Αρχείο, Εργαστήριο συντήρησης, αποκατάστασης και φύλαξης ταινιών, προβολές, κινηματογραφική παιδεία, Ερευνα, Βιβλιοθήκη, Βιντεοαναγνωστήριο, Μουσείο, Ειδικές εκδόσεις είναι οι τομείς δραστηριότητας της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, που το 2000 συμπληρώνει 50 χρόνια ζωής, 50 χρόνια κινηματογραφικής μνήμης. Η σπουδαιότητα του έργου και των στόχων της Ταινιοθήκης είναι αναμφισβήτητα μεγάλη.

Κατ' αρχάς το Μουσείο της Ταινιοθήκης αποτελεί ένα αληθινό κόσμημα της κινηματογραφικής μας ιστορίας. Στα σπάνια εκθέματά του περιλαμβάνονται: Η συλλογή από τις πρώτες κάμερες λήψης και προβολής, μια πλήρης σειρά μηχανών και αντικειμένων της τεχνικής επεξεργασίας ήχου και εικόνας ταινιών, καθώς και μια σειρά από «προκινηματογραφικά» μηχανήματα. Από το 1990 μάλιστα λειτουργεί το μοναδικό στην Ελλάδα εργαστήριο συντήρησης και αποκατάστασης ταινιών και μέχρι σήμερα έχουν αποκατασταθεί 15 σπάνιες ταινίες των πρώτων χρόνων του ελληνικού κινηματογράφου, εκ των οποίων οι περισσότερες θεωρούνταν χαμένες. Ενας ειδικός αποθηκευτικός κλιματιζόμενος χώρος λειτουργεί εκτός κατοικήσιμης ζώνης για τη φύλαξη των εύφλεκτων ταινιών. Ο τομέας συντήρησης και αποκατάστασης του κινηματογραφικού υλικού, χάρη στις τεχνικές γνώσεις του εξειδικευμένου προσωπικού, αλλά και στον εξοπλισμό των εγκαταστάσεών της έχει τη δυνατότητα της άρτιας συντήρησης και αποκατάστασης παλαιού κινηματογραφικού υλικού. Ακόμη η Ταινιοθήκη έχει στην κατοχή της το μεγαλύτερο και σημαντικότερο κινηματογραφικό αρχείο της Ελλάδας. Σ' αυτό περιέχονται 2.000 κόπιες ξένων ταινιών μεγάλου μήκους, 450 κόπιες ελληνικών ταινιών μεγάλου μήκους, 1.000 ελληνικά και ξένα ντοκιμαντέρ, 130 ελληνικές και ξένες ταινίες μικρού μήκους, 1.000.000 μέτρα φιλμ με σπάνιο αρχειακό υλικό. Επίσης 35.000 αυθεντικές φωτογραφίες από τον ελληνικό και ξένο κινηματογράφο, 1.800 αφίσες ελληνικών ταινιών, 800 αφίσες ξένων, ελληνικά και ξένα σπάνια σενάρια και κινηματογραφικά περιοδικά, βιβλία, προγράμματα, βιντεοκασέτες κ.ά. Αλλά και η εκδοτική δραστηριότητά της, που αρχίζει από το 1950, αποτελεί αδιαμφισβήτητο τεκμήριο της πλούσιας συνεισφοράς της όλα αυτά τα χρόνια. Για κάθε ειδικό αφιέρωμα, για κάθε ενότητα προβολών, η Ταινιοθήκη εκδίδει κάθε φορά ένα πλούσιο σε υλικό πρόγραμμα, έτσι ώστε σήμερα να υπάρχουν πάνω από 4.000 ειδικά προγράμματα.

Μια σημαντική επίσης προσφορά της Ταινιοθήκης είναι και ο τομέας παροχής υπηρεσιών σε ερευνητές, σπουδαστές, καθηγητές, κριτικούς, δημοσιογράφους, κ.ά. Ενώ, στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων οργανώνονται ειδικές κινηματογραφικές προβολές για μαθητές γυμνασίων και λυκείων και σπουδαστές κινηματογραφικών, θεατρικών σχολών, αλλά και Πανεπιστημίων. Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι η Ταινιοθήκη πρώτη ίδρυσε, ανέπτυξε και στήριξε τη λειτουργία των Κινηματογραφικών Λεσχών στη χώρα μας (πάνω από πενήντα). Η Ταινιοθήκη της Ελλάδας από το 1983 αποτελεί τακτικό μέλος της Διεθνούς Ενωσης Κινηματογραφικών Αρχείων, η οποία αριθμεί σήμερα, παγκοσμίως, εξήντα τέσσερα τακτικά, είκοσι οκτώ προσωρινά, δεκαέξι υποψήφια και δεκαεννέα συνεργαζόμενα μέλη.

Ιστορικά, η Ταινιοθήκη αποτελεί την εξέλιξη της δραστηριότητας της Κινηματογραφικής Λέσχης Αθηνών, που ιδρύθηκε το 1950 από την Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου και στη συνέχεια η Αγλαΐα Μητροπούλου και η αδελφή της Μόνα ίδρυσαν την Ταινιοθήκη, η οποία από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα στεγάζεται στην οδό Κανάρη 1, στην Αθήνα, στο Μέγαρο Δεληγιώργη, έργο του Τσίλερ, αρχιτεκτονικό αριστούργημα της νεοκλασικής Αθήνας του 1860. Στο κτίριο αυτό στεγάζονται τα γραφεία, η αίθουσα προβολών 100 θέσεων, το Μουσείο, η βιβλιοθήκη και το βιντεοαναγνωστήριο. Το κτίριο είναι ιδιοκτησία του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων και έχει παραχωρηθεί στην Ταινιοθήκη επί μισθώσει.

Και από εδώ ξεκινάει το πρόβλημα. Βλέπετε σχεδόν τίποτε δεν έχει την τύχη και την αντιμετώπιση που του αξίζει στην Ελλάδα. Για πολλά χρόνια η Ταινιοθήκη κινδυνεύει να μείνει άστεγη, καθώς από το 1995, μετά από αίτηση του Ταμείου πολιτικών υπαλλήλων, έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση έξωσης (1997), η οποία ευτυχώς δεν έχει ενεργοποιηθεί, χωρίς όμως και να έχει δοθεί μόνιμη λύση στην καθημερινή απειλή να μείνει άστεγη η Ταινιοθήκη. Το Ταμείο ως ιδιοκτήτης του κτιρίου επιθυμούσε να το νοικιάσει σε ιδιώτη. Λίγο μετά την απόφαση έξωσης μάλιστα κάποιοι σχεδίαζαν να το μετατρέψουν σε ουζερί. Ξεκίνησαν εργασίες, ξήλωσαν και ουσιαστικά κατέστρεψαν την περίβολο του νεοκλασικού κτιρίου. Κι εδώ τίθεται ένα άλλο πρόβλημα. Ενώ προστατεύεται ως νεοκλασικό κτίριο, δεν υπάρχει διάταγμα για συμβατές και ασύμβατες χρήσεις. Ετσι οι ιδιώτες μπορούν ανά πάσα στιγμή να μετατρέψουν τη χρήση τους σε οτιδήποτε.

Από την άλλη οι ανάγκες που προκύπτουν από την αύξηση των δραστηριοτήτων και των αρχειακών και μουσειακών υλικών της Ταινιοθήκης δεν μπορούν να καλυφθούν στον υπάρχοντα χώρο, με αποτέλεσμα πολλοί από τους «θησαυρούς» να βρίσκονται σε αποθήκες ή κούτες. Αλλά και η οικονομική στήριξη από το ΥΠΠΟ είναι πενιχρή. Ολο αυτό το έργο, που προαναφέραμε «αποτιμάται» από το υπουργείο Πολιτισμού με 60 εκατομμύρια δραχμές το χρόνο, τα οποία μάλιστα τα δίνει με μεγάλη καθυστέρηση.

Η μόνη ευχάριστη είδηση είναι ότι ο παλιός κινηματογράφος « Λαΐδα», στον Κεραμικό (Ιερά Οδός και Μ.Αλεξάνδρου), θα παραχωρηθεί στην Ταινιοθήκη προκειμένου να στεγαστεί το μεγαλύτερο μέρος δραστηριοτήτων και το εργαστήριο συντήρησης της Ταινιοθήκης. Το 50% του οικοδομικού τετραγώνου έχει ήδη αγοραστεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ, ενώ γίνονται προσφορές και για το άλλο μισό το οποίο ανήκει σε κάποιο Εκκλησιαστικό Ιδρυμα. Βέβαια, το όλο έργο θα στοιχίσει τουλάχιστον 1 δισ., αλλά η πολιτεία οφείλει να το διαθέσει, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κέντρο που θα στεγάσει την κληρονομιά της Εβδομης Τέχνης. Και βέβαια το συγκεκριμένο έργο δεν μπορεί να δώσει λύση σε άμεσα προβλήματα, γιατί είναι ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, το οποίο καλώς να έρθει, αλλά μέχρι τότε τι θα γίνει;

Η σκέψη, πάντως, και πρόταση της διοίκησης της Ταινιοθήκης είναι να παραμείνει η διοίκηση και το Μουσείο στο κτίριο Τσίλερ, που είναι συνδεδεμένο ιστορικά με την Ταινιοθήκη και το έργο της. Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, θα πρέπει να δοθεί μόνιμη λύση στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του κτιρίου. Η πρόταση της Ταινιοθήκης είναι το κτίριο να περιέλθει στην κτηματική περιουσία του κράτους, παραχωρώντας ίσης ή μεγαλύτερης αξίας κτίριο στο Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων, έτσι ώστε να παραχωρηθεί το κτίριο Τσίλερ για χρήση στην Ταινιοθήκη. Οι λόγοι που η διοίκηση ζητά τη μεταφορά ορισμένων δραστηριοτήτων στη «Λαΐδα» και όχι πλήρη μετεγκατάσταση δεν είναι συναισθηματικοί, αλλά ιστορικοί. Τα 50 χρόνια δράσης της Ταινιοθήκης στο χώρο αυτό κάνουν «ένα» σώμα την Ταινιοθήκη και το κτίριο.

Ενα άλλο πρόβλημα, ίσως το σημαντικότερο αυτή τη στιγμή, είναι η κατάσταση του κτιρίου, καθώς αυτό χρήζει εργασιών, επιβεβλημένων από τις ζημιές που προκάλεσε ο σεισμός. Το κτίριο είναι χαρακτηρισμένο κίτρινο. Πριν λίγο καιρό πέρασε κάποιο συνεργείο και έκανε πρόχειρες επισκευές, τις οποίες μάλιστα ο δευτεροβάθμιος έλεγχος των μηχανικών του ΥΠΕΧΩΔΕ έκρινε πως δεν είναι οι ενδεδειγμένες.

Μένει, λοιπόν, να ενδιαφερθεί (ελπίζουμε σύντομα) η Διεύθυνση Νεωτέρων Μνημείων και Πολιτιστικών Κτιρίων του ΥΠΠΟ, γιατί μια βόλτα, σε έναν απλό επισκέπτη, πόσο μάλλον στους ειδικούς, προκαλεί θλίψη από την κατάσταση του κτιρίου.