Από τους Φένιανς στον Τζέιμς Κόνολι, που ήταν ο μόνος, μαζί με τον Λένιν, που αντιτέθηκαν σφόδρα στην ανάμειξη των Σοσιαλιστών στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο κι έως στο Φρανκ Ράιαν και τους συντρόφους του που πολέμησαν στις διεθνείς ταξιαρχίες κατά του Φράνκο στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Φωτεινά διαλείμματα που ενέπνευσαν. Ο Μπόμπι Σαντς και τα τριάντα χρόνια των ταραχών στη Βόρεια Ιρλανδία. Μετά ο εκκωφαντικός ήχος της σιωπής. Ολα αυτά μοιάζουν σαν ξεθωριασμένες φωτογραφίες, και το «οικογενειακό άλμπουμ» παραμένει αδειανό. Το θρυλικό ιρλανδικό πνεύμα φαίνεται να χάνεται και αυτό, οι δρυίδες θάφτηκαν, τα ξωτικά σιώπησαν...

Ο Ντες Ο' Χάγκαν, μέλος της Πολιτικής και Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής του «Εργατικού Κόμματος της Ιρλανδίας», ιδρυτής κατά τη δεκαετία του '60 της «Ενωσης για τα Κοινωνικά Δικαιώματα της Βορείου Ιρλανδίας», αναλαμβάνει, με τη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Ρ», το δύσκολο ρόλο να γεμίσει με κάποιες από τις φωτογραφίες που λείπουν το άλμπουμ της σύγχρονης ιρλανδικής κοινωνίας.

- Τα τελευταία χρόνια, η μόνιμη ρητορική προς τις «μικρές χώρες» της ΕΕ, όπως η Πορτογαλία και η Ελλάδα είναι: «Ακολουθήστε το παράδειγμα της Ιρλανδίας, του τίγρη της Ευρώπης». Από την άλλη πλευρά, αν και εξαιρετικά σπάνια ομολογουμένως, ακούμε για τους άστεγους του Δουβλίνου, την εξαθλίωση που περνά το κατώφλι πλείστων ιρλανδικών σπιτιών, για τα τύμπανα της κοιλιάς που χτυπούνε ολοένα και δυνατότερα. Τι συμβαίνει, ο τίγρης θέριεψε και τρώει τώρα τα παιδιά του;

- Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι «τόνοι» χρημάτων, τόσο από την ΕΕ όσο και από τις ΗΠΑ, εισήλθαν τα τελευταία χρόνια στην ιρλανδική οικονομία και κοινωνία. Ωστόσο, θα πρέπει εδώ να κάνουμε μία σημαντική επισήμανση. Οτι, φυσικά, η συντριπτική πλειοψηφία των χρηματοδοτήσεων και των επιχορηγήσεων π.χ. από τα ταμεία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ, πήγαν στους μεγάλους κτηματίες και γαιοκτήμονες και όχι στην συντριπτική πλειοψηφία των αγροτών. Τονίζω αυτό το παράδειγμα, καθώς η ιρλανδική οικονομία χαρακτηριζόταν για αιώνες κατά βάση αγροτική. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής που θέσπισε η ΕΕ και ακολούθησε κατά γράμμα η ιρλανδική κυβέρνηση, ήταν ο αφανισμός σχεδόν ολόκληρης της αγροτικής τάξης. Μία ακόμη συνέπεια αυτής της πολιτικής, είναι μαζί με τον οικονομικό αφανισμό των αγροτών, ότι ο πληθυσμός των διαβιούντων στην ύπαιθρο και στις αγροτικές περιοχές μειώνεται δραστικά και συνεχώς.

Συνεπώς, η αγροτική οικονομία που στήριξε την Ιρλανδία σε περιόδους πολλών μεγάλων κρίσεων, εξαφανίζεται και ολόκληρες περιοχές αργοπεθαίνουν. Αυτός ο αργός θάνατος γίνεται περισσότερο αντιληπτός, όταν λάβει κανείς υπόψη του, ότι η παραγωγή δεν επαρκεί πλέον ούτε για τη χώρα, την ίδια στιγμή που οι εξαγωγές έχουν σχεδόν μηδενιστεί. Μάλιστα σε τομείς όπως η κτηνοτροφία, που αποτελούσε μέχρι πρότινος μία από τις κύριες πηγές εσόδων της χώρας. Η αγροτική παραγωγή έχει γίνει μια προς εξαφάνιση «βιομηχανία», ενώ από την άλλη πλευρά δεν έχει υπάρξει μία ανάλογη ανάπτυξη στη βιομηχανία ώστε να απορροφήσει τις στρατιές των μη εχόντων εργασία. Αντ' αυτού έχει επιχειρηθεί να υπάρξει ανάπτυξη στον τομέα του τουρισμού αλλά και στον τομέα παροχής υπηρεσιών. Μπορεί όντως αυτοί οι δύο τομείς να αποβούν προσοδοφόροι και να απορροφήσουν τμήμα εργαζομένων για κάποιο χρονικό διάστημα. Εντούτοις, δε θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, σε πραγματικά οικονομικούς όρους, ως ουσιαστικοί παράγοντες ανάπτυξης της οικονομίας.

Οχι μόνο αυτό, βάπτισαν όλη αυτή την ακολουθούμενη πολιτική ως τον «κέλτη τίγρη» (Celtic Tiger), προσπαθώντας να τον παρομοιάσουν με τον ανατολικό τίγρη, που όλοι γνωρίζουν ότι αναφέρεται στο παράδειγμα της Νότιας Κορέας. Βεβαίως, είναι γεγονός ότι έχουν υπάρξει αρκετές επενδύσεις από πολυεθνικές σε βιομηχανικούς τομείς αλλά και σε τομείς πληροφορικής και νέας τεχνολογίας, στο πλαίσιο της επονομαζόμενης «νέας βιομηχανικής επανάστασης». Το ελκυστικό στην περίπτωση της Ιρλανδίας ήταν το φθηνό εργατικό δυναμικό, όμως θεωρείται δεδομένο ότι κάποια στιγμή θα «αναχωρήσουν» προς χώρες που θα τους παρέχουν ακόμη φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Ηδη μεγάλες πολυεθνικές έκλεισαν τις μονάδες τους και τις μετέφεραν στη Νοτιοανατολική Ασία.

Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι ο «κέλτης τίγρης» είναι ένα πολύ αδύναμο και εύθραυστο «τέρας». Το αστείο είναι ότι ποτέ δεν είχε ούτε ένα βρυχηθμό παρά μόνο σποραδικά μιάου, καθώς δεν κατόρθωσε να θέσει ουσιαστικές και πραγματικές βάσεις για μία μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της οικονομίας, παρά μόνο πρόσκαιρα.

Πού μας οδήγησε αυτό; Στο να έχουμε πια να αντιμετωπίσουμε ανάμεσα στα πλείστα άλλα και ένα παρά πολύ σοβαρό πρόβλημα: τη φτώχεια. Μιλάμε για οξύτατο πρόβλημα, καθώς περισσότερο από το 20% του πληθυσμού ζει μέσα στην απόλυτη ένδεια, καθώς εκπίπτει κατά πολύ κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας. Σε άμεση σύνδεση είναι και το πρόβλημα της στέγης, καθώς οι τιμές της γης, των ακινήτων και των ενοικίων εκτοξεύτηκαν. Είναι ανήκουστο και παράδοξο, αλλά είναι γεγονός: Οι τιμές σπιτιών στην περιοχή της πρωτεύουσας, του Δουβλίνου, κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα με αυτές του Λονδίνου! Ετσι, για ένα νέο παντρεμένο ζευγάρι, η προοπτική αγοράς μιας στέγης, που θεωρείται αναγκαία, έχει καταστεί αδύνατη, όχι μόνο στο Δουβλίνο αλλά τώρα πια και στην υπόλοιπη Ιρλανδία.

Την ίδια στιγμή παρατηρείται μία οργιώδης ανάπτυξη στις οικοδομικές επιχειρήσεις, κυρίως στο Δουβλίνο αλλά και στις υπόλοιπες μεγάλες πόλεις. Επιχειρήσεις, οι οποίες κτίζουν σε κρατική ιδιοκτησία, η οποία τελικά καταλήγει σε ιδιωτικά χέρια, αντί να παραμείνει στο κράτος όπου ανήκε αρχικά και να παραδοθεί ως λαϊκές κατοικίες. Η διαφθορά που παρατηρείται είναι τόσο μεγάλη, που πολλοί μιλούν ότι πιθανώς κάποια στιγμή θα είναι το επόμενο μεγάλο σκάνδαλο που θα κλονίσει την Ιρλανδία. Σωρεία αποδεικτικών στοιχείων που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας όλο αυτό το χρονικό διάστημα, αναφέρουν ότι πολλά μέλη του κυβερνώντος κόμματος «Φάινα Γκέιλ» έχουν χρηματοδοτηθεί παρανόμως για να εγκρίνουν αυτή την «άνευ όρων παράδοση» κρατικής περιουσίας σε ιδιώτες και επιχειρήσεις.

Αυτά είναι μόνα μερικά παραδείγματα των συνεπειών της δράσης του «κέλτη τίγρη», που υποστηρίζουν ότι αποδεικνύουν και πιστοποιούν τη «νίκη της νέας καπιταλιστικής οικονομίας». Εμείς, λέμε ότι πολύ σύντομα, μέσα στα επόμενα χρόνια, ο τίγρης «θα αποδημήσει εις Κύριον»...

- Ομως είναι ακόμη ζωντανός... και από ό,τι αντιλαμβανόμαστε έχει δημιουργήσει «ανήκεστες βλάβες» και στην ιρλανδική κοινωνία, παρά την ιστορική ιδιομορφία της. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα γι' αυτές τις «βλάβες»;

- Ομιλώντας πάντα από μαρξιστική σκοπιά, θα πρέπει να εξετάσουμε κατ' αρχήν το ίδιο το εργατικό κίνημα. Πρώτο σύμπτωμα: το εργατικό κίνημα στην Ιρλανδία είναι απολύτως υποταγμένο στις απαιτήσεις και στις ανάγκες των πολυεθνικών και των επιχειρήσεων. Ενδεικτικό είναι, ότι κατά τις διαπραγματεύσεις για τις ετήσιες συλλογικές συμβάσεις, είτε κατά κλάδο είτε συνολικά, οι εκπρόσωποι του λεγόμενου εργατικού κινήματος, συναίνεσαν και υπέγραψαν συμφωνίες που τελικά μόνο τα συμφέροντα και τα δικαιώματα των εργαζομένων δεν εξυπηρετούν.

Ομως αυτή η τακτική που ακολουθείται έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις ακόμη και την οργή τμήματος των συνδικαλισμένων εργαζομένων. Ηδη ορατά δείγματα αυτής της δυσφορίας, μπορούμε να τα δούμε με τις πρόσφατες κινητοποιήσεις που πραγματοποίησαν τμήματα των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα αλλά και στον τομέα της Υγείας. Εκτιμούμε, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία, ότι η προοπτική ανάπτυξης ενός πιο οργανωμένου, σωστά προσανατολισμένου, απαγκιστρωμένου από τη δουλεία της ηγεσίας και μαχητικού, διεκδικητικού εργατικού κινήματος, ή τμήματος αυτού, όχι μόνο δεν είναι απίθανη αλλά και εφικτή.

Το βασικό πρόβλημα μέχρι στιγμής είναι η έλλειψη ταξικής συνείδησης μέσα στο πλαίσιο ενός οργανωμένου εργατικού κινήματος.

Δεύτερο σύμπτωμα: το πρόβλημα της στέγης που ήδη προαναφέραμε. Τρίτο: η ανεργία. Τέταρτο: Η Παιδεία, τα κονδύλια που ΔΕ δαπανώνται για την Παιδεία. Ειδικά σε καθαρά εργατικές περιοχές, η άρνηση της κυβέρνησης να δαπανήσει έστω και τα λίγα για να καλύψει τις βασικές ετήσιες ανάγκες των σχολείων, φανερώνει τον απώτερο στόχο της, που είναι να εμποδίσει την πρόσβαση των παιδιών από εργατικές οικογένειες προς την Τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Πέμπτο: η διά της πλαγίας οδού είσοδος της Ιρλανδίας στο ΝΑΤΟ. Καλυμμένη διά της συμμετοχής στο σύμφωνο «Συνεργασίας για την Ειρήνη». Εκτο: Η υποτελής πολιτική των κομμάτων που εναλλάσσονται στην πολιτική εξουσία, προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εβδομο: Η ποδηγέτηση της δημόσιας ζωής αλλά και τμήματος της κοινωνικής πολιτικής από την κραταιά Καθολική Εκκλησία και τόσα άλλα. Η αλήθεια είναι ότι μπορώ να συνεχίσω να παραθέτω προβλήματα για μέρες...

Σκοταδισμός...

- Η Εκκλησία έχει μεγάλη ισχύ και πειθώ, με αρνητικό πρόσημο, στην ιρλανδική κοινωνία όπως αναφέρατε. Ωστόσο κάποιοι αντιπαραθέτουν ότι η Εκκλησία διαμέσου της ιστορίας και ειδικά στην περίπτωση της Ιρλανδίας, λειτούργησε καταλυτικά στη διαμόρφωση της σημερινής «εθνικής ταυτότητας».

- Είναι γεγονός ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έχει πολύ μεγάλη εξουσία σε όλη τη νήσο, δηλαδή και στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και στη Βόρεια Ιρλανδία. Είναι απολύτως προφανής ακόμη και σε επίπεδο συμπεριφοράς ο καταλυτικός ρόλος της Εκκλησίας. Παραδείγματος χάριν, μεγάλα τμήματα του πληθυσμού είναι ακόμη εχθρικά προς την αντισύλληψη. Για την ακρίβεια η Εκκλησία την απαγορεύει. Το ίδιο ισχύει και για την άμβλωση. Και στα δύο αυτά ζητήματα η Εκκλησία κατόρθωσε να ασκήσει, εξαιτίας της δύναμης που διαθέτει, απίστευτες πιέσεις και να κατορθώσει το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση να μην κατοχυρώνεται. Σε αυτό το παράδειγμα μπορούμε να διαπιστώσουμε ακόμη μια αιτία, την άμεση ανάμειξη του ξένου παράγοντα. Ιρλανδικής καταγωγής Αμερικανοί επιχειρηματίες και πολιτικοί διέθεσαν εαυτόν αλλά και πολύ μεγάλα κονδύλια στη διάθεση της Εκκλησίας για την προπαγάνδα κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος. Εξαιτίας αυτής της τακτικής παρατηρείται μία μείωση των «πιστών» κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Ενας ακόμη παράγοντας στον οποίο η Εκκλησία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο είναι η εκπαίδευση, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των σχολείων βρίσκεται υπό την καθοδήγησή της.

Υπάρχουν ορισμένα πολύ τραγικά περιστατικά που συνδέονται άμεσα με αυτή τη σκοταδιστική πολιτική. Κορίτσια στην εφηβεία που πεθαίνουν ακόμη και σε σκουπιδότοπους, όπου έχουν καταφύγει για να γεννήσουν. Αλλα που μένουν «ανάπηρα» για μια ζωή. Τη ζωή και το ένστικτο δεν μπορείς να τα σταματήσεις, ούτε να τα πνίξεις. Αυτό ακόμη δεν εννοούν να το καταλάβουν οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας...

... απάθεια και...

- Από τη μία τα οικονομικά πρότυπα της ΕΕ και η γοργή καπιταλιστική ανάπτυξη. Από την άλλη κοινωνικά βασιλεύει μεσαίωνας. Είναι άραγε ακραίος ένας τέτοιος χαρακτηρισμός ;

- Η αλήθεια είναι ότι επικρατεί ένας τύπος «σχιζοφρένειας». Το Δουβλίνο έχει γίνει μία απολύτως ευρωπαϊκή πόλη, έχοντας χάσει μάλιστα τον προσωπικό του χαρακτήρα. Ευρωπαϊκή τουλάχιστον όσον αφορά τον τρόπο ζωής, τις συνήθειες, την εργασία, το κόστος και τις εξωφρενικές τιμές. Από την άλλη όσον αφορά τα θέματα «ηθικής και αξιών» οι μόνες που υιοθετήθηκαν ήταν αυτές που δατυμπάνισαν η Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Ρόναλντ Ρήγκαν. Ακόμη και αυτά τα πολυδιαφημισμένα «ευρωπαϊκά δημοκρατικά ιδεώδη» δεν ίδρωσαν το αυτί των Ιρλανδών. Ορισμένες φορές έχεις την αίσθηση ότι τίποτα δεν μπαίνει ούτε βγαίνει από την Ιρλανδία.

Αντιστοίχως, μπορεί κανείς να δει και την πολιτική σκηνή. Υπάρχουν τα δύο κόμματα, το «Φάινα Γκέιλ» και το «Φάινα Φέιλ» που δεν έχουν διαφορές. Μετά έρχεται το «Εργατικό Κόμμα» - (Labour Party) που νιώθουν απόλυτη ταύτιση με το κόμμα του Τόνι Μπλερ. Πολύ μακριά ακολουθούμε εμείς, το «Κόμμα Εργατών» - (Workers Party). Μία από τις βασικές εκτιμήσεις των τελευταίων ετών του «Κόμματος των Εργατών» είναι η έλλειψη παντελούς ενδιαφέροντος των νέων ανθρώπων προς τα πολιτικά τεκταινόμενα. Πολλοί νέοι λένε «οι πολιτικοί και η πολιτική δεν έχει καμία σχέση με εμάς». Ακούνε για μερίδα διεφθαρμένων πολιτικών και αυτόματα γενικεύουν: «Ολοι το ίδιο είστε». Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την περιθωριοποίησή τους.

Ακόμη και στα Πανεπιστήμια η πολιτική κίνηση και η συμμετοχή των φοιτητών στα κοινά είναι από μηδαμινή έως ανύπαρκτη. Για μία ακόμη φορά θα πρέπει να πούμε ότι και η κατεύθυνση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης έχει αλλάξει ριζικά, αλλάζοντας το χαρακτήρα της από πεδίο μόρφωσης σε πεδίο απόκτησης δεξιοτήτων που θα φανούν χρήσιμες στις επιχειρήσεις και στη βιομηχανία, έχει συμβάλλει σημαντικά στην ολική απόσυρση των νέων από τα κοινά. Επίσης, αντί η βιομηχανία να εξυπηρετεί τις ανάγκες των ανθρώπων, έχει καταντήσει οι άνθρωποι να εξυπηρετούν τις ανάγκες της βιομηχανίας. Ολο αυτό το διαμορφωμένο σκηνικό, διανοητικά είναι καταστροφή... Προσπαθώ να σκεφτώ έστω και έναν πολιτικό επιστήμονα που να έχει κάποια σοβαρή μελέτη και ανάλυση από μαρξιστική σκοπιά των νέων δεδομένων, ακόμη και της υφιστάμενης κατάστασης και δε θυμάμαι ούτε έναν! Εναν κοινωνιολόγο, έναν οικονομολόγο που να ζει στην Ιρλανδία και να έχει πραγματώσει κάποιο πόνημα. Τίποτα! Πλήρης απουσία!

- Κάτι συμβαίνει όμως... η «ειρηνευτική διαδικασία» που προσπαθεί να «περπατήσει» στη Βόρεια Ιρλανδία. Εσείς είσαστε από τη Βόρεια Ιρλανδία, σίγουρα έχετε την πραγματική εικόνα. Τι γίνεται μετά από 30 χρόνων ταραχές;

- Πρώτα και κύρια θα πρέπει να τονίσω, ότι η πρωταρχική και μόνιμη απαίτηση του κόμματός μας, του «Εργατικού Κόμματος» όσον αφορά τα τριάντα χρόνια βίας στη Βόρεια Ιρλανδία, ήταν για «ειρήνη, δημοκρατία, εργασία και ταξική πολιτική». Αυτό ήταν για πάνω από 30 χρόνια το σλόγκαν του «Κόμματος των Εργατών».

Βέβαια, η «ειρήνη» κατέφθασε... στη Βόρεια Ιρλανδία, ασθμαίνοντας και με τον πιο παράδοξο τρόπο. Εξαιτίας των ασφυκτικών πιέσεων των Ηνωμένων Πολιτειών, της εξουθένωσης των «τρομοκρατών» από όλες τις παραστρατιωτικές οργανώσεις, του πόθου των κατοίκων της Βορείου Ιρλανδίας για ένα επιτέλους τερματισμό των αιματηρών ταραχών. Πάντως, ακόμη και με αυτό τον τρόπο, το κόμμα μας καλωσόρισε την «ειρηνευτική συμφωνία», καθώς εκτιμήσαμε ότι πρόκειται για μία ευκαιρία και συνάμα πρόκληση, να μπει ένα τέλος στο καθεστώς τρόμου και να τεθούν οι βάσεις για την απαρχή ενός πραγματικού ταξικού αγώνα.

Η εγκαθίδρυση μίας τοπικής κυβέρνησης σημαίνει ότι για πρώτη φορά μετά τη διάλυση του Στόρμοντ το 1972, θα υπάρχουν πολιτικοί, που θα λαμβάνουν εν μέρει τις αποφάσεις αλλά και τις ευθύνες για όσα λαμβάνουν χώρα στη Βόρεια Ιρλανδία. Σχετικά αποστασιοποιημένοι από τις άμεσες υποδείξεις ξένων παραγόντων.

Ελπίζουμε κάποια στιγμή, να παραμεριστούν επιφανειακά ζητήματα και να τεθούν επί τάπητος τα ακανθώδη θέματα που απασχολούν την κοινωνία του Ολστερ, και διαφέρουν από αυτά που αντιμετωπίζει και η υπόλοιπη Ιρλανδία. Ζητήματα όπως η ανεργία, η υγεία, το στεγαστικό, η εκπαίδευση, το ρόλο της κρατικής βιομηχανίας.

Δυστυχώς δύο χρόνια μετά, τα εθνικιστικά κόμματα και από τις δύο πλευρές, των καθολικών το «Σιν Φέιν» και το «SDLP» - (Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα) και των Ενωτικών το UDP (Ενωτικό Δημοκρατικό Κόμμα) και το PUP (Προοδευτικό Κόμμα), έχουν κυριαρχήσει στην πολιτική σκηνή.

Η μεγάλη τραγωδία είναι ότι οι προτάσεις που έχουν τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι ακριβώς οι ίδιες που είχαν τεθεί και 30 χρόνια πριν, λες και τίποτα δεν έχει αλλάξει. Θέλω να επισημάνω εδώ ότι οι προτάσεις αυτές για την ειρηνική και δημοκρατική συνύπαρξη είναι οι προτάσεις που είχε κάνει το κόμμα μας.

Βέβαια, μεσολάβησαν τα τριάντα χρόνια της ανήλεης βίας, που πόλωσαν τα μάλα τις δύο κοινότητες, που έχουν δημιουργήσει δύο κοινότητες που θέλουν να ζουν χώρια. Είναι πολύ μακριά η μία από την άλλη, τόσο γεωγραφικά όσο και κοινωνικά. Ενδεικτικό είναι ότι τα κόμματα στις συνθέσεις τους είναι αποκλειστικά, φυλετικά. Δεν υπάρχουν Προτεστάντες στα κόμματα με καθολικές ρίζες και το αντίστροφο. Δεν τους χωρίζει η πολιτική, αλλά το θρήσκευμα και η καταγωγή. Ακόμη και στο δικό μας κόμμα που είναι μαρξιστικό και φυσικά κατά του διαχωρισμού των κοινοτήτων, ελάχιστα μέλη του προέρχονται από την προτεσταντική κοινότητα.

Αυτό που ελπίζω να συμβεί στη Βόρεια Ιρλανδία τα επόμενα χρόνια, είναι να τεθούν επιτέλους στο περιθώριο οι τεχνητές διαχωριστικές γραμμές και να αρχίσουμε να ασχολούμαστε με τα ουσιώδη, όπως τα δομικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η συντριπτική πλειοψηφία καθολικών και Προτεσταντών.

Εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο. Το γνωρίζω. Για να συνειδητοποιήσει κανείς το βαθμό δυσκολίας, ας λάβει υπόψη ότι μετά από δεκάδες παλινδρομήσεις και παρολίγο «καταρρεύσεις» της συμφωνίας, τα δύο θέματα που είναι σήμερα στην ατζέντα για να επιλυθούν δεν είναι η ανεργία που κυριολεκτικά θερίζει, δεν είναι η επικείμενη κατάρρευση του συστήματος Υγείας και Παιδείας, αλλά τι; Ποια σημαία θα κυματίζει και πότε στο Στόρμοντ και ποιος θα προηγείται στις παρελάσεις!

Ομως τα προβλήματα σφύζουν και κραυγάζουν επιζητώντας κάποια λύση. Συνεπώς, ουδείς μπορεί να προβλέψει ποιες θα είναι οι εξελίξεις στο έκρυθμο κοινωνικό πεδίο της Βόρειας Ιρλανδίας. Μία κοινωνική έκρηξη είναι ίσως πολύ πιθανή.