαν πληθώρα στοιχείων. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζουν τα εκατοντάδες εκλογικά τμήματα όπου τα ψηφοδέλτια ήταν περισσότερα από τους ψηφίσαντες, τα εκατομμύρια ψηφοδέλτια χωρίς την επίσημη αρίθμηση του υπουργείου Εσωτερικών, καθώς και οι 14.000 κινητές κάλπες, στις οποίες, όπως και σε πολλές άλλες, δεν υπήρχε καμία πρόσβαση για τους εκπροσώπους των τριών.

Ακόμη, όμως, και από τα ελάχιστα στοιχεία της ψηφοφορίας που έχουν δημοσιευτεί επισήμως, προκύπτει ...«λογικό» κενό. Παραδείγματος χάριν στην επαρχία Χαμεντάν το 2005 ο Αχμαντινετζάντ είχε συγκεντρώσει 195.000 ψήφους και τώρα εμφανίζεται να συγκεντρώνει 765.000. Αυτό συνεπάγεται ότι τον ψήφισαν, επιπλέον όσων τον προτίμησαν το 2005, οι 175.000 που είχαν ψηφίσει Ραφσαντζανί, περισσότεροι από το 1/4 των 322.000 ψηφοφόρων που είχαν στηρίξει τότε τους «μεταρρυθμιστές» υποψηφίους και όλοι οι 218.000 που είχαν απόσχει. Ο συνδυασμός μοιάζει μάλλον απίθανος.

Ηδη, από τις προεδρικές εκλογές του 2005 είχε καταστεί φανερό ότι στους κόλπους του θρησκευτικού καθεστώτος ο άνεμος δεν ήταν ούριος. Δύο απόψεις διαχείρισης τόσο της πολιτικής όσο και της οικονομικής κατάστασης είχαν, ήδη, αρχίσει να συγκρούονται. Πλέον εκφράζονται ανοιχτά και οδηγούν την αντιπαράθεση στα άκρα.

Από τη μία, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ και ο «εκλεκτός» του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ υποστήριζαν, όπως φάνηκε και στη συνέχεια, την υψηλών τόνων ρητορική απέναντι στη Δύση ως αποτελεσματικότερο εργαλείο εξασφάλισης της αναγνώρισης της χώρας ως περιφερειακής δύναμης, την αυστηρή εφαρμογή της σαρίας στο εσωτερικό της χώρας και τη διατήρηση του ελέγχου επί του τεράστιου πλούτου της χώρας. Ενός πλούτου που σχηματοποιείται, σε μεγάλο βαθμό, στις μονοπωλιακές δομές των ισλαμικών ιδρυμάτων, όπως είναι το Ιδρυμα Αποκλήρων (η μεγαλύτερη οικονομική οντότητα στη Μέση Ανατολή με ετήσιο όγκο συναλλαγών πριν από μία δεκαετία μεγαλύτερο των 600 εκατομμυρίων ευρώ και δραστηριοποίηση με δεκάδες εταιρείες σε όλους τους βασικούς τομείς της ιρανικής οικονομίας).

Από την άλλη, η πλευρά του προέδρου δύο ισχυρότατων θεσμών της Ισλαμικής Δημοκρατίας, της Επιτροπής Ειδικών και της Επιτροπής Διαμεσολάβησης, Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζανί, ο οποίος φέρεται να βρίσκεται πίσω από τον Μιρ Χοσεϊν Μουσαβί, διεκδικεί μεγαλύτερο μερίδιο από τον προαναφερόμενο πλούτο. Ο Ραφσαντζανί (ούτως ή άλλως θεωρείται ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στο Ιράν) πιέζει για ταχύτερη εφαρμογή των ιδιωτικοποιήσεων, στις οποίες όλοι συμφωνούν, και για απελευθέρωση της οικονομίας, έτσι ώστε να μην καρπώνονται τα κέρδη μόνο όσοι συνδέονται με τα ιδρύματα και τον κυκεώνα των παραστρατιωτικών οργανώσεων που ελέγχονται άμεσα μόνο από τον Ανώτατο Θρησκευτικό Ηγέτη.

Καμία από τις δύο πλευρές δεν αμφισβήτησε τις αρχές του θρησκευτικού καθεστώτος ή την εξωτερική πολιτική της χώρας, που εκφράστηκε μέσα από την ενίσχυση σιιτικών οργανώσεων και κοινοτήτων στην ευρύτερη περιοχή, οι οποίες λειτούργησαν ως μοχλός προώθησης της περιφερειακής ισχύος της Τεχεράνης. Επίσης, και οι δύο πλευρές επιμένουν στη συνέχιση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.

Το Ιράν δεν έπαψε ποτέ να είναι στο στόχαστρο των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων τόσο λόγω του πλούσιου, ενεργειακά, υπεδάφους του όσο και λόγω της γεωστρατηγικής του θέσης, ως κομβικό σταυροδρόμι των ροών ενέργειας. Τα χαρακτηριστικά αυτά ο ιρανικός λαός τα πλήρωσε ακριβά. Μετά από δύο χρόνια στη διακυβέρνηση της χώρας, ο Μουχάμαντ Μοσαντέγκ ανατράπηκε με παρέμβαση της CIA τον Αύγουστο του 1953 καθώς η απόφασή του να εθνικοποιήσει τα πετρελαϊκά κοιτάσματα της χώρας ενόχλησε τη Βρετανία και κυρίως τις ΗΠΑ, του Προέδρου Αϊζενχάουερ, που ενίσχυσαν την εξουσία του βασιλιά Μουχάμαντ Ρεζά Παχλαβί - Σάχη.

Τα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 έχουν μείνει γνωστά για τη δραματική επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου του ιρανικού λαού και για τις ανελέητες διώξεις της διαβόητης μυστικής αστυνομίας SAVAK. Δεν είναι προφανώς διόλου τυχαίο ότι ο ηγέτης της Ισλαμικής Επανάστασης, ιεροδιδάσκαλος Ρουχολάχ Χομεϊνί, είχε θέσει ως κεντρικό σύνθημα για να διασφαλίσει τη λαϊκή υποστήριξη την ανακατανομή του πλούτου, τη διαμόρφωση μιας δίκαιης κοινωνίας και το σεβασμό των πολιτικών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Ολα αυτά πέρασαν τάχιστα στη λήθη, τον πρώτο καιρό της Ισλαμικής Επανάστασης, κι ακολούθησαν οι μαζικές εκτελέσεις κομμουνιστών και ηγετών του λαϊκού κινήματος που ανέτρεψε το Σάχη, καθώς και η εφαρμογή της αρχής του Ανώτατου Θρησκευτικού Ηγέτη με τις απόλυτες εξουσίες, που οδήγησε στην εγκαθίδρυση ενός θεοκρατικού αυταρχικού καθεστώτος.

Η Ουάσιγκτον είχε επαφές με τον Χομεϊνί πριν καταλάβει την εξουσία, οι οποίες δεν ευοδώθηκαν. Ακολούθησε ο ιρακινο-ιρανικός πόλεμος, κατά τον οποίο οι ΗΠΑ, εμμέσως, εξόπλισαν και την Τεχεράνη απέναντι στον τότε «δικό τους άνθρωπο» Σαντάμ, τον οποίο παρακίνησαν να «τελειώνει με τους θεοκράτες». Το Ιράν επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο των ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων μετά το 2001. Η αρχική έμμεση συνεργασία Τεχεράνης - Ουάσιγκτον κατά των Ταλιμπάν και η έναρξη διαλόγου με αφορμή το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με την ΕΕ δεν κατέληξαν τελικά σε βελτίωση των σχέσεων, κατά τα ιμπεριαλιστικά σχέδια.

Στα χρόνια που μεσολάβησαν και ενώ η ρητορική κατά του πυρηνικού προγράμματος οξυνόταν, η Τεχεράνη αξιοποιώντας σιιτικές (και όχι μόνο) κοινότητες και οργανώσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπως οι «Χεζμπολάχ» και «Χαμάς», απαιτεί αναγνώριση του περιφερειακού της ρόλου. Η νέα τακτική της Προεδρίας Ομπάμα, τους τελευταίους μήνες, αποπειράται ν' αποκαταστήσει κάποιου είδους διάλογο με το ιρανικό καθεστώς προκειμένου, μέσα από μια βελτίωση των διμερών σχέσεων, να διευκολυνθεί η προώθηση των συμφερόντων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή. Η προοπτική αυτή, που συνοδεύτηκε από αναγνώριση εκ μέρους του Ομπάμα του δικαιώματος στην ειρηνική πυρηνική ενέργεια και σε ηπιότερη ρητορική, βρήκε «αντίκρισμα» στην Τεχεράνη που, ασχέτως ρητορικής, φέρεται να συμφώνησε στην έναρξη κάποιων επαφών. Δε θεωρείται τυχαίο ότι η Τεχεράνη δεν εξαπέλυσε τα περισσότερα βέλη της κατά των ΗΠΑ.

Η εξέλιξη αυτή δε θεωρείται άσχετη με το ότι μέχρι σήμερα, παρά τους υψηλούς τόνους, οι αντιδράσεις της Ουάσιγκτον απέναντι στην ίδια την εκλογική διαδικασία των προεδρικών είναι προσεκτικές, τόσο που είναι σχεδόν εμφανές ότι ο Λευκός Οίκος προετοιμάζει το έδαφος συνεργασίας με όποια μερίδα του καθεστώτος και αν επικρατήσει. Η ιμπεριαλιστική υποκρισία αποκαλύπτεται με τον εμφανέστερο τρόπο. Οι ΗΠΑ, που δεν αναγνώρισαν τις απόλυτα δημοκρατικές εκλογές των Παλαιστινίων, όπου αναδείχτηκε η «Χαμάς», δε σχολιάζουν σήμερα την εκλογική διαδικασία στο Ιράν.

«Χώρο» διείσδυσης, όμως, στον έλεγχο της περιοχής, αρχής γενομένης από το πολύτιμο Ιράν, διεκδικούν και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία, η τρόικα της ΕΕ για το Ιράν, αντέδρασαν με σκληρότερη «γλώσσα» στις εξελίξεις, υιοθετώντας, ουσιαστικά, τις θέσεις της «πλευράς» Ραφσαντζανί - Μουσαβί. Τα λογύδριά τους περί «δικαιωμάτων» έρχονται να συμπληρώσουν τη σιωπή τους απέναντι σε πιθανώς και χειρότερες συμπεριφορές από αντιδραστικά αραβικά καθεστώτα, όπως, π.χ., η Σ. Αραβία (κάτι που πράττει άλλωστε και η Ουάσιγκτον). Αντίθετα, η Ρωσία και η ανερχόμενη Κίνα επέλεξαν την «πλευρά» Χαμενεΐ - Αχμαντινετζάντ και, σε αντίθεση με άλλες «ευαισθησίες», δε «βλέπουν» τίποτε περίεργο.

Τόσο στο εσωτερικό πεδίο όσο και σε αυτό των ιμπεριαλιστικών παρεμβάσεων, οι αντιπαρατιθέμενες πλευρές επικαλούνται διαρκώς «τη θέληση του ιρανικού λαού», την οργή του οποίου, φυσικά, επιδιώκουν να προσανατολίσουν σε ανέξοδες, για το καθεστώς και τα ιμπεριαλιστικά σχέδια, κατευθύνσεις. Κανείς δεν μπορεί ν' αμφισβητήσει το δίκαιο της αγανάκτησης των χιλιάδων Ιρανών διαδηλωτών που, με αφορμή το εκλογικό αποτέλεσμα, ξεσπούν ενάντια στη διαρκή επιδείνωση της καθημερινότητάς τους, οικονομικά αλλά και στο επίπεδο των πολιτικών και ατομικών ελευθεριών.

Αυτή την οργή προσπαθούν όλες οι μερίδες του ιρανικού καθεστώτος ν' αξιοποιήσουν, να καταστείλουν ή να εκτονώσουν. Κατά πολλούς, η άκαμπτη στάση του Αγιατολάχ και των συνεργατών του υπέσκαψε τον ίδιο το θεσμό ως υπεράνω πολιτικών διαφορών, δημιουργώντας εντελώς νέα δεδομένα. Η ισορροπία, πλέον, στο εσωτερικό του καθεστώτος είναι εξαιρετικά εύθραυστη. Οπως εκτιμούσαν αναλυτές, ακόμη και αν οι ταραχές αποκλιμακωθούν, η απαξίωση θεμελιακών θεσμών της αρχής του συστήματος του Ανώτατου Θρησκευτικού Ηγέτη θα πρέπει, πλέον, να θεωρείται δεδομένη, κάτι που θέτει υπό νέο πρίσμα την οποιαδήποτε επόμενη έκρηξη και καθιστά απρόβλεπτες τις εξελίξεις.