Το προδιαγεγραμμένο ναυάγιο του αλιευτικού «Αντριάνα», με τουλάχιστον 600 πρόσφυγες και μετανάστες που πνίγηκαν στις 14/6/2023 ανοιχτά της Πύλου, είναι ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στη Μεσόγειο με ξεριζωμένους - θύματα των ιμπεριαλιστικών πολέμων και επεμβάσεων. Το θυμόμαστε με αφορμή τη φετινή Παγκόσμια Μέρα Ενάντια στον Ρατσισμό (21/3).

Ο επίσημα καταγεγραμμένος αριθμός των νεκρών είναι 81, οι διασωθέντες είναι 104 (47 Σύροι, 43 Αιγύπτιοι, 12 Πακιστανοί και 2 Παλαιστίνιοι, ανάμεσά τους 10 ανήλικοι - 5 Αιγύπτιοι, 5 Σύροι), ενώ μαρτυρίες όσων κατάφεραν να διασωθούν αναφέρουν ότι εκατοντάδες γυναίκες και παιδιά ήταν κλειδωμένοι στα αμπάρια του σαπιοκάραβου και βρήκαν βασανιστικό θάνατο από πνιγμό.

Ας θυμηθούμε το χρονικό του εγκλήματος στην Πύλο, για το οποίο, σχεδόν δύο χρόνια μετά, δεν έχουν δοθεί απαντήσεις, δεν έχουν αποδοθεί ευθύνες και δεν έχει τιμωρηθεί κανένας.

Το αλιευτικό «σαπάκι» «Αντριάνα» είχε ξεκινήσει από την Αίγυπτο, φορτωμένο με κατατρεγμένους, και από το Τομπρούκ της Λιβύης, που εκείνη την εποχή ελεγχόταν από τον προνομιακό συνομιλητή της ΕΕ, πολέμαρχο Χ. Χαφτάρ.

Το σαπιοκάραβο ταξίδευε για πέντε μέρες υπερφορτωμένο με συνολικά 750 επιβαίνοντες. Είναι χαρακτηριστικές οι φωτογραφίες με τον κόσμο να κρέμεται σαν τα τσαμπιά από κάθε σημείο του σκάφους.

Εγινε αντιληπτό από τη Frontex, τον κατασταλτικό μηχανισμό ελέγχου των συνόρων της ΕΕ, και παρότι ήταν εμφανές ότι βρίσκεται σε κίνδυνο, αφέθηκε στην πορεία του, φτάνοντας 47 μίλια έξω από την Πύλο, όπου και ανατράπηκε.

Εκτός από τη Frontex, συνένοχοι στη βύθιση του πλοίου είναι η κυβέρνηση της ΝΔ και το Ελληνικό Λιμενικό. Το τελευταίο, ενώ στην αρχή δεν ανέφερε ότι επιχείρησε να ρυμουλκήσει το «σαπάκι», στη συνέχεια το παραδέχτηκε, παρουσιάζοντας την επέμβασή του ως «διαδικασία προσέγγισής του με σκοπό τη διακρίβωση της υφιστάμενης κατάστασης του Α/Κ (σ.σ. αλιευτικού) σκάφους και των επιβαινόντων».

Δεκάδες είναι οι μαρτυρίες επιζώντων που έχουν καταγγείλει ότι η δράση του Λιμενικού, το οποίο επιχείρησε με σκοινί να ρυμουλκήσει το σαπιοκάραβο, είναι αυτή που οδήγησε στην αστάθεια του σκάφους και στο ναυάγιο, προκαλώντας ταλαντεύσεις και στη συνέχεια την ανατροπή του.

Από τις ίδιες μαρτυρίες προκύπτει ότι οι επιβάτες ζήτησαν να διασωθούν και ότι άλλοι στο σκάφος παρακαλούσουν για διάσωση μέσω δορυφορικού τηλεφώνου, αρκετές ώρες πριν το πλοίο ανατραπεί. Αρκετοί επιζώντες είπαν επίσης ότι οι αρχές κατάσχεσαν τα τηλέφωνά τους μετά το ναυάγιο αλλά δεν τους έδωσαν κανένα σχετικό έγγραφο, ούτε τους είπαν πώς να τα ανακτήσουν.

Αμέσως μετά το έγκλημα ξεκίνησε η προσπάθεια συγκάλυψης. Οι πρώτοι που ενοχοποιήθηκαν και σύρθηκαν σε δίκη ως «διακινητές» ήταν 9 Αιγύπτιοι, από τους επιζώντες του ναυαγίου. Η δίκη τους έγινε στις 21/5/2024 στην Καλαμάτα, όπου τελικά αθωώθηκαν.

Οι φορείς του μαζικού κινήματος, με πρωτοπόρους τους κομμουνιστές, απαίτησαν να καθίσουν στο σκαμνί οι πραγματικοί ένοχοι για το έγκλημα, ενώ στη δίκη δέχτηκαν και την απρόκλητη επίθεση των ΜΑΤ. Το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή του ναυαγίου έθεσε καίρια ερωτήματα για τον τρόπο δράσης του Λιμενικού και της Frontex, τα οποία δεν έχουν απαντηθεί, ενώ πρωτοστάτησε στην αποκάλυψη των πραγματικών αιτιών και αυτού του εγκλήματος και συνεχίζει να το κάνει.

Νέα στοιχεία μέσα στον Φλεβάρη, με αφορμή και το πόρισμα του Συνήγορου του Πολίτη, που στηρίχτηκε σε υλικό 5.000 σελίδων, ήρθαν να επιβεβαιώσουν ότι η κυβέρνηση, το Λιμενικό και ο κατασταλτικός μηχανισμός της ΕΕ, η Frontex, από την πρώτη στιγμή έσπευσαν να κρύψουν κρίσιμα στοιχεία. Γι' αυτό η όποια έρευνα δεν έχει καταλήξει σε διώξεις.

Ενα βασικό στοιχείο που στην κυριολεξία ...μπαζώθηκε - όπως και στην περίπτωση των Τεμπών - ήταν οι επικοινωνίες του Λιμενικού εκείνη τη βραδιά.

Ο Συνήγορος του Πολίτη κάνει λόγο για σοβαρές παραλείψεις ανώτερων αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος στα καθήκοντα έρευνας και διάσωσης, που παραβίασαν τη Διεθνή Σύμβαση. Παραλείψεις που θα μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν τα εγκλήματα της θανατηφόρου έκθεσης και της έκθεσης σε κίνδυνο ζωής, υγείας και σωματικής ακεραιότητας σε βάρος των επιβαινόντων στο σκάφος.

Η έρευνα του Συνήγορου ξεκίνησε τον Νοέμβρη του 2023, μετά την άρνηση του Λιμενικού να διεξαγάγει εσωτερική πειθαρχική έρευνα, με το αιτιολογικό ότι «δεν ανέκυπταν γεγονότα ή περιστατικά τα οποία να συνιστούσαν πράξεις ή παραλείψεις στελεχών του». Το αρχηγείο, εξάλλου, απέφυγε να διαβιβάσει το σύνολο των ενσύρματων συνομιλιών μέσω του θαλάμου επιχειρήσεων του Λιμενικού τη νύχτα του ναυαγίου.

Από την έκθεση απομαγνητοφώνησης απουσιάζει ενδεικτικά το κρίσιμο χρονικό διάστημα από τις 11.30 μ.μ. της 13ης Ιούνη μέχρι τις 2.20 π.μ. της 14ης Ιούνη. Το καταγραφικό (σύστημα VDR) που υπήρχε στο περιπολικό «920» του Λιμενικού, το μοναδικό σκάφος που ήταν παρόν στο σημείο της βύθισης, φέρεται ότι βρισκόταν εκτός λειτουργίας.

Στη συνέχεια παρατίθενται αναφορές από τις οποίες εξάγεται το συμπέρασμα ότι τα στελέχη του Λιμενικού γνώριζαν πως το «Αντριάνα» βρισκόταν σε κίνδυνο, και άρα η μη έγκαιρη διεξαγωγή επιχείρησης έρευνας και διάσωσης συνιστούσε θανατηφόρο έκθεση.

Στις 6.18 μ.μ. της 13ης Ιούνη υπάρχει καταγεγραμμένη επικοινωνία του θαλάμου επιχειρήσεων με τον κυβερνήτη του παραπλέοντος «Lucky Sailor», ο οποίος κάνει λόγο για «ακινητοποιημένο αλιευτικό που παρασύρεται προς τα ανατολικά» και επιβεβαιώνει ότι είναι υπερφορτωμένο. Στις 9.45 μ.μ. ο κυβερνήτης άλλου παραπλέοντος πλοίου, με την ονομασία «Faithful Warrior», σε επικοινωνία με τον θάλαμο επιχειρήσεων ανέφερε ότι «το σκάφος κλυδωνίζεται επικίνδυνα».

Εικόνα του κλυδωνιζόμενου αλιευτικού έστειλε μέσω του κινητού του στους ιεραρχικά ανώτερους ο κυβερνήτης του «920», με τον αρχηγό του Λιμενικού πάντως να υποστηρίζει ότι «ενημερώθηκε εκ των υστέρων, λόγω της απουσίας του από τον θάλαμο επιχειρήσεων».

Η βύθιση του «Αντριάνα» έγινε στις 2.06 π.μ. της 14ης Ιούνη, και μόνο τότε δόθηκε εντολή για διεξαγωγή επιχείρησης έρευνας και διάσωσης. Στην περιοχή βρισκόταν μόνο το περιπολικό «920», καθώς στο μεταξύ από τον θάλαμο επιχειρήσεων είχε δοθεί εντολή στο παραπλέον «Faithful Warrior» να αποχωρήσει.

Για το κρίσιμο θέμα της ρυμούλκησης ή μη του «Αντριάνα» από το «920» δεν προέκυψαν σαφείς απαντήσεις. Ο Συνήγορος του Πολίτη παραθέτει τις μαρτυρίες και καταθέσεις των διασωθέντων ενώπιον της ανακρίτριας Καλαμάτας, σύμφωνα με τις οποίες το πλοιάριο ανατράπηκε ρυμουλκούμενο από το πλήρωμα του «920». Κάτι που αρνούνται τα στελέχη του Λιμενικού, επικαλούμενα - μεταξύ άλλων - τα τεχνικά χαρακτηριστικά του περιπολικού σκάφους, παρόλο που τότε η ρυμούλκηση είχε ουσιαστικά ομολογηθεί, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα.

Ο Συνήγορος αποδίδει ευθύνες σε 8 αξιωματικούς του Λιμενικού για θανατηφόρο έκθεση. Υπέβαλε το πόρισμά του στο υπουργείο Ναυτιλίας, για τη λήψη πειθαρχικών μέτρων, και στο Ναυτοδικείο Πειραιά, που έχει υποτίθεται ανοιχτή έρευνα για την υπόθεση.

Προκλητική ήταν η απάντηση του υπουργείου Ναυτιλίας μετά το πόρισμα, ότι αυτό «επιχειρεί να μεταθέσει τη συζήτηση από τα εγκληματικά δίκτυα των διακινητών στα στελέχη του Λιμενικού Σώματος». Δηλώνει μάλιστα ότι η κυβέρνηση «παραμένει αταλάντευτα προσηλωμένη σε μια αυστηρή αλλά δίκαιη πολιτική φύλαξης των συνόρων της χώρας», δηλαδή στην ίδια εφαρμοζόμενη πολιτική που διαμορφώνει το έδαφος για τη δράση των κυκλωμάτων διακινητών και φέρνει τα αμέτρητα ναυάγια και τους χιλιάδες νεκρούς στις θάλασσες του Αιγαίου.

Να σημειώσουμε ότι με αφορμή το έγκλημα της Πύλου ξεκίνησε ένας αποπροσανατολιστικός καβγάς ανάμεσα σε ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ για το επιχειρησιακό κομμάτι της υπόθεσης, που κυρίως επιχειρεί να κρύψει την ουσιαστική συμφωνία τους στην άγρια πολιτική της ΕΕ για το Μεταναστευτικό, τη σταδιακή κατάργηση της Συνθήκης της Γενεύης για τους πρόσφυγες και τελικά την εργαλειοποίηση των ξεριζωμένων για τις ανάγκες του ευρωενωσιακού κεφαλαίου, με το ανοιγοκλείσιμο της κάνουλας των ροών όπως το συμφέρει.

Αυτήν τη βαρβαρότητα εξυπηρετεί και το νέο Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Ασυλο, που επεκτείνει και δυναμώνει την άδικη και απάνθρωπη πολιτική σε βάρος μεταναστών και προσφύγων.

Ταυτόχρονα, διατηρείται ουσιαστικά ο λεγόμενος Κανονισμός του Δουβλίνου, η μετατροπή των πρώτων χωρών υποδοχής σε αποθήκες ανθρώπινων ψυχών, ενώ προωθούνται οι fast track μαζικές απορρίψεις ασύλου, ενισχύονται οι απελάσεις και οι επικίνδυνες επαναπροωθήσεις με τη συνδρομή της Frontex, που με τον ευρύτερο όρο «επιστροφές» ανάγονται σε ...στόχο πρώτης γραμμής.

Οι επιστροφές θα γίνονται στις λεγόμενες «ασφαλείς χώρες» ή ακόμα και σε «ασφαλείς ζώνες» χωρών που αιματοκυλίστηκαν από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και τους πολέμους των Ευρωατλαντικών, από όπου οι ξεριζωμένοι έτρεξαν να σωθούν. Θα αξιοποιούνται μάλιστα και οι «κόμβοι επιστροφών» - σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης σε τρίτες χώρες, εκτός ΕΕ, στα πρότυπα της απαράδεκτης συμφωνίας της ακροδεξιάς ιταλικής κυβέρνησης Μελόνι με την Αλβανία.

Το νέο Σύμφωνο ψηφίστηκε από σοσιαλδημοκρατικές, νεοφιλελεύθερες και ακροδεξιές δυνάμεις στην Ευρωβουλή και είχε την ουσιαστική συμφωνία όλων των ελληνικών αστικών κομμάτων, ανεξάρτητα από επιμέρους διαφοροποιήσεις. Σ' αυτό το πλαίσιο, άλλωστε, εντάσσονται και οι δηλώσεις του νέου υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Μάκη Βορίδη, ότι πρέπει να εφαρμοστούν «περιοριστικότερες πολιτικές αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης».

Οσο για τις λεγόμενες «ελεγχόμενες νόμιμες οδούς μετανάστευσης», πρόκειται για μηχανισμούς που επιτάσσει το κεφάλαιο για ολοένα πιο φτηνή εργατική δύναμη, μέσα από συμφωνίες «νόμιμου» δουλεμπορίου.