Υπάρχει φθίνουσα κατάσταση των Επιδαυρείων ή το Φεστιβάλ Επιδαύρου διατηρεί πάντα την αίγλη του; Αυτό το ερώτημα προέκυψε χτες σε συνέντευξη Τύπου για τους «Πέρσες» του Αισχύλου με τους οποίους ανοίγει τη φετινή αυλαία των Επιδαυρείων το «Θέατρο Τέχνης», την Παρασκευή. Ο Μίμης Κουγιουμτζής μίλησε για φθίνουσα πορεία των Επιδαυρείων «εξαιτίας των επιλογών, του ανεξέλεγκτου πειραματισμού και του μη σεβασμού στον ποιητικό λόγο και χώρο». Διαφωνώντας η διευθύντρια του Ελληνικού Φεστιβάλ ΑΕ, Βαρβάρα Μπελεζίνη, είπε ότι το «Φεστιβάλ Επιδαύρου διατηρεί την αίγλη του αλλά πρέπει να ξαναβρεί τη δύναμη να δημιουργεί γεγονότα». Σε ερώτηση δημοσιογράφων αν πρόκειται να σχεδιαστεί ένα νέο Φεστιβάλ, όπως συχνά τα τελευταία χρόνια ακούγεται, η Β.Μπελεζίνη επανέλαβε όσα πριν από δύο χρόνια δήλωνε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ότι δηλαδή «θα προκηρυχτεί μελέτη για το τι σημαίνει Φεστιβάλ και με ποιους επιχειρηματικούς όρους θα λειτουργεί στην Ελλάδα». Και ο παραλογισμός συνεχίστηκε. «Πρέπει να δούμε το Φεστιβάλ σαν μέσο που εξάγει τον πολιτισμό. Το Φεστιβάλ δεν παράγει πολιτισμό, απλώς διακινεί. Πρέπει να μας ενδιαφέρει πώς να πουλάει προς τα έξω». Και αν πουλάει το φολκλόρ, δηλαδή, προς τα έξω θα το κάνουμε τέτοιο; Επιτέλους, πώς το εννοούν το «πουλάει προς τα έξω»; Θα φέρουμε τον πολιτισμό μας στα μέτρα του ευρωπαϊκά «εμπορεύσιμου»; Ελεος!

Σε ό,τι αφορά στο φετινό προϋπολογισμό η Β. Μπελεζίνη δεν ήταν έτοιμη να απαντήσει, αφού ακόμη δεν έχει εγκριθεί από το ΔΣ. Πάντως, ο ΕΟΤ χρηματοδότησε το Φεστιβάλ με 2 δισ.

Για τους «Πέρσες» που θα παρουσιαστούν Παρασκευή και Σάββατο, στην Επίδαυρο, πρόκειται για αναβίωση της ιστορικής παράστασης του 1965, σε μετάφραση Π. Μουλλά, σκηνοθεσία Κ. Κουν, σκηνικά - κοστούμια Γ. Τσαρούχη, μουσική Γ. Χρήστου, κίνηση Μαρίας Κυνηγού - Φλάμπουρα, με τη σκηνοθετική επιμέλεια Γ. Λαζάνη - Μ. Κουγιουμτζή. Ερμηνεύουν: Ρένη Πιττακή, Παντελής Παπαδόπουλος, Χρήστος Καλαβρούζος, Γιάννης Καρατζογιάννης, Θόδωρος Γράμψας, κ.ά.

«Με το κλείσιμο του 20ού αιώνα» - επισημαίνουν στο σκηνοθετικό σημείωμα ο Γιώργος Λαζάνης και ο Μίμης Κουγιουμτζής - «συμπληρώνονται 35 χρόνια από το πρώτο ανέβασμα των "Περσών". Ο δάσκαλός μας Κάρολος Κουν με τους ανεπανάληπτους συνεργάτες του, Γ. Χρήστου και Γ. Τσαρούχη, άφησαν ένα πολύτιμο έργο. Γνωρίζουμε πως κανένα αρχειακό μέσο, κανένα ντοκουμέντο δεν μπορεί να μεταφέρει στο κοινό το πραγματικό μέγεθος της συγκλονιστικής έμπνευσής τους για το συγκεκριμένο έργο, όσο μια ζωντανή παράσταση. Η αναβίωση των "Περσών" δεν επιδιώκει να ανακαλέσει παλιές "δόξες" για να καλύψει αδυναμίες του παρόντος. Πιστεύουμε πως έχουμε χρέος τέτοια σημεία αναφοράς να τα προβάλλουμε για να τα γνωρίζουν οι νεότερες γενιές».

«Νεφέλες» στο «Αθήναιον»

«Εστία» του Αριστοφάνη έγινε φέτος το καλοκαίρι το «Αθήναιον». Κι ευτυχώς, γιατί δε θα αποστερηθεί το θεατρόφιλο κοινό, όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και και της περιφέρειας που θα βρεθεί στην πρωτεύουσα, μια παράσταση που οι νέοι διευθύνοντες το «Ελληνικό Φεστιβάλ ΑΕ» απέκλεισαν από την Επίδαυρο,... ακλόνητοι από το γεγονός ότι επρόκειτο για μια παράσταση με τον- δικαίως χαρακτηρισμένο ως τον «αριστοφανικότερο» ηθοποιό- Θύμιο Καρακατσάνη και με μια από τις σπουδαιότερες και τις πλέον επίκαιρες κωμωδίες του. Τις «Νεφέλες». Πράγματι, δε θα μπορούσε άλλη κωμωδία, να καυτηριάσει καλύτερα από όσο οι «Νεφέλες» τους σύγχρονους «σοφιστές» της πολιτικο-οικονομικής και κοινωνικής ζωής που εισάγουν «εκσυγχρονιστικές ιδέες» και έξωθεν «ήθη», «ήθη» της κάθε λογής λοβιτούρας και απάτης, περιφρονώντας μακραίωνες αξίες και παραδόσεις του λαού και του τόπου και εκτροχιάζοντας το δημόσιο και ιδιωτικό βίο μας.

Ο Θύμιος Καρακατσάνης ασχολείται για τρίτη φορά, υποκριτικά, και δεύτερη, σκηνοθετικά, με τις «Νεφέλες». Γεγονός, που αυτή τη φορά - βοηθούσης και της θεατρικά και νοηματικά ευθύβολης, και χωρίς λεκτικό «κυνήγι» του γέλιου, μετάφρασης του Κ.Χ. Μύρη- τον οδήγησε σε μια βαθιά ρεαλιστική προσέγγιση της «πικρής» κοινωνικής αλληγορίας αυτής της κωμωδίας, σε σαφέστατη ανάδειξη της διαχρονικότητας και επικαιρότητάς της και σε καίρια, εύστοχη, με σαρκαστικό χιούμορ διατύπωση του διδακτικού μηνύματός της.

Ο Θ. Καρακατσάνης, σκηνοθετικά, δεν επιδίωξε το κωμικό για το κωμικό, το εύρημα για το εύρημα. Δεν άφησε τα συμβολικά πρόσωπα που έπλασε ο Αριστοφάνης θολά και ακατανόητα για το σύγχρονο θεατή. Ο Στρεψιάδης, που ο ίδιος ερμηνεύει με τη μοναδική υποκριτική δεινότητά του, με το αυτοσχεδιαστικό του «δαιμόνιο», όσο κι αν το ρούχο του δείχνει άλλη εποχή είναι άνθρωπος του καιρού μας. Είναι ένας μωρός, που επιδιώκοντας τη «σοφιστική» απάτη που διδάσκουν στη «σχολή» του Σωκράτη ο «Δίκαιος» και ο «Αδικος» Λόγος, που αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου βλαβερού κοινωνικά «νομίσματος», πληρώνει ακριβά με τον ηθικό εκτροχιασμό του γιου του Φειδιππίδη. Ο Καρακατσάνης είδε τον Σωκράτη σαν προσωποποίηση μιας παμπάλαιας όσο και σημερινής παγαπόντικης ρητορείας που εφευρίσκει ιδεολογήματα της κακιάς ώρας για κάθε χρήση, σκοπιμότητα και συμφέρον. Κι αυτή η εκδοχή του ρόλου υπηρετήθηκε καίρια, με δυνατά εκφραστικά μέσα και με αίσθηση του σατιρικού μέτρου από τον Βασίλη Κολοβό. Ο Καρακατσάνης είδε και δίδαξε -και αυτό ήταν το σπουδαιότερο και ευστοχότερο ερμηνευτικό εύρημα της σκηνοθεσίας του- το «Δίκαιο Λόγο» σαν εκφραστή των παλιομοδίτικων, σα να λέμε των «μπλε» συντηρητικών ιδεών και τον «Αδικο Λόγο», σαν εκφραστή των «εκσυγχρονιστικών», σα να λέμε των «πράσινων» ιδεών. Αυτή η σκηνοθετική διδαχή του Καρακατσάνη καρποφόρησε και με δύο εξαιρετικές ερμηνείες. Του Τάκη Παπαματθαίου- «Αδικος Λόγος» (έξοχος καθ' όλα: λόγος, κίνηση, έκφραση προσώπου, απολαυστική κωμικότητα) και του Γιώργου Μούτσιου-«Δίκαιος Λόγος» (η σημαντικότερη, ίσως, μέχρι τώρα ερμηνεία του, ερμηνεία με καταλυτικό χιούμορ). Δραστικό κοινωνικά μήνυμα δίνει και η «μετάλλαξη» του Φειδιππίδη από ανόητο αλλά ακίνδυνο παιδάριο σε χουλιγκάνο και φασιστοειδές, ρόλο τον οποίο ερμηνεύει η Αλεξάνδρα Καρακατσάνη, αποδεικνύοντας με την ανδροποιητική μεταλλαγή της φωνής, της κίνησης, της χειρονομίας, με την κληρονομική αυτοσχεδιαστική ικανότητά της, το κωμικό αισθητήριό της, το διαπιστωμένα, πλέον, εύπλαστο υποκριτικό ταλέντο της. Πολύ καλή είναι η μπουφονερί του Λευτέρη Λουκαδή (Ξανθίας), όπως και οι μεταμορφώσεις του εκφραστικότατου Δημήτρη Καραμπέτση. Αξιοπρόσεκτη είναι η ερμηνεία του Βασίλη Ρίσβα (μορφοποίηση του Αριστοφάνη, αντλημένου από την παράβαση του Χορού), αλλά και η συλλογική ερμηνευτική κατάθεση όλων των ηθοποιών του Χορού. Η πολύ ευφρόσυνη, αλλά διόλου απερίσκεπτα... «νεφελώδης» ως προς το στόχο και το δίδαγμα του Αριστοφάνη, παράσταση του Καρακατσάνη υπηρετήθηκε και από όλους τους συνδημιουργικούς συντελεστές της. Τη μουσική (Γιώργος Τσαγκάρης), τη χορογραφία (Ισίδωρος Σιδέρης), σκηνικά -κοστούμια (Γιάννης Μετζικώφ), φωτισμοί (Λευτέρης Παυλόπουλος).