(Του συνεργάτη μας ΘΑΝΑΣΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ).--

ΓΙΟΧΑΝ ΣΤΡΑΟΥΣ Υιός

«Η Νυχτερίδα. Ο χορός των παραμυθιών»

σε διασκευή Κάρμεν Ρουγγέρη

από την Εθνική Λυρική Σκηνή

Οπερέτα για παιδιά

στο θέατρο «ΑΚΡΟΠΟΛ»

Η παιδεία, οι σπουδές, η κουλτούρα της Κάρμεν Ρουγγέρη συνηγορούν στην καλλιτεχνική δημιουργία θεατρικών παραστάσεων για παιδιά υψηλού αισθητικού επιπέδου. Ιδιαίτερα, η παραπάνω κρίση μου αφορά στην παρουσίαση Οπερέτας για παιδιά, όπως η συγκεκριμένη, η οποία βασίζεται στο λιμπρέτο των Κάρα Χάφνερ και Ρίχαρντ Ζενέ, αν και η συγγραφική δημιουργία τους αμφισβητείται. Το μουσικό θέμα της «Νυχτερίδας» αντλήθηκε από τα έργα του Γάλλου Ζακ Οφενμπαχ, ο οποίος στα 1863 παρακίνησε τον Βιεννέζο συνθέτη Γιόχαν Στράους, τον υιό¹(1825 - 1899) ν' ασχοληθεί με την οπερέτα. Θέμα του έργου η συζυγική απιστία και η φυγή του βασικού ήρωα από την πραγματικότητα, θέμα δανεισμένο από την κωμωδία «Η φυλακή», του Γερμανού Ρόντεριχ Μπένεντιξ και βασισμένο στο έργο «Ρεβεγιόν» των Μεγιάκ και Αλεβύ.²

Η Κάρμεν Ρουγγέρη στηρίζεται στο βασικό κορμό του πρωτότυπου λιμπρέτο (πεζό κείμενο με διαλόγους, το οποίο συνυπάρχει με το κυρίαρχο μουσικό μέρος της παράστασης/οπερέτας ή όπερας). Οπως -κατά καιρούς- έχουν επιχειρήσει και άλλοι στο παρελθόν, διασκευάζει το λιμπρέτο, δίνοντάς του μια ανάλαφρη και χιουμοριστή εξέλιξη, προσθέτοντας «αυθαίρετα» (αυτοί πάνε όπου εμείς θέλουμε) ήρωες κλασικών παραμυθιών (Τζεππέτο - Πινόκιο, Κοκκινοσκουφίτσα - Λύκος, Δον Κιχώτης - Σάντσο Πάντσα - Δουλτσινέα, Ραπουνζέλ - Μάγισσα, Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων - Λαγός - Βασιλιάς - Βασίλισσα - Τραπουλόχαρτα, Σταχτοπούτα - αδερφές της και η Νυχτερίδα), που συμμετέχουν στο Χορό των Μεταμφιεσμένων. Πρόθεσή της, την οποία ομολογεί, είναι να φέρει σε επαφή τα παιδιά με την οπερέτα (ελαφρά όπερα, ως προς τη μουσική και το θέμα), τη θαυμάσια μουσική του Στράους και το δημιουργό, και θα πρόσθετα και το χορό βαλς (πόλκα).

Ολη η ατμόσφαιρα της παράστασης καταδεικνύει την αγάπη του κόσμου στην Κεντρική Ευρώπη στο βαλς και στη μουσική του Στράους, και ιδιαίτερα στη Βιέννη του 19ου αιώνα. Η πόλκα (βαλς), εύθυμος και ζωντανός χορός³, που κατάγεται από την Τσεχία, απογειώνεται από τη μουσική ιδιοφυία του Γ. Στράους, και ενθουσιάζει τους μικρούς θεατές της παράστασης και ασφαλώς και τους συνοδούς τους. Τα υπέροχα κοστούμια εποχής δημιουργούν αισθητική απόλαυση στα παιδιά, καθώς και τα πολύχρωμα σκηνικά, έργα της Χριστίνας Κουλουμπή. Η ζωντανή ολιγομελής ορχήστρα κλασικής μουσικής (υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Αραβίδη) δίνει τη μελωδία και το ρυθμό στους χορευτές, αλλά και ενθουσιάζει με γνωστά μουσικά μοτίβα του Στράους. Η πολυφωνική χορωδία (υπό την διεύθυνση του Κώστα Δρακάκη) είναι καταπληκτική και αποτελεί μια μοναδική, ίσως για πολλά παιδιά, ευκαιρία να την απολαύσουν και να αντιληφθούν την ποιότητα της κλασικής χορωδιακής μουσικής, συγκρίνοντάς την με τα «σκυλάδικα» τραγούδια, υπο-προϊόντα με τα οποία δυστυχώς «δηλητηριάζουν» τα ΜΜΕ και οι Εταιρείες τα παιδιά μας.

Στη σκηνή μπαινοβγαίνουν, ως αναπόσπαστα λειτουργικά της παράστασης αντικείμενα (πρωτότυπες κατασκευές): Η πρόσοψη μιας εκκλησίας (για την ακρίβεια ανεβοκατεβαίνει), ένα αυτοκίνητο για τους νεόνυμφους, δυο άλογα και δυο ομπρέλες, ένα σκύλος, κλουβί με πουλί κ.ά. Υπέροχες και παραστατικές οι φιγούρες επαγγελματιών, που συνοδεύονται από τα ανάλογα πράγματά τους (παγωτατζής, πωλητής μπαλονιών, καφετζής, κουλουρτζής) ή κυρία με καροτσάκι μωρού, τροβαδούροι με μουσικά όργανα κ.λπ.

Οι κωμικές καταστάσεις και τα απρόοπτα στην εξέλιξη του μύθου διαδέχονται το ένα το άλλο, άλλοτε με πεζό θεατρικό και άλλοτε με λυρικό λόγο, ανάμεσα σε χορούς και μουσικά διαλείμματα. Μοναδική καλλιτεχνική αίσθηση από σπουδαίους μουσικούς, χορευτές και λυρικούς τραγουδιστές/ηθοποιούς. Στην παράσταση δεν παραλείπονται και στοιχεία σωματικού θεάτρου και παντομίμας.

Επισημαίνω, για μία ακόμη φορά, το αναγκαίο της συνύπαρξης σε παραστάσεις για παιδιά νέων και παλιών ηθοποιών. Εδώ έχουμε τη συμμετοχή και τη θαυμάσια ερμηνεία του καταξιωμένου ηθοποιού Ερρίκου Μπριόλα, στο ρόλο του Φάλκε, Διοικητή Αστυνομίας. Με χιουμοριστικό τρόπο αποδεικνύεται το φιάσκο της αστυνομίας (φαίνεται ότι δε συμβαίνει μόνο στη δική μας, κατά καιρούς) και η ελλιπής κατανόηση από μέρους των οργάνων της: Χίλντα, Αστυνόμου Α΄ (Αγλαΐα Καραβέλα), Φρανκ, Αστυνόμου Β΄ (Γιάννης Νικολάου) και Λανγκ, Αστυνόμου Γ΄ (Γιώργος Γερωνυμάκης) των κοινωνικών συμβάντων. Αλλοι ρόλοι, που ερμηνεύτηκαν εξαιρετικά είναι: Βαρόνος Αϊνζεστάιν (Νίκος Κοτενίδης) και Βαρόνη Ροζαλίντα (Ειρήνη Κώνστα) (πρωταγωνιστές), Αντέλε (καμαριέρα) (Βαρβάρα Μπιζά), Αλφρεντ (τενόρος) (Θανάσης Ευαγγέλου), Μπλιντ (δικηγόρος) (Κωστής Τζανοκωστάκης), Επιστάτης/Γιατρός (Λάμπρος Παπαγεωργίου), Χοροδιδασκάλισσα (Ιρένα Αθανασίου), Δάσκαλος μουσικής (Βασίλης Κωστόπουλος), Περιπτερού (Μαρία Μουρκούση) και Αφηγήτρια (Χριστίνα Κουλουμπή, πολύ καλή).

Την ευθύνη της θαυμάσιας κίνησης/χορογραφίας έχει ο Πέτρος Γάλλιας και των φωτισμών η Χριστίνα Θανάσουλα. Η ευρηματικότητα, η πλούσια φαντασία και δημιουργικότητα στη σκηνοθετική δουλειά της Κάρμεν Ρουγγέρη είναι εμφανέστατες και αξιέπαινες. Οι ωραίοι στίχοι των τραγουδιών ανήκουν στο διακεκριμένο καλλιτέχνη της Λυρικής μας Σκηνής, Αντρέα Κουλουμπή.

Μια πρόταση: Στο τέλος της παράστασης να εμφανίζονται στη σκηνή ο μαέστρος και όλα τα μέλη της ορχήστρας με τα όργανά τους, ανά χείρας (όπου είναι εφικτό), για να διαπαιδαγωγούνται ανάλογα τα παιδιά, που δεν έχουν ποτέ την ευκαιρία να δουν τέτοιου είδους ορχήστρα. Αλλωστε, πρέπει κι αυτοί να χειροκροτηθούν, ως σημαντικοί συντελεστές της παράστασης.

ΛΑΪΚΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

«Ο Σπανός και ο Δράκος»

σε διασκευή Μαρίνας Βήλλου

από την Ομάδα «ΜΑΡΜΕΛΑΔΑ»

στο Χώρο «ΚΡΥΨΩΝΑ»

Σ' ένα μικρό, αλλά ζεστό χώρο, με μαξιλάρες και με σκηνικά: γρασίδι, πρόβατα και δέντρα, πραγματώνεται αρχικά η δραματοποίηση από ηθοποιούς του συγκεκριμένου λαϊκού παραμυθιού και στη συνέχεια επιχειρείται η δραματοποίηση ή αναπαράστασή του από τα ίδια τα παιδιά/θεατές της παράστασης, τα οποία προσκαλούνται επί «σκηνής» για να δράσουν (να παίξουν) με το θεατρικό παιχνίδι. Ετσι, οι αφηγήτριες/ ηθοποιοί/ εμψυχώτριες, προσπαθούν να λειτουργήσει διαδραστικό παιχνίδι, αναπτύσσοντας τη μνήμη, την αντίληψη και τη δημιουργική φαντασία των μικρών παιδιών, με θέμα και περιεχόμενο το συγκεκριμένο λαϊκό παραμύθι. Ο αφηγηματικός λόγος και η παραστασιακή του εκδοχή είναι βάλσαμο για τον ψυχικό κόσμο των παιδιών, αλλά και ο συμβολισμός του παραμυθιού με τα μηνύματά του: ο ήρωας Σπανός μάς «διδάσκει» ότι με τη γενναιότητα, την εξυπνάδα και την αποφασιστικότητά μας μπορούμε να λύσουμε προβλήματα και ν' αντιμετωπίσουμε φαινομενικά ανυπέρβλητες δυσκολίες. Βέβαια, τα παιδιά λειτουργούν πολύ καλύτερα όταν είναι μόνα τους με τον εμψυχωτή και όχι υπό τα βλέμματα των γονιών τους.

Πολύ σημαντικά είναι η μουσική επένδυση της παράστασης και τα ηχητικά εφέ (φωνή του Δράκου, βέλασμα κ.ο.κ.), τα οποία παράγονται από διάφορα κρουστά (ντέφι, τύμπανο, ροκάνα, καλίμπα, μεταλλόφωνα, ξύστρα, ζήλια, springdrum/ κουδούνα), πνευστά (φλογέρα) και έγχορδα (βιολί) από την ταλαντούχο μουσικό Κύνθια Βουκουβαλίδου.

Ο σχεδιασμός Performance έχει ως εξής: η Μαρίνα Βήλλιου παριστά τον Σπανό και το Δράκο με υπέροχη δραματική ικανότητα. Θαυμάσια είναι και η Φλώρα Σπύρου ως αφηγήτρια και ως Βοσκός.

Η Βιβλιοθήκη στο χώρο χρησιμοποιείται ως δανειστική στα παιδιά/θεατές, πριν από την παράσταση.

(Χώρος «ΚΡΥΨΩΝΑ», Αθηνάς 30, Μοναστηράκι)

---------------------------------

1. Ο πατέρας Γιόχαν Στράους (1804 - 1849) ήταν σημαντικός χορευτής και συνθέτης.

2. Για περισσότερα βλ. το κατατοπιστικό εισαγωγικό κείμενο του Νίκου Α. Δοντά, στο βιβλίο: Γιόχαν Στράους, Η Νυχτερίδα, Εθνική Λυρική Σκηνή, Καλλιτεχνική περίοδος 2006 - 2007, Αθήνα 2006, σ. 7 - 11 (σ.σ. 197), όπου δίνονται ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τους ενδιαφερόμενους.

3. Ο σπουδαίος αρχιμουσικός/μαέστρος Χέρμπαρτ φον Κάραγιαν έλεγε: «τίποτα δε σε ξεκουράζει και δε σου δίνει το μαγικό συναίσθημα της δροσιάς όσο το βιεννέζικο βαλς».