Associated Press

Οι λαϊκές δυνάμεις στηρίζουν την κυβέρνηση του Ραφαέλ Κορέα

Η διαδρομή μέχρι την 28η Σεπτέμβρη του 2008, οπότε και διενεργήθηκε το δημοψήφισμα για την έγκριση του νέου Συντάγματος, δεν ήταν εύκολη καθώς η σύγκρουση με την ολιγαρχία και τα παραδοσιακά κέντρα εξουσίας ήταν από την πρώτη στιγμή έντονη και επικίνδυνη. Κορυφώθηκε δε στα μέσα του 2007 με την ανάδειξη των μελών της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης και της απόφασης του προέδρου Ραφαέλ Κορέα να προχωρήσει στη διάλυση του Κογκρέσου υπό το σκεπτικό ότι δεν αντιπροσώπευε πλέον τη λαϊκή εντολή, κατόπιν των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων. Ακολούθησε ένα ντόμινο εξελίξεων για γερά νεύρα. Το Κογκρέσο απέλυσε τον πρόεδρο του Ανώτατου Εκλογικού Δικαστηρίου που απεφάνθη υπέρ της νέας πρότασης του Κορέα. Με τη σειρά του, το Δικαστήριο απάντησε παύοντας από τα καθήκοντά τους 57 βουλευτές που εκπροσωπούσαν συντηρητικά ολιγαρχικά κόμματα, με την κατηγορία ότι επιχειρούσαν να παρακωλύσουν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Η αντιπολίτευση κατηγόρησε τον πρόεδρο Κορέα για αυταρχισμό και άρχισε να εκτοξεύει κινδυνολογίες του τύπου «η χώρα βαδίζει στα χνάρια της Βενεζουέλας».

Associated Press

Η καμπάνια για την έγκριση του Συντάγματος σημάδεψε την περασμένη χρονιά

Ηταν μία κρίσιμη μάχη που κερδήθηκε. Η επόμενη ήταν η συγγραφή του νέου Συντάγματος. Το νέο Σύνταγμα - το 20ό Σύνταγμα από το 1830, δηλαδή από την ημέρα που το Εκουαδόρ έγινε ανεξάρτητο κράτος - υπερψηφίστηκε από το 63,94% των ψηφισάντων κατά το δημοψήφισμα έγκρισής του που διεξήχθη στις 28 Σεπτέμβρη. «Οχι» ψήφισε μόλις το 28,08%. Το νέο Σύνταγμα αποτελείται από 444 άρθρα, που από την πρώτη στιγμή συγκέντρωσαν τα πυρά της ολιγαρχίας όσο και της Καθολικής Εκκλησίας καθώς περιορίζουν σημαντικά τον έλεγχό τους στην πολιτική, την οικονομική και κοινωνική σφαίρα.

Στην πολιτική σφαίρα ο πρόεδρος έχει τη δυνατότητα να θέσει υποψηφιότητα για δεύτερη συνεχόμενη θητεία και έχει το δικαίωμα της διάλυσης του Κογκρέσου και της προκήρυξης νέων εκλογών μία μόνο φορά κατά τη διάρκεια της μίας θητείας του. Νέες εκλογές για όλα τα επίπεδα κρατικής εξουσίας, από τον πρόεδρο έως τον τελευταίο δημόσιο λειτουργό έχουν προκηρυχτεί για τις 19 Απρίλη του 2009. Επίσης ο πρόεδρος απέκτησε τον έλεγχο της Κεντρικής Τράπεζας, ενώ αφαιρέθηκε σημαντικό μέρος της αυτονομίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Ολοκλήρωση με την υπόλοιπη Λατινική Αμερική, ειδικά μέσω του UNASUR. Τέλος, απαγόρευση των ξένων στρατιωτικών βάσεων, ενώ ήδη από την αρχή της προεδρίας του ο Κορέα έχει δρομολογήσει τις εξελίξεις για την οριστική και αμετάκλητη απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων στη βάση Μάντα, που θα πραγματοποιηθεί στα τέλη της χρονιάς που έρχεται.

Στον κοινωνικό τομέα εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη και απολύτως δωρεάν παροχή Υγείας και Παιδείας έως και το ανώτατο επίπεδο και η αρωγή προγραμμάτων λαϊκής στέγασης. Παροχή δικαιωμάτων προς τις γυναίκες, περιλαμβανομένου και του υπολογισμού της οικιακής εργασίας, παραχώρηση στον πολίτη του δικαιώματος και της ευθύνης για την ελεύθερη διάθεση του σώματός του και της ζωής του, αναγνώριση και παροχή δικαιωμάτων προς διαφορετικούς τύπους οικογενειών (να σημειωθεί ότι σε αυτά τα μέτρα αντιτάχθηκε λυσσασμένα η Καθολική Εκκλησία). Επίσης, καθολική κοινωνική ασφάλιση, συντάξεις για τις μητέρες που μένουν στο σπίτι και τους εργαζόμενους στην άτυπη οικονομία, αναγνώριση των δικαιωμάτων της φύσης. Τέλος, ενσωμάτωση στο Σύνταγμα της «sumak kawsay», δηλαδή της «καλής ζωής» σύμφωνα με τους ιθαγενείς, που αποτελούσε και τον ακρογωνιαίο λίθο του προγράμματος για αλλαγή της Συνομοσπονδίας Ιθαγένικων Λαών του Εκουαδόρ (CONAIE). Οι συγκρούσεις δεν έλειψαν με το CONAIE και κατά τη διάρκεια συγγραφής του νέου Συντάγματος, ειδικά όσον αφορά τις άδειες λειτουργίας και χρήσης των ορυχείων και το δικαίωμα βέτο των ιθαγένικων λαών για την εξόρυξη του πετρελαίου και την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών στην «πατρογονική τους γη».

Στον οικονομικό τομέα, εξασφαλίζεται ο έλεγχος του κράτους όσον αφορά τους τομείς της ενέργειας, των ορυχείων, των τηλεπικοινωνιών, της βιοποικιλότητας και της αναξιοποίητης γης, ενώ τα μεγάλα λατιφούντια, που είναι ιδιοκτησία λίγων, καθορίζεται ότι θα αναδιανεμηθούν. Παρ' όλα αυτά, κατά τους αναλυτές, «παραθυράκια» όσον αφορά το κεφάλαιο και τα λατιφούντια υπάρχουν ειδικά στο άρθρο 323, που απαγορεύει όλων των ειδών τις κατασχέσεις.

Επίσης, εξασφαλίζεται η τροφική ανεξαρτησία και αναγνώριση του δικαιώματος στις ασφαλείς πηγές τροφίμων. Παροχή πόσιμου νερού ως ανθρώπινο δικαίωμα και απαγόρευση της ιδιωτικοποίησής του. Δικαίωμα πρόσβασης στα ΜΜΕ και της δημιουργίας κοινοτικών Μέσων Επικοινωνίας. Μείωση των κρατικών μονοπωλίων, ενώ μέρος του εξωτερικού χρέους κηρύχτηκε παράνομο. Απαγόρευση της ανάληψης ιδιωτικών χρεών από το κράτος, στην πράξη απαγόρευση της διάσωσης τραπεζών και δημιουργία «ενός οικονομικού συστήματος βασισμένου στην αλληλεγγύη και την αειφορία μιας ιδιωτικής, κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας». Στην ουσία βεβαίως πρόκειται για τη λεγόμενη μεικτή οικονομία, δηλαδή για καπιταλισμό, που όμως από πολλές δυνάμεις του οπορτουνισμού στη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη παρουσιάζεται ως ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα». Τέλος, μείωση των κρατικών μονοπωλίων, μέρος του εξωτερικού χρέους κηρύχτηκε παράνομο.

«Παράνομο και ανήθικο» χαρακτηρίστηκε το χρέος κατά την κυβέρνηση του προέδρου Ραφαέλ Κορέα, που στις 12 Δεκέμβρη, βασιζόμενος και στο νέο Σύνταγμα της χώρας, ανακοίνωσε ότι η κυβέρνησή του δεν επρόκειτο να καταβάλει 31 εκατ. δολάρια που ήταν καθορισμένο να καταθέσει μέχρι τις 15 Δεκέμβρη στο πλαίσιο του προγράμματος αποπληρωμής ομολόγων που οφείλει. Η κίνηση αυτή προκάλεσε ήδη την αντίδραση της Βραζιλίας, η οποία απέσυρε τον πρεσβευτή της.

Οπως πολλοί από τους πολίτες που έγιναν θύματα του χάους που ξέσπασε στις ΗΠΑ εξαιτίας των ενυπόθηκων δανείων «υψηλού ρίσκου», ο λαός του Εκουαδόρ υπήρξε το θύμα ενός κακόβουλου, σχεδόν τοκογλυφικού δανεισμού. Στη δεκαετία του 1970, διεθνείς πιστωτές χωρίς κανέναν έλεγχο προχώρησαν στο δανεισμό 3 δισ. δολαρίων προς τους δικτάτορες που λυμαίνονταν το Εκουαδόρ, οι οποίοι ξόδεψαν το μεγαλύτερο μέρος του ποσού αυτού για το στρατό. Μετά τη μετάβαση στην τύποις δημοκρατία, ο λαός του Εκουαδόρ βρέθηκε καταχρεωμένος. Επί σειρά ετών, η χώρα κατέβαλε πληρωμές του χρέους που υπερβαίνουν το κεφάλαιο του δανεισμού της και επιπλέον πλήρωσε σημαντικό μέρος των τόκων και των ποινών καθυστερημένης εξόφλησης. Αλλά μετά από αρκετές επαναδιευθετήσεις, μετατροπές και περαιτέρω δανεισμούς, το χρέος έχει σήμερα ανέλθει σε πάνω από 10 δισ. δολάρια.

Εξάλλου, όπως τόνισε ο πρόεδρος Κορέα, τα ποσά που προορίζονταν για την αποπληρωμή του χρέους θα διοχετευτούν στα σχέδια ανάπτυξης. «Θα διοχετευτούν για την αποπληρωμή του κοινωνικού χρέους» όπως τόνισε ο Κορέα, εννοώντας την καταπολέμηση της φτώχειας, τη στήριξη της δωρεάν Υγείας και Παιδείας.

Η κίνηση αυτή ήταν και αναγκαστική, ειδικά μετά το ξέσπασμα της κρίσης και της δραματικής της πτώσης της τιμής του πετρελαίου. Μέχρι σήμερα η χρηματοδότηση των κοινωνικών και των προγραμμάτων ανάπτυξης στηρίζονταν στο πετρέλαιο ως άμεση πηγή χρηματοδότησής τους, καθώς το Εκουαδόρ είναι η πέμπτη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στη Λατινική Αμερική.

Η υπουργός Οικονομικών του Εκουαδόρ Μαρία Ελσα Βιτέρι δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα εξορθολογίσει τις δημόσιες δαπάνες και θα προσαρμόσει τον προϋπολογισμό της για το 2009 προς όφελος της πλειοψηφίας. «Στη χώρα είναι γενική πεποίθηση ότι αν δεν εκπονήσουμε ένα μεγάλο πακέτο, η κρίση δε θα αντιμετωπιστεί. Αλλά τα πακέτα αποτελούν μέρος ενός συγκεκριμένου είδους σκέψης. Αυτό που θα κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε την κρίση θα είναι να βοηθήσουμε την πλειοψηφία», εξήγησε. Η Βιτέρι επισήμανε την ανάγκη της έναρξης ενός εξορθολογισμού των δαπανών, του καθορισμού προτεραιοτήτων και της βελτιστοποίησης των δαπανών ώστε να γίνουν εκεί που είναι απαραίτητες. Σε τηλεοπτική συνέντευξή της, η υπουργός ανέφερε πού έχει σημειωθεί κακή χρήση των εθνικών πόρων κατά τη γνώμη της και τόνισε πως «πρέπει να μάθουμε πώς να προσαρμόζουμε και να εκμεταλλευόμαστε τις επενδύσεις μας».

Οι δηλώσεις αφορούν συνολικά την οικονομία. Το Εκουαδόρ παραμένει η μεγαλύτερη παραγωγός μπανάνας ανά την υφήλιο, αλλά πλέον τα έσοδα από την πώληση πετρελαίου, δασικών προϊόντων, καθώς και των εμβασμάτων που στέλνουν οι μετανάστες (από το σύνολο των 14 εκατομμυρίων του πληθυσμού 3 εκατομμύρια είναι μετανάστες) είναι περισσότερα. Το Εκουαδόρ εκτός του πετρελαίου εξάγει τα εν αφθονία δασικά προϊόντα που διαθέτει όπως κέδρο και άλλη υψηλής ποιότητας ξυλεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2003, «επενδυτές» δασικών προϊόντων από την Κολομβία προκάλεσαν πραγματική γενοκτονία σε μικρές ιθαγένικες νομαδικές φυλές όπως των Ταγκαέρι και Ταρομενάνι -ανήκουν στην ευρύτερη φυλή Χουαοράνι και θεωρούνται από τις μη προσεγγίσιμες φυλές με ελάχιστες έως καθόλου επαφές με τον έξω κόσμο - που ζουν στο Εθνικό Πάρκο Γιασούνι, προκειμένου να διεισδύσουν και να αποψιλώσουν ολόκληρα δάση. Μετά τη γενοκτονία, παρέμειναν μόλις 20 έως 30 μέλη των δύο αυτών νομαδικών φυλών, ενώ η κυβέρνηση Ραφαέλ Κορέα στις 15 Φλεβάρη του 2008 έδωσε διαταγή να γίνουν έρευνες για τη δολοφονία 5 μελών των Ταγκαέρι και Ταρομενάνι από παράνομους υλοτόμους.

Ολα αυτά τα μέτρα στην οικονομία και η ενίσχυση στους κοινωνικούς τομείς, που μπορεί να βελτιώνουν το βιοτικό επίπεδο, παρουσιάζονται ως το νέο οικοδόμημα του «σοσιαλισμού του 21ου αιώνα». Ωστόσο, με δεδομένο ότι υπάρχει και διατηρείται τομέας καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, δεν μπορεί να γίνεται λόγος για σοσιαλισμό. Για να ανοίξει αυτή η προοπτική, απαιτείται να λυθεί το ζήτημα της ιδιοκτησίας των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής με την κοινωνικοποίησή τους, ώστε να ενταχθούν σε έναν κεντρικό σχεδιασμό που θα υπηρετεί τη λαϊκή εξουσία και κατ' επέκταση τις ανάγκες των πλατιών λαϊκών στρωμάτων.