"Το χαμόγελο κάνει καλό στην υγεία και την οικονομία". Είναι το νέο σλόγκαν του υπουργείου Ανάπτυξης και του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, που απευθύνεται κυρίως σε όσους έρχονται σε άμεση επαφή με τους τουρίστες, όπως οι εργαζόμενοι στα τουριστικά και επισιτιστικά επαγγέλματα. Φαίνεται, όμως, πως οι εγκέφαλοι που σκαρφίστηκαν αυτό το σλόγκαν, αλλά και αυτοί που το ενέκριναν, δεν έχουν ιδέα για τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων. Αν είχαν, μάλλον θα το απέσυραν, αφού το μόνο που προκαλεί είναι την οργή και την ειρωνεία τους.

"Αν η πολιτεία θέλει να χαμογελάσουμε, να παρέμβει και να σταματήσει την αυθαιρεσία των εργοδοτών. Κάτι, που όχι μόνο δεν κάνει, αλλά την ενισχύει κιόλας και μετά έχει την απαίτηση να χαμογελάσουμε κι από πάνω", σχολίασε ειρωνικά ο εργαζόμενος Γ. Ζωγραφάκης από το Ηράκλειο, ο οποίος μας μίλησε για το "σκλαβοπάζαρο", όπως το χαρακτήρισε, των 20.000 εργαζομένων του Νομού Ηρακλείου.

Ανάμεσά τους Κούρδοι, Βούλγαροι, Ρώσοι, οι οποίοι κυρίως απασχολούνται σε ειδικότητες βοηθητικού προσωπικού (καμαριέρες, λαντζέρηδες, αχθοφόροι κ. α. ). "Αυτοί οι άνθρωποι - καταγγέλλει - εργάζονται για μια μπουκιά ψωμί". Κι έχει δίκιο. Τα μεροκάματά τους δεν ξεπερνούν τις 3.000 δραχμές, χωρίς ασφάλιση, βέβαια. Ομως, εκτός των αλλοδαπών, στον κλάδο απασχολούνται κι εκατοντάδες φοιτητές κυρίως σε κέντρα διανομής και κέντρα διασκέδασης, επίσης για μια μπουκιά ψωμί, ίσα για να συμπληρώσουν την ισχνή βοήθεια που τους στέλνουν οι γονείς τους.

Στον νομό το 1996, 5.500 λιγότεροι εργαζόμενοι στα τουριστικά και επισιτιστικά επαγγέλματα μπήκαν στο Ταμείο Ανεργίας!Είναι τέτοιο το μέγεθος της εκμετάλλευσης, που τα τελευταία χρόνια οι ξενοδόχοι, εκμεταλλευόμενοι την αγωνία των εργαζόμενων να εξασφαλίσουν εργασία, τους αναγκάζουν να προσυμφωνήσουν τα ένσημα που θα τους κολλήσουν, ανεξάρτητα από τις μέρες που θα εργαστούν! Ενώ στην έναρξη της σεζόν δίνουν εξετάσεις καλής διαγωγής με το να καθαρίζουν ή να βοηθούν στην ανακαίνιση των ξενοδοχείων πριν ανοίξουν χωρίς αμοιβή!Ο εργαζόμενος μάς κατήγγειλε ακόμα ότι το σωματείο δεν προωθεί και δεν απαιτεί την κατά προτεραιότητα πρόσληψη όσων έχουν επαγγελματική ταυτότητα, με αποτέλεσμα να πιάνουν δουλιά κυρίως αυτοί που διαθέτουν... μέσον!

Κοινά και τα προβλήματα που απασχολούν τους 4.500 εργαζόμενους του ΝομούΡεθύμνου και τους 1.000 περίπου που μεταναστεύουν στο νομό και εργάζονται εκεί το καλοκαίρι. Αυτή την εποχή, το κυριότερο πρόβλημα είναι οι επαναπροσλήψεις, επειδή οι εργοδότες παρότι είναι υποχρεωμένοι να επαναπροσλάβουν τους εργαζόμενους της περσινής χρονιάς δεν το κάνουν.

Το παζάρεμα των ενσήμων εφαρμόζεται και στο Ρέθυμνο. Οπως καταγγέλλει ο Π. Ανδρουλιδάκης, μέλος της διοίκησης του Σωματείου, αρκετά ξενοδοχεία κολλάνε μόνο 22 ένσημα παρότι οι εργαζόμενοι δουλεύουν 30 μέρες, όπως στο "ΚΡΗΤΗ ΜΠΙΤΣ" και "ΚΥΜΑ ΜΠΙΤΣ".Αρκετά επίσης είναι τα ξενοδοχεία που κάνουν προσφορές - πακέτα στους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από το πόσες μέρες θα εργαστούν!

Δε λείπουν και οι απολύσεις, το ξενοδοχείο "ΓΚΡΕΚΟΤΕΛ" απέλυσε δεκάδες εργαζόμενους τη "νεκρή" περίοδο, το Φλεβάρη το "ΡΕΘΥΜΝΟ ΠΑΛΛΑΣ" απέλυσε όλο το προσωπικό της κουζίνας εκτός από τον αρχιμάγειρα, το "ΡΕΘΥΜΝΟ ΜΠΕΪ" απέλυσε τον αρχιμάγειρα μετά από πέντε χρόνια υπηρεσίας με τη δικαιολογία ότι ήταν ακριβός! Την ίδια στιγμή, η εκμετάλλευση των αλλοδαπών εντείνεται και δεν είναι εξαίρεση η περίπτωση του ξενοδοχείου "ΡΕΘΥΜΝΟ ΜΑΡΕ", που απασχολούσε έξι σερβιτόρους και μόνο ο προϊστάμενος ήταν Ελληνας!

Η Ελένη Μανουσάκη, επίσης μέλος της διοίκησης του Σωματείου, συμπληρώνει ότι σοβαρό πρόβλημα να βρουν δουλιά αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι που φτάνουν στην ηλικία των 40 - 45 και κυρίως οι γυναίκες, από τις οποίες μάλιστα ζητείται να... μην μείνουν έγκυες, ενώ αν είναι ήδη δεν τις προσλαμβάνουν!

Οσο για τις εργασιακές σχέσεις, αυτές πάνε από το κακό στο χειρότερο, με όλο και μεγαλύτερη εφαρμογή του ωρομισθίου, των σπαστών ωραρίων, των εξτρά κλπ. Η συνδικαλίστρια καταγγέλλει ακόμα ότι τα ξενοδοχεία δεν καταβάλλουν τις εισφορές που παρακρατούν από τους εργαζόμενους στα ασφαλιστικά ταμεία, όπως το ξενοδοχείο "ΣΚΑΛΕΤΑ" που έχει να πληρώσει στο ΙΚΑ και το ΤΑΞΥ οχτώ χρόνια!

Κι ενώ οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των εργαζόμενων είναι πλέον καθεστώς, η Επιθεώρηση Εργασίας είναι ανύπαρκτη, διαθέτοντας μόνο πέντε υπαλλήλους, εκ των οποίων η μία με απόφαση του νομάρχη μετατέθηκε στη Νομαρχία. Δεν είναι όμως μόνο η Επιθεώρηση που δε λειτουργεί, πρόβλημα υπάρχει και με τον ΟΑΕΔ, με συνέπεια να ταλαιπωρούνται αφάνταστα οι εργαζόμενοι, όταν έρχεται η ώρα να καταθέσουν τα χαρτιά τους για το Ταμείο Ανεργίας. Είναι τέτοια η κατάσταση, που πέρυσι το Σωματείο αναγκάστηκε να προσλάβει τέσσερις υπαλλήλους για τρεις μήνες, έτσι ώστε οι ξενοδοχοϋπάλληλοι να πάρουν έγκαιρα το επίδομα!

Στο Νομό Χανίων απασχολούνται στον κλάδο οι λιγότεροι εργαζόμενοι σε σχέση με τους άλλους νομούς, γύρω στις 3.000. Ωστόσο κι εκεί τα προβλήματα υπάρχουν και χρόνο με το χρόνο οξύνονται, όπως θα μας πει ο Μ. Παπαδάκης, μέλος της διοίκησης του Σωματείου.

Η μεγαλύτερη ξενοδοχειακή μονάδα είναι το "ΛΟΥΙΣ ΧΟΤΕΛ" και εκεί παρουσιάζονται και τα μεγαλύτερα προβλήματα. Το προσωπικό ανανεώνεται με το να απολύονται εργαζόμενοι που εργάζονται στο ξενοδοχείο 10 και πάνω χρόνια. Το 1995 απασχολούσε 170 εργαζόμενους και πέρυσι είχε μόνο 110, ενώ εκφράζονται φόβοι ότι θα μειωθεί ακόμα περισσότερο. Στους καθαρισμούς και τις ανακαινίσεις χρησιμοποιούνται κυρίως αλλοδαποί, ενώ αν η πληρότητα δεν είναι ικανοποιητική δεν επαναπροσλαμβάνουν τους εργαζόμενους, με αποτέλεσμα να μην συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις για τη χειμερινή επιδότηση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, το έχουν οι εργαζόμενοι με πολλά χρόνια προϋπηρεσία, οι οποίοι σταδιακά πετιούνται έξω από τα ξενοδοχεία, προκειμένου οι εργοδότες να εξοικονομήσουν το επίδομα της πολυετίας.

Η έναρξη της φετινής τουριστικής σεζόν βρίσκει τους εργαζόμενους του κλάδου σε δυσχερέστερη θέση από κάθε άλλη χρονιά, εξάλλου είναι πλέον κοινά αποδεκτή η τραγική διαπίστωση ότι κάθε χρόνο τα προβλήματά τους οξύνονται. Ακόμα κι αν - μέχρι στιγμής - δεν έχει ικανοποιηθεί η θρασύτατη απαίτηση των μεγαλοξενοδόχων για κατάργηση ακόμα και των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων,τίποτα δεν τους εμποδίζει να καταργούν στην πράξη καθημερινά όλα εκείνα τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτές. Οι εργαζόμενοι του κλάδου είναι από αυτούς που δεν εξεπλάγησαν από τα σχέδια της "εκσυγχρονιστικής" κυβέρνησης για την κατάργηση της κοινωνικής ασφάλισης και την πλήρη ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, αφού είναι κάτι που ήδη βιώνουν στην πράξη.

Σ' αυτό το γκρίζο φόντο πραγματοποιήθηκε πρόσφατα το απολογιστικό συνέδριο της κλαδικής Ομοσπονδίας στο Ηράκλειο της Κρήτης.Οι φωνές απόγνωσης, που ακούστηκαν από δεκάδες εκπροσώπους των εργαζομένων, δε στάθηκαν ικανές να συγκινήσουν την πλειοψηφία της διοίκησης της Ομοσπονδίας, που για μια ακόμα χρονιά αρκέστηκε στο ρόλο του θεατή των σαρωτικών σε βάρος των εργαζόμενων εξελίξεων.

Η αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας και η συρρίκνωση της αγροτικής οικονομίας οδήγησε μαζικά εργαζόμενους στην αναζήτηση εργασίας στον κλάδο του επισιτισμού - τουρισμού. Ενας κλάδος, που τα τελευταία χρόνια γνώρισε ραγδαία, αλλά ωστόσο στρεβλή, ανάπτυξη, στα πλαίσια του διεθνούς καταμερισμού εργασίας και της επιλογής της χώρας μας ως χώρα παροχής υπηρεσιών.

Στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας αναφέρουν ότι μέσα σε δύο χρόνια, 1988-1990, οι ξενοδοχειακές μονάδες αυξήθηκαν από 6.129 σε 6.713. Την ίδια διετία αυξήθηκαν από 110.734 σε 131.297 τα ενοικιαζόμενα δωμάτια που έχουν άδεια από τον ΕΟΤ, χωρίς να μπορεί να υπολογίσει κανείς τα "παράνομα".

Ωστόσο, παρά την αλματώδη αύξηση του αριθμού των τουριστικών επιχειρήσεων και παρά τα μεγάλα λόγια για τη συμβολή του τουρισμού στην αύξηση των θέσεων εργασίας..., τα μητρώα του Ταμείου Ασφάλισης Ξενοδοχοϋπαλλήλων από τέσσερις άκρως τουριστικές περιοχές δείχνουν ότι η πορεία της απασχόλησης την ίδια περίοδο είναι φθίνουσα. Συγκεκριμένα: Στην Κέρκυρα το 1988 υπήρχαν 306 μονάδες που απασχολούσαν 5.934 εργαζόμενους. Το 1989 336 και 5.378. Το 1990 350 και 6.595 αντίστοιχα και το 1995, 500 μονάδες που απασχολούσαν 5.380 εργαζόμενους.

Στην Αττική το 1988 λειτουργούσαν 848 μονάδες με 10.151 εργαζόμενους. Το 1989, 860 με 10.593. Το 1990 858 με 10.165 και το 1995, 1.200 μονάδες με 10.375 εργαζόμενους.

Στη Χαλκιδική το 1988 υπήρχαν 99 μονάδες με 1.463 εργαζόμενους και σταδιακά ως το 1995 έφτασαν τις 193 που απασχολούσαν 1.650.

Τέλος, στην Κρήτη το 1988 λειτουργούσαν 967 μονάδες με 10.659 εργαζόμενους και το 1995 1.993 μονάδες με 15.605 εργαζόμενους.

Σήμερα υπολογίζεται ότι απασχολούνται άμεσα ή έμμεσα στον κλάδο περίπου 500.000 εργαζόμενοι και από αυτούς μόνο οι 100.000 έχουν σταθερή και διαρκή σε ετήσια βάση απασχόληση κι αυτοί συγκεντρώνονται κυρίως στο Λεκανοπέδιο και στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Στις 500.000 προστίθενται κι άλλες 100.000, κυρίως δημόσιοι υπάλληλοι σαν δεύτερη απασχόληση, φοιτητές, αλλοδαποί, οι οποίοι είτε υποαπασχολούνται ή απασχολούνται παράνομα, σε συνθήκες "μαύρης εργασίας"!

Οι εργαζόμενοι σε περιοχές, όπω, Κρήτη, Ρόδο, Χαλκιδική εργάζονται στην καλύτερη των περιπτώσεων εφτά μήνες, ενώ στα Ιόνια νησιά, στη Δυτική Πελοπόννησο και στην Εύβοια 3-4 το πολύ μήνες!

Ετσι, αναδεικνύεται σε υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα των εργαζόμενων η εποχικότητα, η μικρή διάρκεια της σεζόν τους στερεί τις προϋποθέσεις για την επιδότηση ανεργίας και για να εξασφαλίσουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Οσο για τη συνταξιοδότηση,είναι μάλλον αδύνατη, αφού απαιτούνται 4.500 μέρες ασφάλισης, αυτό για τους εργαζόμενους του κλάδου μεταφράζεται σε 45 χρόνια δουλιάς,αν λάβουμε υπόψη ότι ο μέσος όρος απασχόλησης είναι μόλις 4 μήνες το χρόνο, αν καταφέρουν να βρουν δουλιά! Σημαντικό επίσης πρόβλημα είναι και η εντατικοποίηση της εργασίας στην αιχμή της τουριστικής σεζόν τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβρη, που ξεπερνά τα ανθρώπινα όρια αντοχής, όπως καταγγέλθηκε και στο Συνέδριο.

Κατά τους χειμερινούς μήνες οι μεν εργαζόμενοι της επαρχίας ανεβαίνουν το Γολγοθά της ανεργίας, οι δε της πρωτεύουσας αυτόν της εντατικοποίησης ή της μερικής απασχόλησης.

Πολλοί απ' αυτούς απασχολούνται δύο ώρες στο "ΧΙΛΤΟΝ" για το σερβίρισμα του πρωινού, τρεις ώρες στο "ΙΝΤΕΡΚΟΝΤΙΝΕΝΤΑΛ" για το γεύμα και αν είναι τυχεροί ίσως τους τύχει και κάποιο εξτρά! Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τελευταίο ξενοδοχείο ο Α. Χέλμης,μέλος της διοίκησης του σωματείου, άκουσε εξτρά καμαριέρα να "εξομολογείται" την ευχαρίστησή της επειδή κατάφερε να εργαστεί έξι συνεχείς μέρες, μια και όπως έλεγε χρόνια είχε να της τύχει κάτι τέτοιο!

Το συνέδριο της Ομοσπονδίας Επισιτισμού - Τουρισμού που έγινε πρόσφατα στο Ηράκλειο, ακολούθησε Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ και το Εργατικό Κέντρο Ηρακλείου. Εκπρόσωποι συνδικάτων του κλάδου από την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Πορτογαλία περιέγραψαν την κατάσταση στις χώρες τους σε ό,τι αφορά τους εργαζόμενους, την οποία ένας απ' αυτούς χαρακτήρισε "σκανδαλώδη".

Τα όσα είπαν αποδεικνύουν ότι η επίθεση κατά των εργασιακών δικαιωμάτων δε γνωρίζει σύνορα και ότι αποτελεί κοινή στρατηγική των πολυεθνικών του κλάδου. Ενός κλάδου, που - όπως καταγγέλθηκε - αποτέλεσε το "πειραματόζωο" για την εφαρμογή ό,τι πιο αντεργατικού επινόησε το κεφάλαιο. Το παράδειγμα της Ισπανίας αποδεικνύει ότι η μερική, η εποχιακή και τα λοιπά συναφή "είδη" απασχόλησης, δε συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ανεργίας. Ο Ισπανός εκπρόσωπος των εργαζομένων επεσήμανε ότι η ανάπτυξη του τουρισμού αρχικά δημιούργησε θέσεις εργασίας, στη συνέχεια όμως η ανεργία αυξήθηκε αφού κατά τη διάρκεια της σεζόν δυο και τρεις εργαζόμενοι απασχολούνται διαδοχικά στην ίδια θέση εργασίας!

Κατήγγειλε ότι οι εποχιακοί δεν επαναπροσλαμβάνονται, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης, ενώ η μεγάλη προσφορά εργατικού δυναμικού και αλλοδαπών, έδωσε τη δυνατότητα στους εργοδότες να απασχολούν παράνομα εργαζόμενους, με πολύ χαμηλούς μισθούς, ενώ θεσμικά δικαιώματα τα τελευταία χρόνια αμφισβητήθηκαν και καταργήθηκαν. Ο συνδικαλιστής χαρακτήρισε την κατάσταση στη χώρα του "σκανδαλώδη" και τόνισε ότι αυτή έχει τρομακτικές συνέπειες στον συνδικαλισμό, αφού διαιρεί τους εργαζόμενους και τους απομακρύνει από τα σωματεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας, αλλά υπογράφονται επιμέρους τοπικές συμφωνίες που καθορίζουν τους μισθούς!

Στην Πορτογαλία το 60% των εργαζομένων στον κλάδο είναι εποχιακοί,η διάρκεια των συμβάσεων δεν ξεπερνά τους πέντε μήνες στις τουριστικές περιοχές και τους τέσσερις μήνες στις λιγότερο τουριστικές περιοχές. Οπως είπε ο εκπρόσωπος του συνδικάτου της Πορτογαλίας, η διάλυση της αγροτικής οικονομίας ανάγκασε πολλούς να στραφούν και να αναζητήσουν δουλιά στον τουρισμό και η μεγάλη προσφορά επέτρεψε στους εργοδότες να αντικαθιστούν τους μόνιμους εργαζόμενους με εποχιακούς.

Οι μισθοί είναι μικρότεροι κατά 30% από ό,τι θα έπρεπε βάσει των συμβάσεων για τους εργαζόμενους στον τουρισμό και κατά 35% για τους εργαζόμενους στον επισιτισμό.Τόνισε ακόμα ότι οι εποχιακοί δεν έχουν κανένα δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση,ενώ οι εσωτερικοί μετανάστες στις τουριστικές περιοχές αντιμετωπίζουν ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης, μιας και εκεί το κόστος ζωής είναι ιδιαίτερα υψηλό σε αναντιστοιχία με τους μισθούς.Στη Γαλλία 2 στους 3 εργαζόμενους του κλάδου είναι εποχιακοί με τάση επέκτασης της εποχικότητας. Από τους 100.000 εργαζόμενους των "χωριών διακοπών" και των διαφόρων καταλυμάτων, τα 3/4 είναι εποχιακοί και η διάρκεια των συμβάσεων εργασίας δεν ξεπερνά τις 45 μέρες!Και στη Γαλλία δεν υπογράφεται κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας!

Στην Ιταλία, ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι απασχολούνται άμεσα ή έμμεσα στον κλάδο. Από αυτούς περίπου το 40% έχει σταθερή δουλιά. Επίσης, 32.000 εργάζονται ανασφάλιστοι και 100.000 είναι οι μετανάστες που εργάζονται παράνομα στον κλάδο.Οι εποχιακοί - όπως κατήγγειλε ο Ιταλός συνδικαλιστής - υφίστανται εκμετάλλευση, εντατικοποίηση, απειλές και εκβιασμούς, μεγάλα ωράρια και μη εφαρμογή των συμβάσεων.

Τα κείμενα έγραψε η Βάσω ΝΙΕΡΗ

Μπορεί η Κρήτη να μοιάζει με παράδεισο, όμως οι χώροι δουλιάς μοιάζουν με κόλαση, όπου καθημερινά τσουρουφλίζονται οι χιλιάδες εργαζόμενοι του νησιού

Το θεσμό των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας προσπαθούν τα τελευταία χρόνια να ευτελίσουν οι εργοδότες του κλάδου έως ότου υλοποιήσουν τον απώτερο στόχο τους, που δεν είναι άλλος από την πλήρη κατάργησή τους

Η μερική απασχόληση, το ωρομίσθιο και το εξτρά βασιλεύουν στα ξενοδοχεία - γαλέρες. Δυστυχώς, δεν είναι μεμονωμένη περίπτωση αυτή της καμαριέρας του "ΙΝΤΕΡΚΟΝΤΙΝΕΝΤΑΛ", που δήλωσε ευτυχισμένη, επειδή κατάφερε να εργαστεί για έξι συνεχείς μέρες, μια και ...είχε χρόνια να της συμβεί κάτι τέτοιο

"Οχι στην ασυδοσία των εργοδοτών". Ασυδοσία, που φτάνει στο σημείο της κατάφωρης παραβίασης, όχι μόνο εργασιακών, αλλά και ανθρωπίνων δικαιωμάτων