Η πρώτη μεγάλη είδηση που μετέδιδαν τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, στις αρχές της βδομάδας, δεν ήταν άλλη από την πρόσκληση που απηύθυνε ο Ισραηλινός Πρόεδρος Μοσέ Κατσάβ στον Σύρο ομόλογό του, να επισκεφτεί την Ιερουσαλήμ και να συζητήσει με «Ισραηλινούς αξιωματούχους». Η πρόσκληση διατυπώθηκε δύο φορές για να εισπράξει και τις δύο, την αρνητική απάντηση της Δαμασκού. Παρ' όλα αυτά, γεγονός είναι ότι στις ισραηλινο-συριακές σχέσεις παρατηρείται, τον τελευταίο καιρό, μια ιδιόμορφη κινητικότητα, η οποία, δεν έχει, απαραίτητα, ως αφορμή τη γνήσια επιθυμία επίτευξης ειρηνευτικής συμφωνίας, αλλά μάλλον εκπορεύεται από την πιεστική και επικίνδυνη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, μετά και από την εισβολή στο Ιράκ.

Η Συρία κατηγορείται από την Ουάσιγκτον για μια σειρά λόγους, που μοιάζουν να έχουν αντιγραφεί από το κατηγορητήριο που εκπονήθηκε για το Ιράκ. Ο ουσιαστικός λόγος της αμερικανικής εμμονής, φυσικά, όπως επισημαίνει ακόμη και ο Βρετανός δημοσιογράφος Ρόμπερτ Φισκ, δεν είναι παρά η αντίθεση της Δαμασκού στο αμερικανικό όραμα «αναδιαμόρφωσης» της ευρύτερης περιοχής, αφού όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες (όπλα μαζικής καταστροφής, υποστήριξη τρομοκρατίας, έλλειμμα δημοκρατίας κλπ.), είτε δεν έχουν αποδειχτεί, είτε έχουν πολλάκις αξιοποιηθεί στην πολιτική των δύο μέτρων και δύο σταθμών, που ο Λευκός Οίκος ακολουθεί στην περιοχή.

Η πολεμική αυτή, που συμπεριλαμβάνει ακόμη και ευθείες απειλές χρήσης βίας, κορυφώθηκε με τη σχεδόν ομόφωνη υιοθέτηση, στις 15 Οκτώβρη (4 μόνον ήταν οι αρνητικές ψήφοι) από το Κογκρέσο, μιας σειράς κυρώσεων, οικονομικών, εμπορικών και διπλωματικών, σε βάρος της Συρίας. Λίγες μέρες νωρίτερα, ο ίδιος ο Πρόεδρος Μπους είχε υπεραμυνθεί της ισραηλινής αεροπορικής επιδρομής κατά πολιτικού στόχου εντός συριακού εδάφους, υιοθετώντας τη φρασεολογία Σαρόν περί «δικαιώματος στην αυτοάμυνα οπουδήποτε και εναντίον οποιουδήποτε», ακόμη και αν η ίδια η ισραηλινή ηγεσία παραδέχτηκε ότι δεν είχε καμία απόδειξη άμεσης ανάμειξης της Δαμασκού στην επίθεση αυτοκτονίας που προκάλεσε τα αντίποινα.

Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν εξέπληξε ιδιαιτέρως η διατύπωση της προθυμίας επανέναρξης διαλόγου με το Ισραήλ, που διατύπωσε επισήμως ο ίδιος ο Σύρος Πρόεδρος, σε συνέντευξή του στην αμερικανική εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς», στις αρχές Δεκέμβρη. Για πολλούς αναλυτές, η κίνηση του Μπάσαρ αλ Ασαντ εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο των προσπαθειών που καταβάλλει η Δαμασκός να ισορροπήσει σε ένα εξαιρετικά λεπτό και τεντωμένο σχοινί.

Η πρόταση ικανοποίησε το Λευκό Οίκο. Με αυτά τα δεδομένα, μπορεί ορισμένοι να ξαφνιάστηκαν από τη συριακή άρνηση στην πρόσκληση Κατσάβ, πίσω, από την οποία, όμως, υπάρχει έντονο παρασκήνιο, τόσο στο επίπεδο των ισραηλινο-συριακών σχέσεων, όσο και στο επίπεδο της ισραηλινής πολιτικής σκηνής.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Δαμασκός είναι έτοιμη να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να ξαναρχίσει ο διάλογος με το Ισραήλ από το σημείο που σταμάτησε το 2000. Τότε, οι δύο πλευρές, που εκπροσωπούνταν από τον πρώην Σύρο Πρόεδρο Χάφεζ αλ Ασαντ και τον πρώην Ισραηλινό πρωθυπουργό Εχούντ Μπάρακ, φέρονταν να βρίσκονται πολύ κοντά στην επίτευξη συμφωνίας. Οπως υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές, ο Μπάρακ, τότε, είχε αποδεχτεί να αποσυρθεί ο ισραηλινός στρατός από το σύνολο των υψωμάτων του Γκολάν, επιμένοντας, όμως, στη διατήρηση υπό ισραηλινή κυριαρχία μιας στενής λωρίδας γης.

Το συγκεκριμένο αυτό κομμάτι είναι εξαιρετικά σημαντικό και για τις δύο πλευρές. Είναι κομβικής σημασίας για τη Συρία, γιατί της εξασφαλίζει πρόσβαση στη θάλασσα της Γαλιλαίας. Είναι, εξίσου, σημαντικό για το Ισραήλ, γιατί είναι η βασική του πρόσβαση σε φρέσκο νερό, κάτι που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σπουδαιότητα σε περίπτωση αποχώρησης από τα Γκολάν, τα οποία είναι πλούσια σε υπόγεια νερά εν μέσω μιας περιοχής που, συνήθως, μαστίζεται από ξηρασία. Επιπλέον, ο Χάφεζ αλ Ασαντ είχε επαναφέρει στο προσκήνιο το Παλαιστινιακό, επιμένοντας στην πάγια πολιτική της Συρίας περί συνολικής επίλυσης της ισραηλινο-αραβικής διένεξης.

Σήμερα, ο γιος του και νυν Πρόεδρος της Συρίας, δε φαίνεται να έχει κατά πολύ μετακινηθεί από αυτήν τη θέση, τουλάχιστον όσον αφορά στο θέμα των Γκολάν. Ορισμένες διαρροές υποστηρίζουν ότι ο Μπάσαρ αλ Ασαντ είναι διατεθειμένος να συζητήσει το μέλλον των υψωμάτων, γενικώς, αλλά δεν πρόκειται να διαπραγματευτεί την πρόσβαση της Συρίας στη θάλασσα της Γαλιλαίας.

Από την άλλη πλευρά, ο Αριέλ Σαρόν, εξαρχής, ήταν σαφές ότι δεν έχει καμία πρόθεση διαλόγου με τη Δαμασκό. Αντίθετα, επέτεινε το αδιέξοδο, τόσο σε διπλωματικό επίπεδο θέτοντας τον όρο του «τερματισμού της υποστήριξης της τρομοκρατίας από τη Συρία», όσο και σε πρακτικό, ανακοινώνοντας, στα τέλη του περασμένου χρόνου, σχέδια διπλασιασμού του αριθμού των εποίκων στην κατεχόμενη περιοχή. Σήμερα, στα Γκολάν ζουν 17.000 έποικοι και περίπου 20.000 ντόπιοι, οι οποίοι στερούνται του τυπικού δικαιώματος ύπαρξης ως μελών μιας εθνικής κοινότητας, αφού δεν έχουν ούτε ισραηλινά, ούτε συριακά έγγραφα.

Η αδιαλλαξία Σαρόν, όμως, έχει έρθει αντιμέτωπη με την κριτική που του ασκούν, πλέον, και μέλη της κυβέρνησης συνασπισμού του. Εκτός από τον υπουργό Δικαιοσύνης και ηγέτη του κεντρώου κόμματος Σινούι, Τζόζεφ Λαπίν, και ο υπουργός Οικονομικών, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, γνωστός για τις καλές του σχέσεις με την Ουάσιγκτον και τις, κάθε άλλο παρά προοδευτικές, θέσεις του, πιέζουν για άμεση επανέναρξη των συνομιλιών. Ο Νετανιάχου, μάλιστα, δεν κρύβει το σκεπτικό του, το οποίο φυσικά ουδεμία σχέση με μια αγνή επιθυμία επίλυσης του ζητήματος έχει.

«Η Συρία, σήμερα, βρίσκεται σε δεινή θέση εξαιτίας της διεθνούς κατάστασης, της δυσμένειας της Ουάσιγκτον και της παρουσίας αμερικανικών στρατευμάτων στο Ιράκ, ακριβώς στα σύνορά της», εξηγεί. «Υπό τις παρούσες συνθήκες, και υπό την απειλή μιας επίθεσης εναντίον της, η Δαμασκός είναι ιδανικός συνομιλητής για την επίτευξη μιας συμφωνίας που θα διασφαλίζει στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα συμφέροντά μας στην περιοχή», καταλήγει κυνικά.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι δύο απανωτές προσκλήσεις που απηύθυνε ο Κατσάβ προς τον Σύρο ομόλογό του εκτιμήθηκαν, από πολλούς, ως προσπάθεια άσκησης περαιτέρω πίεσης προς τον Σαρόν, προκειμένου να «αξιοποιήσει τις περιστάσεις». Προς το παρόν, ούτε ο ίδιος ο Σαρόν φάνηκε να πτοείται, αλλά ούτε η Δαμασκός μοιάζει διατεθειμένη να επανέλθει στο τραπέζι των συνομιλιών εκ του μηδενός, όπως πολλοί διατείνονται, εγκαταλείποντας θεμελιώδη κυριαρχικά της δικαιώματα και αποδεχόμενη τους ισραηλινούς όρους. Αλλωστε, το γενικό κλίμα είναι αρνητικό στην περιοχή, αλλά οι επιδόσεις των κατακτητών στο Ιράκ δεν είναι εντυπωσιακές. Ο χρόνος, πλέον, αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα στις εξελίξεις.