Εντολή στις τοπικές αρχές να απομακρύνουν όλα τα εγκαταλειμμένα αυτοκίνητα από τους δρόμους, να παραμένουν άδειοι οι κάδοι απορριμμάτων και να κλειδωθούν ερμητικά όλοι οι ηλεκτρικοί υποσταθμοί έδωσε, τα τελευταία 24ωρα, ο υπουργός Εσωτερικών. Επιπλέον, ο Νικολά Σαρκοζί ζήτησε αυξημένα μέτρα ασφαλείας, περιπολίες και μεγαλύτερο αριθμό αστυνομικών ανά ομάδες στους δρόμους γύρω από τα «γκέτο» των προαστίων, καλώντας τους αστυνομικούς να «μη μιλούν, ιδιαίτερα σε δημοσιογράφους, για τις επιχειρήσεις - σκούπα που πραγματοποιούνται εκεί, προκειμένου να μη ...δημιουργηθεί κλίμα».

Ενας χρόνος συμπληρώθηκε στις 27 Οκτώβρη από το θάνατο 2 νεαρών, στο προάστιο Κλισύ σου Μπουά, βορειοανατολικά του Παρισιού, από ηλεκτροπληξία σε υποσταθμό ηλεκτρικού ρεύματος, όπου κατέφυγαν προσπαθώντας να διαφύγουν τη σύλληψη. Τα γεγονότα που ακολούθησαν είναι γνωστά. Επί βδομάδες, νεαροί Γάλλοι, κάτοικοι των γκέτο και πολίτες β' κατηγορίας πυρπολούσαν αυτοκίνητα και καταστήματα, στα προάστια, και συγκρούονταν με την αστυνομία. Τα «απόβλητα», όπως τους χαρακτήρισε ο Σαρκοζί, αντιμετωπίστηκαν με περισσή αστυνομική καταστολή, αθρόες συλλήψεις και καταδίκες. Μετά από λίγες βδομάδες, η ηρεμία επανήλθε και τα ευχολόγια από την πολιτική ηγεσία «έπεσαν βροχή».

Σήμερα, ένα χρόνο μετά, οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες έρχονται, με έκθεσή τους, να επιβεβαιώσουν το αναμενόμενο: Τίποτε δεν έχει αλλάξει στα γκέτο. Καμία από τις αιτίες που οδήγησαν στις αναταραχές δεν έχει αντιμετωπιστεί. Οι αφορμές, λόγω και της σκληρότερης καταστολής, πολλαπλασιάστηκαν. Καμία υπόσχεση δεν υλοποιήθηκε. «Τα γκέτο είναι ωρολογιακές βόμβες», καταλήγει η έκθεση, χρησιμοποιώντας την ίδια φράση που 2 μόλις μέρες πριν από το τραγικό περιστατικό στο Κλισύ σου Μπουά, είχε χρησιμοποιήσει στην ετήσια έκθεσή του και το Παρατηρητήριο «Ευαίσθητων Ζωνών» (όπως ονομάζονται κομψά τα γκέτο).

Σε εκείνη την έκθεση, αναφερόταν χαρακτηριστικά ότι στις 751 «ευαίσθητες ζώνες» της χώρας, η πλειοψηφία των οποίων βρίσκεται πέριξ των μεγάλων βιομηχανικών πόλεων, η κατάσταση είναι «δραματική». Από τα περίπου 4,5 εκατομμύρια των κατοίκων τους, μόνο το 1,7% έχει ή αναζητά εργασία, ενώ η ανεργία μεταξύ των νέων κυμαίνεται από το 20,7% έως και το 40%! Οι εργατικές πολυκατοικίες - μεγαθήρια, που στέγασαν στα τέλη της δεκαετίας του '60 και στις αρχές του '70 το φτηνότερο ανειδίκευτο κομμάτι της γαλλικής εργατικής τάξης, έχουν μετατραπεί σε ανοιχτές φυλακές, σε έναν άλλο κόσμο βυθισμένο στη φτώχεια, στη μιζέρια, και, κατά λογική συνέπεια, στην περιθωριοποίηση, στο έγκλημα και τη βία.

Το περίπου 58% των Γάλλων, που πέρυσι, μπροστά στις φλόγες των γκέτο, δήλωνε «έκπληκτο» από το ξέσπασμα οργής, προφανώς αγνοούσε ή επέμενε να υποκρίνεται ότι αγνοεί, μια κατάσταση που σιγοβράζει εδώ και δεκαετίες και έχει καταγραφεί σε εκθέσεις, σε αστυνομικά συμβάντα, σε αναλύσεις και σε λογοτεχνικά έργα. Γάλλοι πολίτες β' κατηγορίας οι κάτοικοι των γκέτο ζουν στο περιθώριο της γαλλικής κοινωνίας χωρίς καμία απολύτως ευκαιρία διεξόδου. Και παρά την καλά «δουλεμένη» αντίληψη ότι πρόκειται μόνο για παιδιά πρώην μεταναστών (νυν Γάλλων πολιτών) από τις γαλλικές αποικίες (που όντως αποτελούν την πλειοψηφία), τα στοιχεία δείχνουν ότι στις περυσινές αναταραχές το 20% των συμμετεχόντων είχαν «κατάλευκο χρώμα»: Ηταν αυτό που οι Γάλλοι ονομάζουν «gaulois», δηλαδή «αυθεντικοί Γάλλοι», γεγονός που καταρρίπτει τους μύθους περί «θρησκείας, ξένων, βρωμο-αράβων» και άλλα συναφή.

Αντίθετα, αναδεικνύει σαφώς την ουσία που όλοι σχεδόν οι πολιτικοί ιθύνοντες (συμπεριλαμβανομένων των ηγεσιών των κομμάτων της αριστεράς, όπως το Γαλλικό ΚΚ που ήταν η μοναδική πολιτική δύναμη με παρέμβαση στα γκέτο, τα οποία, όμως, εγκατέλειψε διαλύοντας τις εκεί οργανώσεις στις αρχές του '90, στο πλαίσιο της «μεταρρύθμισής» του) μεθοδικά προσπάθησαν να αποκρύψουν: Το ταξικό διακύβευμα των αναταραχών, καθώς πρόκειται για το πλέον περιφρονημένο κομμάτι της γαλλικής εργατικής τάξης. Τα φτηνά εργατικά ανειδίκευτα χέρια τους απομυζήθηκαν για να στηθεί η ισχυρή βιομηχανικά και οικονομικά Γαλλία. Σήμερα, υπό συνθήκες περαιτέρω σκλήρυνσης του καπιταλισμού και με τα μέτρα λιτότητας να πλήττουν ολοένα και ευρύτερα στρώματα της γαλλικής κοινωνίας, τα χέρια αυτά πετάγονται στα σκουπίδια, προκαλώντας αλυσιδωτές τυφλές αντιδράσεις.

Οι δεσμεύσεις Σιράκ για «μια νέα πολιτική και μέτρα ίσων ευκαιριών», φυσικά, και δε θα έλυναν το πρόβλημα, πόσο μάλλον που έμειναν στα χαρτιά. Τον περασμένο Απρίλη υιοθετήθηκε σχετικός νόμος που προβλέπει «φορολογικές απαλλαγές» σε όσες επιχειρήσεις προσλάβουν παιδιά από γκέτο, «διευκολύνσεις» στα παιδιά αυτά να εγκαταλείψουν το σχολείο (άρα να είναι περισσότερο ευάλωτα) και να εισέλθουν σε προγράμματα κατάρτισης, και περαιτέρω χρηματοδότηση στις «υπηρεσίες αρωγής» που δραστηριοποιούνται στα γκέτο, με στόχο «να παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη και δημιουργική απασχόληση στον άπειρο ελεύθερο χρόνο των νεαρών κατοίκων». Τα «παυσίπονα» αυτά, που ούτως ή άλλως δεν αντιμετώπιζαν τα αίτια της κατάστασης, ούτε καν εφαρμόστηκαν πλήρως.

«Το πρόβλημα είναι η ανεργία και δεν το έχουμε αντιμετωπίσει», παραδέχεται ο υπουργός Εργασίας Ζαν Λουί Μπορλού. «Είναι τρομερό, αλλά όντως η γαλλική κοινωνία είναι ερμητικά κλειστή απέναντι σε αυτές τις περιοχές. Είναι φυλακές. Τα λάθη είναι δεκαετιών δε θα μπορούσαν να διορθωθούν σε ένα χρόνο, δεν μπορείς να αλλάξεις τη στάση των πολιτών μέσα σε λίγους μήνες», καταλήγει ψελλίζοντας ο Μπορλού, επιβεβαιώνοντας τα στοιχεία της αρμόδιας κρατικής υπηρεσίας HALDE, σύμφωνα με τα οποία παραμένει εξαιρετικά δύσκολο για έναν νεαρό με διεύθυνση κατοικίας σε γκέτο, ακόμη και αν έχει την κατάρτιση, να βρει δουλιά. Πόσο μάλλον, αν είναι και ελαφρά σκουρόχρωμος: Τότε οι πόρτες δεν ανοίγουν καν.

Πίσω από τους κλαυθμυρισμούς, ο μόνος που περιέγραψε την πραγματικότητα χωρίς ωραιοποιήσεις ήταν ο Νικολά Σαρκοζί: «Η Γαλλία δεν είναι χώρα ίσων ευκαιριών. Δεν ήταν και δεν καταφέραμε να είναι», διακήρυττε για να ξεκινήσει από την αληθινή αυτή διαπίστωση και να φτάσει, όχι φυσικά στην αμφισβήτηση του συστήματος, αλλά στο σημείο που ο ίδιος επιθυμούσε: «Χρειάζεται πολιτική θετικών διακρίσεων». Ο Σαρκοζί, αξιοποιώντας τα κατώτερα ένστικτα της πλειοψηφίας της γαλλικής κοινωνίας που νιώθει, επίσης, την εργασιακά ανασφάλεια πλέον, κατάφερε όντως να πετύχει το σκοπό του: Το 77% των Γάλλων θεωρεί ότι η επιδεινούμενη κατάσταση στα γκέτο οφείλεται στην «ατιμωρησία των ταραξιών» και στην «πολύ ελαστική αστυνομική και δικαστική αντιμετώπισή τους».

Από την άλλη, η οργή πολλών νεαρών πολιτών β' κατηγορίας στρέφεται αποκλειστικά στο πρόσωπο του Σαρκοζί και των ομοίων του. Εκδηλώνεται τυφλά και αποσπασματικά στο μοναδικό μηχανισμό που βλέπουν μπροστά τους ως εκπρόσωπο της πολιτικής αυτής, στους αστυνομικούς, και δε θίγει τα θεμέλια του γενεσιουργού συστήματος της όλης κατάστασης.

Ο υπουργός Εσωτερικών και διεκδικητής της Προεδρίας αξιοποιεί τις τυφλές αυτές αντιδράσεις για να ενισχύσει την αντίληψη της καταστολής και της αστυνομοκρατίας ως μοναδικής επιλογής, κάτι που αναδεικνύει και τη δική του χρησιμότητα. Ετσι, αίφνης, τις τελευταίες μέρες, η καθημερινότητα των γκέτο (συγκρούσεις με αστυνομικές περιπόλους, πυρπολήσεις αυτοκινήτων κλπ.) έγινε πάλι θέμα στα ΜΜΕ και «εκφράστηκαν φόβοι αναζωπύρωσης των ταραχών».

Και μπορεί ορισμένοι, όπως ο Σαρκοζί, να αξιοποιούν αυτό το «κλίμα» για τους δικούς τους σκοπούς, αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι η κατάσταση δεν είναι εκρηκτική. Οπως καταγγέλλουν οι δήμαρχοι «ευαίσθητων ζωνών», η ενίσχυση της αστυνομικής παρουσίας, τον τελευταίο χρόνο, έχει προκαλέσει αύξηση της βίας.

«Οι κάτοικοι των γκέτο έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους», διαπιστώνει ο δήμαρχος του Κλισύ σου Μπουά, Κλοντ Ντινέλ, που χαίρει εκτίμησης από τα παιδιά του γκέτο. «Η γαλλική κοινωνία θέλει τα σημερινά άχρηστα εργατικά χέρια, τους φτωχούς, στοιβαγμένους στα γκέτο, και την αστυνομία να περιπολεί για να τηρείται η τάξη, για να μη διασαλεύεται η ψευδής εικόνα κοινωνικής αρμονίας που καλλιεργείται. Το πρόβλημα δεν είναι αυτό, ούτε αυτές είναι οι λύσεις. Η βία φέρνει βία και όλα δείχνουν ότι μια νέα έκρηξη έρχεται».