Η πρόσφατη μελέτη για την «αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών υγείας του ΙΚΑ», που εισηγήθηκε ο Μ. Νεκτάριος στη Διοίκηση του Ιδρύματος, είναι στην ίδια πολιτική κατεύθυνση, μ' αυτή των κυβερνητικών μέτρων, που υλοποιούνται γενικά στον τομέα της υγείας.

Η κυβέρνηση έχει ενιαία πολιτική για την Κοινωνική Ασφάλιση που υλοποιείται απ' όλους τους φορείς που ελέγχει, είτε είναι τα υπουργεία, είτε οι ασφαλιστικοί οργανισμοί. Αυτήν ακριβώς την κυβερνητική πολιτική επιδιώκει να εφαρμόσει μέσω της μελέτης για τις υπηρεσίες του ΙΚΑ ο Διοικητής του.

Βασικός τους στόχος είναι η περικοπή των παροχών, η υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας, ώστε να μειωθούν οι δαπάνες για την προστασία και αποκατάσταση της υγείας των εργαζομένων και η δημιουργία ενός συστήματος υγείας, στο οποίο θα συνυπάρχει ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας. Ομως, ο μεν δημόσιος τομέας θα είναι υποβαθμισμένος με όλες τις υπηρεσίες του να λειτουργούν ως ιδιωτικές επιχειρήσεις, ο δε ιδιωτικός θα αναπτύσσει τη δράση του και την κερδοφορία του, σε τμήματα που ο δημόσιος τομέας έχει συνειδητά απαξιωθεί από την κυβέρνηση και υπολειτουργεί ή δε λειτουργεί καθόλου.

Στη μελέτη, συγκεκριμένα αναφέρεται ότι: «Το σύστημα... απαρτίζεται από ένα δομημένο σύνολο υπηρεσιών, που διασυνδέει τόσο τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών, όσο και την παροχή τους... και οι εξειδικευμένες πληροφοριακές εφαρμογές συνδέουν τις υπηρεσίες του Ιδρύματος τόσο μεταξύ τους, όσο και με εξωτερικούς προμηθευτές υπηρεσιών υγείας, όπως νοσοκομεία, κλινικές, διαγνωστικά κέντρα κ.ά.».

Επιδιώκουν με κάθε τρόπο να μεταφέρουν ακόμα περισσότερες δαπάνες για την υγεία στις πλάτες του λαού είτε αυξάνοντας τις εισφορές των εργαζομένων είτε με απ' ευθείας πληρωμή στο δημόσιο ή στους ιδιώτες μέσω της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης των υπηρεσιών υγείας. Ηδη ο τομέας πληροφορικής του ΙΚΑ έχει εκχωρηθεί για εκμετάλλευση στην «Intrasoft».

Επίσης οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ πληρώνουν όλα τα έξοδα για εργαστηριακές και άλλες εξετάσεις που απαιτούνται όταν επισκέπτονται τα τμήματα επειγόντων περιστατικών των «δημόσιων» νοσοκομείων. Μέσω της «αναδιοργάνωσης» καταργούνται κρεβάτια σε νοσοκομεία του ΙΚΑ που συγχωνεύονται ή αλλάζουν χαρακτήρα, ενώ δε δημιουργείται κανένα καινούριο τμήμα βασικών ιατρικών ειδικοτήτων (χειρουργικό ογκολογικό, καρδιοχειρουργικό κλπ.), για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες των εργαζομένων σε τέτοιου είδους νοσοκομειακά κρεβάτια.

Ταυτόχρονα δεν προσθέτει ούτε μια μονάδα, ούτε ένα τμήμα στο πρωτοβάθμιο επίπεδο υγείας. Δηλ. αυτό που επισκέπτεται η πλειοψηφία των εργαζομένων, σ' αυτό που υπάρχουν οι μεγαλύτερες ελλείψεις, οι μεγαλύτερες λίστες αναμονής είτε έξω από τα πολυιατρεία του ΙΚΑ είτε μέσω των τηλεφωνικών ραντεβού. Σ' αυτό που δεν υπάρχουν υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής και ιατρικής της εργασίας. Οι ελλείψεις στον τομέα της προστασίας της υγείας των εργαζομένων στους χώρους δουλιάς είναι τραγικές και δεν προβλέπεται από τη μελέτη καμιά βελτίωση σε υποδομή και προσωπικό, παρά μόνο διαχείριση του υπάρχοντος προσωπικού. Η εικόνα είναι η εξής: Σήμερα στο ΙΚΑ υπηρετούν ένας συμβασιούχος γιατρός εργασίας, τέσσερις συμβασιούχοι φυσίατροι, ένας μόνιμος και επτά συμβασιούχοι γιατροί φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης. Αυτό το προσωπικό προβλέπεται να παραμείνει το ίδιο και απ' αυτό θα ασκείται σε πανελλαδικό επίπεδο η προληπτική ιατρική και η ιατρική της εργασίας.

Με το πρόσχημα της διαβλητότητας των υγειονομικών επιτροπών για τις συντάξεις αναπηρίας μέσω της αυστηροποίησης των κριτηρίων, περικόπτει παραπέρα τη χορήγηση αναπηρικών συντάξεων, με αποτέλεσμα οι ανάπηροι, τα ΑμΕΑ να μην δικαιούνται σύνταξη, παρά μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις.

Η ίδια λογική της περικοπής ακολουθιέται και για τη δήθεν μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, με αποτέλεσμα οι ασφαλισμένοι να πρέπει να πληρώνουν από την τσέπη τους για τα φάρμακα που θα πρέπει να πάρουν για την πάθησή τους και δε θα τα καλύπτει το ΙΚΑ.

Η δημιουργία τηλεφωνικής γραμμής υγείας του ΙΚΑ που θα λειτουργήσει πιλοτικά στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, καταργεί την ιατρική πράξη, υποβαθμίζει ακόμη περισσότερο τις ελάχιστες υπηρεσίες υγείας που έχουν στη διάθεσή τους οι εργαζόμενοι αυτών των περιοχών. Η διάγνωση της ασθένειας, οι ιατρικές συμβουλές και συνταγές είναι αντιεπιστημονικό και επικίνδυνο για την υγεία, ίσως και για τη ζωή των ασθενών, να δίνονται από το τηλέφωνο.

Οι συνέπειες αυτών των αναδιαρθρώσεων για το προσωπικό των υπηρεσιών του ΙΚΑ θα είναι οδυνηρές. Βάλλονται οι εργασιακές τους σχέσεις, οι θέσεις εργασίας τους, εντατικοποιείται η εργασία τους και συνδέεται ο μισθός και η εξέλιξή τους με την παραγωγικότητα και με το πόσο πιστά υπηρετούν τις αναδιαρθρώσεις.

Ολες αυτές τις ανατροπές στους πιο καίριους τομείς του συστήματος παροχών υπηρεσιών υγείας που συνδέονται και με τη χρηματοδότηση, αλλά και με την προσφορά υπηρεσιών προς τους ασφαλισμένους, τη σύνδεσή τους με την ιδιωτική ασφάλιση, θέλει η Διοίκηση του ΙΚΑ να τις λειτουργήσει ως πρότυπα, ως μοντέλα για τις γενικές ανατροπές στο σύστημα υγείας, που έχει ξεκινήσει και εφαρμόζει η κυβέρνηση.

Μας οδηγεί σ' αυτή τη σκέψη, εκτός από την επιλογή των βασικών τομέων και η μεθοδολογία που ακολουθείται για την εφαρμογή του μοντέλου. Η μεθοδολογία αυτή για την αξιολόγηση ή τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών, όπως λένε, σηματοδοτεί το τρίπτυχο: τυποποίηση - πιστοποίηση - διαπίστευση. Για παράδειγμα το ΙΚΑ επιλέγει να εφαρμόσει το μοντέλο της πρότυπης μονάδας βραχείας νοσηλείας, που είναι και μέσα στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης, στα πλαίσια της πολιτικής μείωσης των ημερών νοσηλείας και των νοσοκομειακών κλινών. Επίσης οι διαδικασίες που θα ακολουθηθούν είναι ότι «θα ελεγχθούν πιλοτικά και θα αξιολογηθεί η επάρκεια και πληρότητά τους». Δηλαδή θα γίνει «τυποποίηση» της συγκεκριμένης μονάδας υγείας, που στη συνέχεια, ίσως «πιστοποιηθεί», δηλ. κριθεί ως η πιο κατάλληλη και επαρκής για γενική εφαρμογή αυτού του μοντέλου μονάδας Βραχείας Νοσηλείας, που τελικά μπορεί να «διαπιστευτεί» από το αρμόδιο κρατικό όργανο (Εθνικό Συμβούλιο Διαπίστευσης) και θα αποτελέσει το πρότυπο για τη δημιουργία πανελλαδικά παρόμοιων μονάδων είτε από το δημόσιο είτε από τον ιδιωτικό τομέα. Ηδη ορισμένα διαγνωστικά κέντρα επιδιώκουν να δημιουργήσουν μονάδες βραχείας νοσηλείας.

Μ' αυτή τη μέθοδο της πιλοτικής εφαρμογής, που ήδη έχει ξεκινήσει σε κάποιους τομείς η Διοίκηση του ΙΚΑ, θα «τυποποιήσει» λειτουργώντας πρώτα πιλοτικά, μοντέλα λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας, που στην ουσία θα υποβαθμίζουν την παροχή, θα είναι χαμηλότερης ποιότητας, αλλά και ποσότητας με στόχο να μειωθούν οι δαπάνες, να αυξηθούν τα κέρδη είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού κεφαλαίου, αδιαφορώντας για την κάλυψη των αναγκών των εργαζομένων.

Από τον πρόλογο ακόμα της εισήγησης φαίνεται η πρόθεση του Διοικητή του ΙΚΑ για αύξηση της συμμετοχής των εργαζομένων στις δαπάνες για τη λειτουργία των υπηρεσιών υγείας και όχι όπως δημαγωγικά λέγεται για τη βελτίωση της λειτουργίας τους. Χρησιμοποιεί τη δικαιολογημένη δυσαρέσκεια των ασφαλισμένων από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας για να περάσει τις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις. Μάλιστα για να στηρίξει αυτή την πολιτική χρησιμοποιεί «δημοσκοπήσεις» που λέει ότι δείχνουν «τη μη ικανοποίηση των χρηστών, αλλά και τη διάθεσή τους για όλο και αυξανόμενη συμμετοχή τους στην περίθαλψη,... και τους ασφαλιστικούς φορείς σε ρόλο εξισορρόπησης των απαιτήσεων των χρηστών και των ιατρικών και οικονομικών δυνατοτήτων».

Βέβαια κανένα από τα προτεινόμενα μέτρα δεν είναι για την αναβάθμιση της ποιότητας και της ποσότητας των υπηρεσιών υγείας με βάση τις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων.

Οι αιτίες για τη σχεδιαζόμενη «αναδιοργάνωση», όπως αυτές αναφέρονται στην εισήγηση, είναι οι εξής:

• Ελλειψη υψηλής ποιότητας στην άσκηση της φροντίδας από τους επαγγελματίες υγείας.
• Ελλειψη αξιοπιστίας των ασθενών στους λειτουργούς της υγείας.

Ακόμα όμως και γι' αυτές τις ελλείψεις το ΙΚΑ δε θεωρεί ως αιτία την έλλειψη κονδυλίων. Μάλιστα το ποσοστό του 5,2% του ΑΕΠ, που ανέρχεται η δημόσια δαπάνη για την υγεία, το θεωρεί ότι είναι επαρκές. Καμαρώνει δε για το ύψος της ιδιωτικής δαπάνης, δηλ. τα λεφτά που πληρώνουν οι εργαζόμενοι απ' ευθείας για υγεία και που φθάνουν στο 3,8% του ΑΕΠ και κατατάσσουν τη χώρα μας στην 3^η σειρά παγκόσμια, στην ιδιωτική δαπάνη για την υγεία. Αυτό ακριβώς δείχνει και τον προσανατολισμό του. Τις δε προαναφερόμενες ελλείψεις τις εξετάζει μόνο από τη σκοπιά «της διόγκωσης της κατανάλωσης πόρων», δημόσιων και ιδιωτικών.

Βεβαίως υπάρχουν ελλείψεις στην οργάνωση και λειτουργία των υπηρεσιών υγείας του ΙΚΑ, όπως επίσης και κατασπατάληση πόρων χωρίς να ικανοποιούνται οι ανάγκες των ασθενών. Αυτές τις δημιούργησε η συνειδητή πολιτική απαξίωσης που ασκεί η κυβέρνηση στο δημόσιο τομέα.

Υπάρχουν όμως και άλλες σημαντικότερες ελλείψεις που δείχνουν σαφέστερα το πολιτικό στίγμα.

Τέτοιες είναι:

• Ελλείψεις υγειονομικού, ιατρικού και διοικητικού προσωπικού μόνιμης και αποκλειστικής απασχόλησης.
• Ελλείψεις βιοϊατρικής τεχνολογίας που οδηγούν τους ασθενείς, κατά μάζες, στα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα.
• Ελλείψεις σε νοσοκομειακά κρεβάτια και ιδιαίτερα ειδικοτήτων που έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση, όπως ογκολογικά, καρδιο-χειρουργικά, γυναικολογικά, ψυχιατρικά, που οδηγούν και πάλι τους ασθενείς στα ιδιωτικά νοσοκομεία και κλινικές, στα οποία επειδή τις περισσότερες φορές δεν αρκεί το χρηματικό ποσό που πληρώνει το ασφαλιστικό ταμείο για να καλύψει τα έξοδα, αναγκάζονται να πληρώνουν μεγάλα ποσά επιπλέον οι ίδιοι οι ασθενείς.

Αυτές οι ελλείψεις που οδηγούν στην πληρωμή μεγάλων κονδυλίων στο ιδιωτικό κεφάλαιο, κατά τη γνώμη μας είναι η κύρια αιτία της κακής οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος υγείας του ΙΚΑ, που αποβαίνει σε βάρος των ασφαλισμένων και των οικογενειών τους.

Η Διοίκηση του ΙΚΑ όχι τυχαία προβάλλει και ιεραρχεί άλλες αιτίες, άλλες ελλείψεις, γιατί θέλει να κρύψει την ευθύνη της για την αντιλαϊκή πολιτική στον τομέα υγείας που άσκησε τόσα χρόνια και που θα συνεχίσει να ασκεί σε μεγαλύτερο βάθος, πλάτος και ένταση. Θέλει να αποπροσανατολίσει τους ασφαλισμένους από αυτό το βασικό και γι' αυτό προβάλλει μόνο την ανάγκη νοικοκυρέματος. Τα μέτρα αυτά ως ένα βαθμό μπορεί να φέρουν και ένα σχετικό νοικοκύρεμα. Η ουσία τους όμως παραμένει αντιλαϊκή αφού ο ιδιωτικός τομέας θα συνεχίσει τη δράση του και μάλιστα θα την ενισχύσει. Ολα αυτά δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας μηχανισμός διαμόρφωσης μεθόδων ιδιωτικοποίησης.

Απ' όλα τα παραπάνω, γίνεται φανερό ότι η στάση μας είναι αρνητική στην επιχειρούμενη «αναδιοργάνωση», γιατί εάν αυτά τα πιλοτικά μέτρα εφαρμοστούν και γενικευτούν, μειώνουν ποσοτικά και ποιοτικά τις ήδη υποβαθμισμένες υπηρεσίες υγείας του ΙΚΑ. Επίσης αναδεικνύουν τον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα που δραστηριοποιείται στο χώρο της υγείας ως ισότιμο με το δημόσιο «προμηθευτή υπηρεσιών υγείας».

Με άλλα λόγια η «αναδιοργάνωση» είναι ένα σύστημα αναπροσαρμογών, που αξιοποιώντας τις υποδομές και τις υπάρχουσες δυνατότητες του ΙΚΑ, οικοδομεί καπιταλιστικές επιχειρήσεις υγείας του ασφαλιστικού φορέα που θα συνυπάρχουν με τις ιδιωτικές. Αυτά όλα βέβαια γίνονται με λεφτά των εργαζομένων μιας και το ΙΚΑ είναι ο μεγαλύτερος ασφαλιστικός φορέας που χρηματοδοτείται από τους εργαζόμενους και από τους εργοδότες, οι εισφορές των οποίων προέρχονται και πάλι από την παραγόμενη υπεραξία των εργαζομένων. Και γι' αυτό το λόγο δεν έχει κανένα δικαίωμα να διαχειρίζεται τα λεφτά των εργαζομένων εις βάρος των συμφερόντων τους.