Το Μπανγκλαντές κατατάσσεται σταθερά ανάμεσα στις χώρες όπου τα συνδικάτα αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα σκληρές πιέσεις και οι εργαζόμενοι απάνθρωπες συνθήκες που συχνά τους κοστίζουν τη ζωή, σοβαρούς τραυματισμούς και μόνιμες αναπηρίες. Η κρατική καταστολή εντείνεται όπως συνέβη και την περασμένη βδομάδα.

Η χώρα εξάλλου - πρώην βρετανική αποικία στα πλαίσια της ενιαίας Ινδίας - σήμερα αποτελεί στον παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό καταμερισμό της εργασίας, κάτι σαν μια γιγαντιαία υφαντουργία. Οι 4.000 βιοτεχνίες και βιομηχανίες που προμηθεύουν πολυεθνικές όπως τη «Wal-Mart», την «Carrefour», κ.ά., με βασικά τους συγκριτικά πλεονεκτήματα τους εξευτελιστικούς μισθούς (1.000 τάκα, ή 14,50 δολάρια το μήνα) και την ταχύτητα παράδοσης, αποτελούν κράτος εν κράτει.

Οι κυβερνήσεις της χώρας υπήρξαν, τα τελευταία χρόνια, απολύτως συνένοχες στην καταπίεση των εργαζόμενων. Από τις εξαγωγές του Μπανγκλαντές το 2005 τα 10 δισ., ένα συντριπτικό ποσοστό, που φτάνει περίπου το 85%, προήλθαν, ακριβώς, από αυτές τις επιχειρήσεις. Η έκφραση «αλυσίδα παραγωγής» έχει αποκτήσει νέο νόημα στη χώρα: δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες δουλεύουν αλυσοδεμένοι και τις πόρτες κλειδωμένες απ' έξω, κάτι που έχει αποδειχθεί φονικότατο σε πυρκαγιές.

Η «τάση» της βάρβαρης καταπίεσης των προσπαθειών της εργατικής τάξης να διεκδικήσει τα δίκαιά της δεν αποτελεί βέβαια προνόμιο της χώρας αυτής - παγκοσμίως το 2005, εξάλλου, σύμφωνα με έκθεση της ICFTU, 115 άνθρωποι δολοφονήθηκαν λόγω της συνδικαλιστικής τους δράσης, 1.600 δέχτηκαν επιθέσεις, και 9.000 συνελήφθησαν - ωστόσο, όπως και στις ΗΠΑ, ισχύει και στη χώρα αυτή ότι η κυβέρνηση χρησιμοποίησε το λεγόμενο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» ως ένα «πρόσχημα για να περιστείλει σε σημαντικό βαθμό βασικά δικαιώματα των εργαζομένων», περιλαμβανομένου «του δικαιώματος στη συλλογική διαπραγμάτευση», σύμφωνα, και πάλι, με την ICFTU. Στο Μπανγκλαντές η κατάσταση επιδεινώνεται από την πλήρη έλλειψη μέτρων εργασιακής ασφάλειας που έχουν κοστίσει τα τελευταία χρόνια κυριολεκτικά χιλιάδες ζωές. Το πότε, το «πικρό ποτήρι θα ξεχείλιζε» για τους εργαζόμενους στον τομέα της υφαντουργίας και της έτοιμης ένδυσης, ήταν μόνο θέμα χρόνου. Τελικά συνέβη τον περασμένο μήνα, όταν 300 εργοστάσια πυρπολήθηκαν ή υπέστησαν καταστροφές.

Τα επεισόδια που συγκλόνισαν το Μπανγκλαντές στα τέλη Μάη ξεκίνησαν ως μια σειρά διαδηλώσεων με κεντρικά αιτήματα μισθολογικές αυξήσεις και βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας. Ωστόσο, οι αρχές ασφαλείας αντιμετώπισαν τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες με ένα απαράμιλλο κατασταλτικό μένος και τα πράγματα εκτραχύνθηκαν όταν ένας εργαζόμενος έπεσε νεκρός από τις σφαίρες τους. Οι εργαζόμενοι επιτέθηκαν στα εργοστάσια όπου υφίστανται μεταχείριση που δύσκολα μπορεί να περιγραφεί με λόγια. Στο συγκεκριμένο τομέα δεν υπάρχει ελευθερία του συνδικαλίζεσθαι, δεν υπάρχει συλλογική διαπραγμάτευση: «Είμαστε στο έλεος των εργοδοτών», όπως το έθεσε ο Αμπντους Σακούρ, εργαζόμενος σε ένα τέτοιο κολαστήριο.

Μετά τις ταραχές, με συνολικά δύο νεκρούς και πάνω από 200 τραυματίες, η κυβέρνηση διέθεσε στα εργοστάσια άνδρες της παραστρατιωτικής αστυνομίας, ακόμη και μια ειδική δύναμη ταχείας αντίδρασης των Ενόπλων Δυνάμεων. Μέσα σε μερικές μέρες, η παραγωγή είχε αποκατασταθεί στα «φυσιολογικά» της επίπεδα, ωστόσο ο πρόεδρος της ένωσης των εξαγωγέων ενδυμάτων και υφασμάτων του Μπανγκλαντές (BGMEA) Αμπντους Σαλάμ Μουρσέντι, έλεγε ότι επικρατούσε «ένα κλίμα ανασφάλειας και φόβου» μεταξύ των βιομηχάνων.

«Αγαπάμε τις μηχανές μας γιατί μας δίνουν τροφή, μας προστατεύουν από την πείνα. Πώς μπορεί κάποιος με σώφρονα καρδιά να τις καταστρέψει;», διερωτήθηκε η εργάτρια Μασούντα Μπέγκουμ εκείνες τις μέρες, εκφράζοντας πόθους συμβιβασμού της εργοδοσίας και των εργαζομένων, που φθάνουν το 1 εκατ. στον τομέα. Ωστόσο, συμβιβασμός δεν επήλθε ποτέ - αυτό που συνέβη είναι ότι, αντίθετα, δυνάμωσαν οι κατασταλτικές διαθέσεις των αρχών. Ο Μουρσέντι είπε ότι αυτό που κρίνεται είναι «το μέλλον της βιομηχανίας» στη χώρα.

Ωστόσο, η εργασιακή και κοινωνική αναταραχή στο Μπανγκλαντές μπορεί να απασχόλησε περισσότερο το διεθνή Τύπο για τη διάστασή του που αφορά τις δυτικές πολυεθνικές, αλλά δεν περιορίζεται στον τομέα της υφαντουργίας και των έτοιμων ενδυμάτων. Χιλιάδες δάσκαλοι βρίσκονται επίσης σε κινητοποιήσεις - ορισμένοι πραγματοποιούν απεργία πείνας εδώ και βδομάδες - με μισθολογικά και άλλα αιτήματα. Ενώ οι ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού στην παροχή βασικών αγαθών, στην ηλεκτροδότηση και την υδροδότηση, προκάλεσαν την κινητοποίηση των εργαζομένων και την απώλεια 20 ανθρώπων τον Απρίλη από τη βάρβαρη καταστολή.

Στις κινητοποιήσεις των εργαζομένων και αγροτών πρωτοστατεί το Κομμουνιστικό Κόμμα Μπαγκλαντές, προσπαθώντας να προσανατολίσει τη λαϊκή πάλη στην ανάγκη της πολιτικοποίησης του αγώνα για την ανατροπή του βάρβαρου εκμεταλλευτικού συστήματος μέσα από τη δημιουργία της λαϊκής συμμαχίας που θα διεκδικήσει την εξουσία.

Στην τεταμένη ατμόσφαιρα και την κοινωνική αναταραχή στη χώρα, η αντιπολίτευση, το κόμμα Ενωση Αουάμι, επιχείρησε να «μπει στο χορό» και να προσποριστεί όποιο πολιτικό όφελος μπορεί, προβάλλοντας μια απόπειρα εκ των προτέρων «νοθείας των εκλογών» το Γενάρη το 2007.

Μπροστά στο ενδεχόμενο συνέχισης των ταραχών, οι ξένοι «επενδυτές» άρχισαν να εκτοξεύουν απροκάλυπτες απειλές προς κάθε ενδιαφερόμενο. «Αν οι ξένοι επενδυτές άρχιζαν να αποσύρονται από το Μπανγκλαντές, περίπου 75.000 εργαζόμενοι στον τομέα των έτοιμων ενδυμάτων θα βρίσκονταν μονομιάς στο δρόμο», είπε μειλίχια ο Κίχακ Σουνγκ, επικεφαλής της ένωσης επενδυτών της ζώνης εξαγωγών του Μπανγκλαντές (BEPZIA). Ο Σουνγκ κάλεσε προσωπικά την πρωθυπουργό Χαλέντα Ζία, απαιτώντας να αναλάβει δράση για να σταματήσουν οι ταραχές και να προστατευτούν οι επενδύσεις των φιλεύσπλαχνων πολυεθνικών επιχειρήσεων. Η πρέσβειρα των ΗΠΑ στο Μπανγκλαντές, Πατρίσια Μπουτένις, έδωσε συνέντευξη Τύπου για να πει ότι οι ταραχές «έβλαψαν την εικόνα της χώρας διεθνώς» και καλά θα έκανε η κυβέρνηση να φροντίσει να μην ξανασυμβούν.

Η χώρα όμως παραμένει καζάνι που βράζει.