Ως βήμα για «οικονομική διπλωματία», σύναψη σημαντικών διακρατικών και επιχειρηματικών συμφωνιών και προώθηση γεωπολιτικών σχεδιασμών και παζαριών αξιοποίησε και φέτος η ρωσική κυβέρνηση το 5ο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ (EEF), που έγινε στο Βλαδιβοστόκ (4 - 6 Σεπτέμβρη) με τη συμμετοχή χιλιάδων εκπροσώπων κυβερνήσεων και επιχειρηματικών ομίλων.

Στο φετινό Φόρουμ επίτιμη προσκεκλημένη χώρα ήταν η Ινδία, μια ανερχόμενη ιμπεριαλιστική δύναμη στη στρατηγικής σημασίας περιοχή Ινδικού - Ειρηνικού, η οποία συνεργάζεται (και ανταγωνίζεται) με τη Ρωσία στις BRICS. Ρωσία και Ινδία ανησυχούν για την αλματώδη αναβάθμιση της Κίνας και αναζητούν τρόπους περιορισμού της.

Ενδεικτικά, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι ανακοίνωσε ότι η Ινδία θα διαθέσει πιστωτική γραμμή ύψους 1 δισ. δολαρίων στη Ρωσία για την ανάπτυξη της Απω Ανατολής. «Η ινδική κυβέρνηση είναι πολύ ενεργή στην περιοχή της Απω Ανατολής», η οποία «διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους και δυναμική για ενεργή ανάπτυξη», είπε ο Μόντι, συμπληρώνοντας ότι η Ινδία κατέληξε σε 50 επιχειρηματικές συμφωνίες αξίας 5 δισ. δολαρίων στο πλαίσιο του EEF.

Η ανάπτυξη της τεράστιας και ανεκμετάλλευτης ρωσικής Απω Ανατολής, με σημαντικό πλούτο και πρόσβαση στον Ειρηνικό, και η επέκταση της «διεθνούς συνεργασίας» στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού βρίσκονται στο επίκεντρο του Ανατολικού Οικονομικού Φόρουμ, που καθιερώθηκε το 2015 με διάταγμα του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Μάλιστα ο Πούτιν έχει χαρακτηρίσει την ανάπτυξη της ρωσικής Απω Ανατολής «εθνική προτεραιότητα ολόκληρου του 21ου αιώνα». Εκεί δημιουργείται «μια ολόκληρη νέα οικονομία», όπου οι μεγάλες επιχειρήσεις - αλλά προς το παρόν και οι μικρομεσαίες - απολαμβάνουν φορολογικές ελαφρύνσεις, διοικητικές διευκολύνσεις, δάνεια με ευνοϊκούς όρους, υποστήριξη από τα κρατικά ιδρύματα ανάπτυξης, στοχευμένες υποδομές κ.ά.

Ετσι, τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν θεσπιστεί πάνω από 40 νομοθετικές πρωτοβουλίες που στηρίζουν τις επενδύσεις, έχουν δημιουργηθεί 20 «ειδικές οικονομικές ζώνες» και 5 «ελεύθερα» λιμάνια για εμπορικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του EEF, τα μέτρα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα πάνω από 1.780 νέα επενδυτικά σχέδια αξίας περίπου 53 δισ. ευρώ (3,8 τρισ. ρούβλια) και ιδρύθηκαν 230 νέες επιχειρήσεις. Στη ρωσική Απω Ανατολή επενδύουν επιχειρήσεις από 17 διαφορετικά κράτη, ανάμεσά τους οι Κίνα, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Βιετνάμ, και από το 2014 σχεδόν το 32% όλων των άμεσων ξένων επενδύσεων κατευθύνθηκε στην περιοχή.

Η οικονομική ανάπτυξη της ρωσικής Απω Ανατολής υπερβαίνει το 4% - σχεδόν διπλάσιο από τον εθνικό μέσο όρο της Ρωσίας - και στόχος της κυβέρνησης είναι να ανέλθει στο 6% ετησίως. Επίσης η περιοχή επεκτείνεται με την ένταξη κι άλλων γειτονικών ρωσικών επαρχιών, και ετοιμάζεται να ενταχθεί και το ρωσικό τμήμα της Αρκτικής.

Καλωσορίζοντας τους συμμετέχοντες στο φετινό EEF, o Πούτιν στάθηκε στις «σημαντικές προσπάθειες που καταβάλλονται για τη δημιουργία του ελεύθερου λιμένα του Βλαδιβοστόκ, μιας ζώνης με ειδικό νομικό καθεστώς». Πρόσθεσε ότι «οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ των επιχειρηματικών ομίλων της Ρωσίας και της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού ενισχύονται» και ότι η Ρωσία «ως βασικός παράγοντας στην Ευρασία υποστηρίζει πολύ δυναμικά την ανάπτυξη της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού».

Οπως ήταν αναμενόμενο, ξεχώρισαν οι συνομιλίες του Ρώσου Προέδρου με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, κατά τη διάρκεια των οποίων υπεγράφη η κοινή δήλωση «Μέσω εμπιστοσύνης και εταιρικής σχέσης σε νέα ύψη συνεργασίας», που αφορά ενεργειακή, εμπορική, επενδυτική και πολιτική συνεργασία σε όλα τα «κρίσιμα» θέματα.

Συνολικά - υπογραμμίζεται στην κοινή δήλωση με αποδέκτες σε διάφορες μεριές του χάρτη - «οι ρωσο-ινδικές σχέσεις άντεξαν με επιτυχία τις αναταραχές του σύγχρονου κόσμου και δεν εξαρτώνται, ούτε θα εξαρτώνται ποτέ από εξωτερική επιρροή».

Ενδεικτικά, Ρωσία και Ινδία σχεδιάζουν να δρομολογήσουν κοινή ανάπτυξη και παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού, ανταλλακτικών και εξαρτημάτων, ενώ οι δύο ηγέτες χαρακτήρισαν τη στενή στρατιωτική συνεργασία των χωρών τους «βασικό πυλώνα» της στρατηγικής εταιρικής τους σχέσης.

Οπως υπογραμμίστηκε στο περιθώριο του Φόρουμ, η Ινδία πέρυσι και φέτος έχει παραγγείλει από τη Ρωσία όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας 14,5 δισ. δολαρίων, συμβάσεις που η αξία τους ξεπέρασε κάθε προηγούμενο: «Το περασμένο έτος, παρόλο που η Ινδία ήταν υπό πίεση, κυρίως από τις ΗΠΑ, συνάφθηκαν σημαντικές συμβάσεις για την προμήθεια συστημάτων "S-400", για πολεμικές φρεγάτες (11.356) και μια μεγάλη παρτίδα πυρομαχικών για την Πολεμική Αεροπορία και το στρατό».

Οι συνομιλίες Πούτιν - Μόντι εστίασαν επίσης στην Ενέργεια, με τη Ρωσία να ετοιμάζεται να επενδύσει στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, ενώ στα επόμενα 20 χρόνια προβλέπεται η κατασκευή τουλάχιστον 12 μονάδων πυρηνικής ενέργειας στην Ινδία. Ο Ρώσος Πρόεδρος δήλωσε επίσης ότι έχει προσκαλέσει ινδικές εταιρείες Ενέργειας να συμμετάσχουν στην υλοποίηση επιχειρηματικών έργων LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) στη Ρωσία, στη ρωσική Απω Ανατολή και στην Αρκτική («LNG Far Eastern» και «Arctic LNG 2»).

Ρωσία και Ινδία σκοπεύουν σχεδόν να τριπλασιάσουν την αξία του μεταξύ τους εμπορίου, από 11 δισ. δολάρια σήμερα στα 30 δισ. μέχρι το 2025, ενώ ο όγκος των αμοιβαίων επενδύσεων θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 15 δισ. δολάρια, εκτίμησε ο Ρώσος υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης και Εμπορίου Μαξίμ Ορέσκιν.

Τέλος, ο Πούτιν φάνηκε αισιόδοξος για τον πρώτο γύρο συνομιλιών για ζώνη ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ της Ινδίας και της Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης (EAEU), που θα ξεκινήσει άμεσα.

Η ενίσχυση της ινδορωσικής συνεργασίας έχει στραμμένο το «βλέμμα» και προς την Κίνα, που είναι ο βασικός «παίκτης» και στη ρωσική Απω Ανατολή. Πάντως ο Ρώσος Πρόεδρος, μετά από συνάντηση με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της Κίνας Χου Τσουνχουά, υπογράμμισε τη «συμβολή» των κινεζικών επιχειρήσεων στην οικονομία της ρωσικής Απω Ανατολής, καθώς και τα «όμοια γεωπολιτικά συμφέροντα Ρωσίας και Κίνας». «Οι Κινέζοι εταίροι είναι οι μεγαλύτεροι επενδυτές στην περιοχή» και επιπλέον «εργαζόμαστε ενεργά (σ.σ. μαζί με την Κίνα) για την ενίσχυση των διεθνών θεσμών και συστημάτων ασφαλείας, συνεργαζόμαστε στον στρατιωτικό τομέα και συντονίζουμε τις θέσεις μας στη διεθνή σκηνή», πρόσθεσε.

Οι συνομιλίες στο πλαίσιο και στο περιθώριο του EEF αποκαλύπτουν το φάσμα των ανταγωνισμών σε «όλο το χάρτη».

Ανάμεσα σε άλλες, ξεχώρισαν οι επαφές του Πούτιν με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Σίνζο Αμπε, κατά τις οποίες ο τελευταίος χαρακτήρισε την υπογραφή Συνθήκης Ειρήνης μεταξύ Ρωσίας και Ιαπωνίας (εκκρεμεί από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου)«ιστορική αποστολή των δύο χωρών», που «θα ανοίξει απεριόριστες ευκαιρίες». Ιαπωνία και Ρωσία διαφιλονικούν για την κυριότητα των νησιών Κουρίλες, που ενσωματώθηκαν μεταπολεμικά στην τότε Σοβιετική Ενωση και η Ιαπωνία τα διεκδικεί.

Ο Πούτιν ξεκαθάρισε στον Αμπε ότι οι στρατιωτικοί δεσμοί της Ιαπωνίας με τις ΗΠΑ και άλλα ζητήματα καθιστούν δύσκολη την υπογραφή Συνθήκης Ειρήνης. «Δυστυχώς, υπάρχουν ζητήματα στρατιωτικά, αμυντικά και ζητήματα ασφαλείας. Αντιλαμβανόμαστε (...) τις δεσμεύσεις της Ιαπωνίας έναντι τρίτων χωρών, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ», δήλωσε ο Ρώσος Πρόεδρος.

Οπως ήταν αναμενόμενο, το θέμα του Ιράν βρέθηκε στο επίκεντρο, με Ρωσία και Ινδία να υπογραμμίζουν «τη δέσμευσή τους να συνεχίσουν την αμοιβαία επωφελή και νόμιμη εμπορική και οικονομική συνεργασία με το Ιράν» (όπως και οι Κίνα, Γερμανία, Γαλλία, ΕΕ) και να καλούν τη διεθνή κοινότητα να διαφυλάξει τη Συνθήκη για τα πυρηνικά του Ιράν, από την οποία έχουν αποχωρήσει οι ΗΠΑ.

Ακόμα, η Ρωσία εξετάζει επιπλέον επενδύσεις στην παραγωγή πετρελαίου του Ιράν, δήλωσε από το EEF ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας Αλεξάντερ Νόβακ, επιβεβαιώνοντας προηγούμενες δηλώσεις του Ιρανού υπουργού Ενέργειας, Ρέζα Αρντακανιάν, ότι η Ρωσία ετοιμάζεται να επενδύσει 10 δισ. δολάρια στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν, παρά τις αμερικανικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί.

Στη στρατηγικής σημασίας περιοχή της Αρκτικής που το τελευταίο διάστημα φουντώνει ο ανταγωνισμός, «η Ινδία δεσμεύεται» για περισσότερη εμπλοκή και συνεργασία με τη Ρωσία και δηλώνει έτοιμη «να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο Αρκτικό Συμβούλιο», σύμφωνα με τη δήλωση. Θυμίζουμε ότι πέρα από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τις σκανδιναβικές χώρες, την Ιαπωνία κ.ά., η Κίνα εγείρει διεκδικήσεις στην Αρκτική, αυτοχαρακτηριζόμενη ως «κράτος που συνορεύει με την Αρκτική»...

Πούτιν και Μόντι συμφώνησαν επίσης να διερευνήσουν αμοιβαία αποδεκτούς και αμοιβαία επωφελείς τομείς συνεργασίας σε τρίτες χώρες, κυρίως σε Κεντρική - Νοτιοανατολική Ασία και Αφρική.