Πριν ένα χρόνο περίπου, στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) ακουγόταν η φράση: "Αν δεν αναστηλωθεί άμεσα η Πύλη του Αδριανού, με ένα σεισμό 6 Ρίχτερ θα πέσει, γιατί δε στηρίζεται πουθενά". Κι όμως, δεν έπεσε... Τα μνημεία της Ακρόπολης με τα δεκάδες προβλήματα στέκουν αιώνες. Αλλά ο Παρθενώνας είναι θεμελιωμένος στα 13 μέτρα.

Πολλά έργα των αρχαίων είναι εκείνα, που τελικά άντεξαν. Γιατί καθένα από αυτά ήταν τότε, και είναι ακόμα και τώρα, μοναδικό και ανεπανάληπτο, κατασκευασμένο για σπουδαίους και μεγάλους σκοπούς και γι' αυτό τα υλικά δομής ανάλογα. Οι σύγχρονες κατασκευές εξαφανίζονται μπροστά στη μανία της φύσης, γιατί είναι αυτές που γίνονται σε μαζική παραγωγή, για μαζική κατανάλωση και γρήγορο κέρδος, στην προκειμένη περίπτωση, εργολαβικό. Και δυστυχώς, ζούμε στην εποχή των ευτελών και εφήμερων.

Οσα μνημεία έχασαν με το χρόνο το σύστημα "αυτοπροστασίας" τους, εναπέθεσαν ...τις ελπίδες τους στη διά νόμου κρατική προστασία. Αυτά όμως δεν άντεξαν το σεισμό της Αθήνας, αφού η διά νόμου προστασία σε πολλές περιπτώσεις είναι μόνο κατ' ευφημισμόν.Η Μονή Δαφνίου,που επί δεκαετίες εντάσσεται σε "μάστερ πλαν" και άλλα μεγαλόσχημα σχέδια επεμβάσεων για συντήρηση και αναστήλωση, χρειάζεται επείγουσες υποστυλώσεις, ενώ και τα περίφημα ψηφιδωτά είτε έχουν αποκολληθεί και βρίσκονται κυριολεκτικά στον αέρα, είτε έχουν καταπέσει ψηφίδες τους. Ο διπλανός μικρός βυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου σχεδόν απωλέσθη...

Κι όλα αυτά ίσως δε θα είχαν συμβεί στο μοναδικό βυζαντινό μνημείο, εάν είχαν σπεύσει οι πολιτικές ηγεσίες να προστατεύσουν εγκαίρως το μνημείο. Επίσης εάν είχαν σπεύσει να προστατεύσουν τα ίδια τους τα κτίρια, όπως το κτίριο της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαιοτήτων της Α Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη στην Πολυγνώτου κ.ά.

Ισως να είναι "θαύμα", που και τα γλυπτά εκθέματα του Μουσείου της Ακρόπολης δεν έπεσαν, αφού μεγάλο ερώτημα αποτελεί το αν και σε πόσα Μουσεία τα αγάλματα, λόγου χάρη, στήνονται με συστήματα αντισεισμικής προστασίας.

Από προχτές οι υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου Πολιτισμού βρίσκονται σε συνεχείς αυτοψίες και αλλεπάλληλες συσκέψεις, προκειμένου να συντονιστούν οι επεμβάσεις. Χτες συγκροτήθηκαν οχτώ ομάδες εργασίας,αποτελούμενη η κάθε μία από αρχαιολόγο, μηχανικό και συντηρητή. Οι ομάδες θα κάνουν αυτοψίες σε ολόκληρη την Αττική για να καταγραφούν οι ζημιές στα μνημεία. Οι ίδιες ομάδες θα επεμβαίνουν με υποστυλώσεις, όπου χρειάζεται άμεση άρση της ετοιμορροπίας.

Η ένατη ομάδα είναι ομάδα "άμεσης δράσης" και αφορά στη Μονή Δαφνίου. Ηδη εγκαταστάθηκαν συντηρητές για να κάνουν τις στερεώσεις του ψηφιδωτού και ζωγραφικού διακόσμου.Επίσης άμεσες επεμβάσεις θα χρειαστεί και το Κάστρο της Φυλής,το οποίο βρίσκεται πάνω στο επίκεντρο του σεισμού και εμφανίζει βαθιές ρηγματώσεις και πτώσεις τμημάτων του.

Το Ηλίου Μέλαθρον θα κλείσει άγνωστο για πόσο, αφού θα εγκατασταθεί συνεργείο συντηρητών για τις τοιχογραφίες. Ωστόσο, την Κυριακή θα ανοίξει το ισόγειο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Από τα κτίρια των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού, η ΚΑ ΕΠΚΑ θα χρειαστεί επισκευές, όμως η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαιοτήτων παραμένει άστεγη. Επίσης η 1η Εφορία Νεωτέρων Μνημείων δέχεται αιτήσεις ιδιωτών για επισκευές σπιτιών στην Πλάκα, για τις οποίες θα δοθούν προδιαγραφές σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Συντήρησης. Επίσης η 1η Εφορία θα βρίσκεται σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ για πιθανές φθορές σε επώνυμα κτίρια που φέρουν οροφογραφίες.

Σημειώνουμε ότι οι φθορές στα μνημεία θα μπορέσουν ίσως να αντιμετωπιστούν από τα κονδύλια Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, αλλά για τις βλάβες στα κτίρια το υπουργείο Πολιτισμού θα χρειαστεί άμεση χρηματοδότηση με επιπλέον ποσά. Η καταγραφή των ζημιών "πρέπει να" ολοκληρωθεί σε μία βδομάδα, ενώ ορίστηκε ότι στο νεοκλασικό κτίριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων θα συντονίζονται οι ομάδες εργασίας.

Δ. Μ.

Πολλές είναι οι συναυλιακές και θεατρικές εκδηλώσεις, που αναβάλλονται μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Αθήνα.

Οι τρεις προγραμματισμένες συναυλίες των "Πυξ Λαξ" στο Λυκαβηττό μετατίθενται για την επόμενη βδομάδα, στις 16, 17 και 18 Σεπτέμβρη. Οσοι έχουν ήδη αγοράσει εισιτήρια, αυτά ισχύουν για τις τρεις βραδιές της επόμενης βδομάδας, αντίστοιχα.

• Αναβλήθηκε η χτεσινή παράσταση του ΚΘΒΕ "Ο γενικός γραμματέας" στο θέατρο "Φοίνικας" στο Περιστέρι, όπως αναβάλλεται και η αυριανή παράσταση στο Βεάκειο του Πειραιά.
• Ματαιώνεται η συναυλία της Αμερικανίδας Λιζ Μακ Κομπ,που είχε προγραμματιστεί για τις 13/9 στο Ηρώδειο.Οσοι έχουν αγοράσει εισιτήρια, μπορούν να τα εξαργυρώσουν στα σημεία που τα προμηθεύτηκαν.
• Στο Αιγάλεω αναβάλλονται έως και την Κυριακή όλες οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις. Μέχρι και την Κυριακή αναβάλλονται και όλες οι εκδηλώσεις του "Φεστιβάλ Παπάγου".
• Εξαιτίας του σεισμού, αναβάλλεται και το πρόγραμμα εκδηλώσεων του "Μουσικού Σεπτέμβρη '99", στην Καλλιθέα.Το "Παιδικό Πρόγραμμα", πάντως, του Πολιτιστικού Οργανισμού Δήμου Καλλιθέας θα διεξαχθεί κανονικά, σε εκδήλωση συμπαράστασης προς τα παιδιά της περιοχής.
• Η προγραμματισμένη για τις 15 Σεπτέμβρη συναυλία της Καίτης Χωματά στο Λυκαβηττό ματαιώνεται, καθώς οι διοργανωτές θεωρούν ότι μέσα στο γενικό κλίμα θλίψης και ανησυχίας στην Αθήνα, υπάρχουν άλλες σημαντικότερες προτεραιότητες. Αντίθετα, θα γίνουν κανονικά οι προγραμματισμένες συναυλίες στις Σέρρες (20/9) και στη Θεσσαλονίκη (21/9).
• Μετά την αναβολή των προγραμματισμένων εκδηλώσεων του Φεστιβάλ "Αιξωνής" του Δήμου Γλυφάδας, το πρόγραμμα διαμορφώνεται ως εξής: Σήμερα, θα πραγματοποιηθεί η παράσταση της "Θεατρικής Διαδρομής" με τις "Θεσμοφοριάζουσες" του Αριστοφάνη. Αύριο, θα δώσουν συναυλία οι Μ. Φαραντούρη, Σαβ. Γιαννάτου, Ελ. Πασπαλά,ενώ την Κυριακή το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας θα παρουσιάσει τον "Κοριολανό" του Σαίξπηρ. Στις 15/9 θα δώσει συναυλία ο Νίκος Παπάζογλου.
• Ματαιώνεται η προγραμματισμένη για σήμερα στο Περιστέρι συναυλία των Μ. Φάμελλου, Γ. Δημητριάδη και "Μικρών Ηρώων", ενώ η συναυλία που θα έδιναν τα "Υπόγεια Ρεύματα" στη Σπάρτη μετατίθεται για την ερχόμενη Τρίτη.
• Αναβάλλονται επίσης μέχρι και την Κυριακή οι εκδηλώσεις του Δήμου Αιγάλεω στο Θέατρο "Αλέξης Μινωτής".
• Λόγω του πένθους στο οποίο βυθίστηκε η χώρα μας, το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ αποφάσισε να μεταθέσει για τον Οκτώβρη τη "Βραδιά Νίκου Σκαλκώτα", που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στις 20/9, ανήμερα της πεντηκοστής επετείου του θανάτου του κορυφαίου μας συνθέτη.