-- Η συμμετοχή αρκετών ανθρώπων στην πρόσφατη πορεία αλληλεγγύης υπέρ του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στη Χάγη μάλλον απέδειξε πως υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται όχι μόνον γενικώς για τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και για τη δίκη φιάσκο που συνεχίζεται στην Ολλανδία. Θεωρείτε πως οι εισαγγελείς πήραν το «μήνυμα»;

-- Αναμφίβολα έλαβαν το μήνυμα καθώς παρακολουθούν πολύ προσεκτικά οτιδήποτε κάνουμε. Νομίζω πως ήταν μία καθαρή διαδήλωση της σερβικής διασποράς και των προοδευτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και σ' όλο τον κόσμο. Δεν μπορούν να κρύψουν τα εγκλήματά τους και ξέρουν πως υπάρχουν άνθρωποι έτοιμοι να αντισταθούν. Ετσι, αυτή η πορεία και η συγκέντρωση μετέφερε ένα ισχυρό μήνυμα προς κυβερνώντες, πρεσβείες, δικαστές και τα μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ... Αναμφίβολα άκουσαν το μήνυμα. Αλλά χρειαζόμαστε ακόμη περισσότερες φωνές του προοδευτικού κόσμου σ' όλη την υφήλιο για να εμποδίσουν τα εγκλήματά τους. Διότι, η κατάσταση της υγείας του Προέδρου Μιλόσεβιτς επιδεινώνεται συνεχώς και εξακολουθεί να μη λαμβάνει επαρκή ιατρική φροντίδα, πράγμα που το εκλαμβάνουμε ως απόπειρα δολοφονίας. Επιπροσθέτως, όπως επισήμαναν σε πρόσφατη έκθεσή τους δέκα διακεκριμένοι γιατροί από τη Γερμανία, οι συνθήκες υπό τις οποίες καλείται ο πρόεδρος να ετοιμάσει την υπεράσπισή του θα επιδεινώσουν περαιτέρω την κατάστασή του... Γιατί, όπως ξέρετε, συμβαίνει το εξής εξωφρενικό: του έχουν δώσει προθεσμία έξι βδομάδων προκειμένου να εξετάσει τεράστιες λίστες μαρτύρων και εγγράφων που προτίθεται να τα καταθέσει ως αποδεικτικά στοιχεία για την αθωότητά του. Πρέπει να τα κάνει όλα αυτά μέσα στο μικρό κελί της φυλακής... Κάναμε έφεση ελπίζοντας πως θα γίνουν κάποιες αλλαγές, ενώ παράλληλα υπολογίζουμε στις παρεμβάσεις προσωπικοτήτων διεθνούς κύρους, διαδηλωτών και βεβαίως πολιτικών όπως ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ καθηγητής Κ. Αλυσσανδράκης κλπ. που συμμετείχε στην κινητοποίηση της Χάγης.

Από τις κινητοποιήσεις στη Χάγη για την απελευθέρωση του Σ. Μιλόσεβιτς

-- Το υπ' αριθμόν ένα είναι να αλλάξει το πολιτικό κυβερνητικό σκηνικό στη Σερβία, το οποίο βρίσκεται σε μία τέτοια διαδικασία. Γιατί ξέρετε, θα υπάρχουν πιθανότατα περισσότερες πιέσεις και διεθνής αλληλεγγύη, πιθανότατα και από άλλες κυβερνήσεις εάν φυσικά και η σερβική κυβέρνηση κάνει κάτι προς αυτή την κατεύθυνση. Μία κυβέρνηση που παραβιάζει το Σύνταγμα για να απελάσει τον Πρόεδρό της δε θα έκανε βεβαίως τίποτε θετικό ούτε για τον Μιλόσεβιτς, ούτε και για τα συμφέροντα της χώρας. Ομως, ελπίζουμε πως οι πρόωρες εκλογές της 28ης Δεκέμβρη θα αλλάξουν την κατάσταση προς το καλύτερο...

-- Πιστεύετε πως υπάρχει αντιπολιτευτική εναλλακτική λύση μετά την παταγώδη αποτυχία της DOS και εν τέλει τη διάλυσή της;

-- Πιστεύω πως το εκλογικό σώμα θα μοιραστεί τελικώς σε τρία τμήματα. Ελπίζω πως το δικό μας μέρος θα είναι το μεγαλύτερο εκ των τριών, αλλά θα πρέπει να δώσουμε μεγάλο αγώνα γιατί αυτό που η Δύση προσπαθούσε να κάνει συνεχώς όλον αυτόν τον καιρό ήταν η επιβίωση μίας κυβέρνησης που δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια της (όπως κατέστη φανερό πριν έναν χρόνο). Και τώρα επιχειρεί να ενθαρρύνει μία ψεύτικη αντιπολίτευση με το Δημοκρατικό Κόμμα Σερβίας του Κοστούνιτσα και την «Ομάδα 17 συν» των οικονομολόγων του Λάμπους, που είναι παρακλάδια του ΔΝΤ. Ετσι, λαμβάνουν υποστήριξη απ' τη Δύση, πιθανότατα κάποια μικρότερα κόμματα απ' το συνασπισμό της DOS, για να σχηματίσουν κάποια καινούρια συμμαχία... Θεωρώ πως θα υπάρχει μάχη για την πρώτη θέση στις εκλογές μεταξύ αυτών των δύο πλευρών και δύο πατριωτικών αντιπολιτευτικών κομμάτων. Θα δούμε όμως πώς θα εξελιχθεί και ο προεκλογικός αγώνας...

-- Εξακολουθεί να παραμένει εύθραυστη η ειρήνη στα Βαλκάνια;

-- Φοβάμαι πως παραμένει. Δε βλέπω επικείμενες απειλές ή καινούριες κρίσεις που θα ξημερώσουν αύριο, όμως, το ανησυχητικό είναι πως πολλές περιοχές των Βαλκανίων είναι υπό το βάρος της αμερικανικής στρατιωτικής και πολιτικής μηχανής. Ο έλεγχος που ασκούν δε λύνει επί της ουσίας κανένα πρόβλημα... Οπως αποδεικνύει η οδυνηρή μας ιστορική εμπειρία, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να μαχόμαστε όλοι για την αλλαγή αυτής της κατάστασης. Με το κτίσιμο γέφυρας φιλίας μεταξύ των λαών μπορούμε να σταματήσουμε τις προσπάθειες χειραγώγησης από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις στην περιοχή μας...

Μια νέα τάση διαφαίνεται στον ορίζοντα του παλαιστινιακού προβλήματος. Φορέας της είναι η διεθνής επιτροπή «Σχέδιο Γενεύης», αποτελούμενη από πρόσωπα που έπαιξαν και παίζουν ρόλο στα διεθνή πράγματα. Ο χαρακτήρας αυτής της επιτροπής συνδυάζεται με την κατάθεση ενός σχεδίου, «Σχέδιο Γενεύης», και την επίκληση προς Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς να αποτελέσει βάση συζήτησης. Θεωρείται ότι το Σχέδιο βασίζεται σε προηγούμενα ατελέσφορα. Ταυτόχρονα, αφήνει σημεία κενά ή αδιευκρίνιστα ως δυνατότητα αμφότερων συνεννοήσεων στις διαπραγματεύσεις των δυο πλευρών. Ομως, πέρα από επιδιώξεις τεχνικού χαρακτήρα, το Σχέδιο δείχνει ότι επιδιώκεται μια επαναπροσέγγιση Ισραηλινών - Παλαιστινίων προσπαθώντας να δείξει πως υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ.

Εάν υπάρχει πράγματι συνειδητή ωρίμανση των δυο πλευρών για την ανάγκη στροφής στην πολύχρονη αιματηρή διένεξη, τότε πρέπει να επισημανθούν οι αιτίες αυτής της ανάγκης. Εχει προ πολλού ομολογηθεί το αδιέξοδο της πολεμικής πολιτικής του Ισραήλ. Ειδικά, τα τελευταία δύο περίπου χρόνια με την αποφασιστική έλευση της νεοταξίτικης πολιτικής των ΗΠΑ στην περιοχή, το Ισραήλ έκλεισε με το «άπλωμα» του πολέμου στην Παλαιστίνη κάθε δυνατότητα πολιτικών ελιγμών στον ίδιο τον εαυτό του. Είναι επόμενο ότι η διαιώνιση ενός πολεμικού «απλώματος» οδηγεί σε αδιέξοδο όλο το κοινωνικο-οικονομικό οικοδόμημα του κράτους που ασκεί αυτή την πολιτική. Εάν, λοιπόν, έχει συνειδητοποιηθεί ανάγκη άμεσης αλλαγής της πολεμικής διένεξης στην Παλαιστίνη, θα πρέπει να αναζητηθούν οι αιτίες στο Ισραήλ.

Η ερώτηση που πλανάται στο διεθνή ορίζοντα είναι εάν το Ισραήλ βρίσκεται ήδη στην αρχή ενός ανοιχτού πλέον αδιεξόδου. Μια τέτοια εκδοχή θα σήμαινε τη σταδιακή αποδυνάμωση της πολιτικής του Α. Σαρόν. Εάν η τάση «Σχέδιο Γενεύης» προχωρήσει ίσως σημάνει πιθανή υπέρβαση του δίδυμου Αραφάτ - Σαρόν και το άνοιγμα πιθανών ουσιαστικών ισραηλινο-παλαιστινιακών διευθετήσεων. Η δύσκολη θέση των ΗΠΑ στο Ιράκ σε σχέση με την ανάγκη προώθησης του νεοταξίτικου δόγματος στην ευρύτερη περιοχή ίσως διευκολύνει κάτι τέτοιο.

Αυτή η πιθανότητα θα έχει επιπτώσεις στον αραβικό και ευρύτερο κόσμο. Πρέπει να λαμβάνεται πρώτα υπόψη ότι η πολεμική ένταση επιχειρήσεων ενώ παρουσιάζει μεγάλες καταστροφές σε βάρος των Παλαιστινίων δε θίγει τον κρατικο-κοινωνικό τους ιστό διότι απλά είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος με την έννοια σύγχρονου συντεταγμένου κράτους. Αντίθετα, τρώει σαν σαράκι τα σωθικά του Ισραήλ που παρουσιάζεται ως ο πανίσχυρος νικητής της διένεξης. Εδώ ισχύει το παλιό γνωμικό ότι χάνει όποιος έχει να χάσει.

Οι Παλαιστίνιοι έχουν να χάσουν μόνον τις αλυσίδες τους. Αυτό, άλλωστε, είναι και το μεγάλο λάθος της ισραηλινής πολιτικής του Α. Σαρόν που με το «πολεμικό άπλωμα μέχρις εσχάτων» αφαίρεσε ουσιαστικά τη δυνατότητα και στον τελευταίο Παλαιστίνιο να σκεφθεί σοβαρά την αυριανή του ζωή. Το αποκαλούμενο Σχέδιο Γενεύης, παρά τη μέχρι στιγμής αοριστία του σε σοβαρές πλευρές του προβλήματος, παρά την αφανή από άποψη τρόπου και χρόνου συγκρότησής του, φαίνεται να προσπαθεί να γεμίσει, ακριβώς, αυτή την άδεια πλευρά της ισραηλινής πολιτικής των αδιεξόδων.

Με αυτή την έννοια μπορεί να θεωρηθεί ως παράλληλη γέφυρα της επίσημης πολιτικής του Ισραήλ. Το πρόβλημα είναι στο πόσο θα μπορέσει να ανταποκριθεί η παλαιστινιακή διαλλακτική πλευρά μετά τη χρόνια απομόνωση που υποχρεώθηκε εξαιτίας της πολεμικής πολιτικής του Α. Σαρόν. Πόσο, επίσης, θα μπορέσει το προοδευτικό, αντιπολεμικό, φιλειρηνικό κίνημα του Ισραήλ να αποκτήσει καταλυτική δυναμική και να απεγκλωβίσει μεγάλο μέρος των Παλαιστινίων από το σφιχταγκάλιασμα φανατικών θρησκευτικών οργανώσεων που αποτελούν το αντίβαρο στην αδιέξοδη ισραηλινή πολεμική τρομοκρατία. Πόσο, δηλαδή, το πρόβλημα θα μετατεθεί στην ισότιμη πολιτική βάση προς όφελος της αμοιβαίας συνύπαρξης, φιλίας και συνεργασίας των δύο λαών.