Δύο μουσικές παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αφιερωμένες στα εμβληματικά τραγούδια του ρεμπέτικου, ετοιμάζει ο Γιώργος Νταλάρας, στις 4 και 5 Μάη.

Στην παράσταση με τίτλο «Στους δρόμους του ρεμπέτικου» ο Γ. Νταλάρας θα συμπεριλάβει και κάποια τραγούδια σύγχρονων Ελλήνων δημιουργών, γραμμένων στους δρόμους του ρεμπέτικου, που άφησαν τη δική τους ανεξίτηλη σφραγίδα στην ιστορία της ελληνικής μουσικής.

«Το Ρεμπέτικο Τραγούδι, πέρα από τη μαγεία και τον μύθο του ως έννοια - φιλοσοφία και τρόπος ζωής, είναι καθαρά από μουσική άποψη ένα από τα πιο ισχυρά - αν όχι το ισχυρότερο - είδος της ελληνικής μουσικής. Τραγούδι με μακριά ιστορία, ζωντανή μέχρι σήμερα, με υπεράξιους πρωταγωνιστές: Συνθέτες, στιχουργούς, ερμηνευτές, μουσικούς κι ερευνητές!

Ο μουσικός πλούτος, συγκερασμένος με την εκφραστική απλότητα, δημιούργησαν μια μοναδική φόρμα, ένα ιστορικό είδος! Τα βασικά του όργανα (μπουζούκι, τζουράς, μπαγλαμάς, κιθάρες) και κυρίως οι ρυθμοί και οι κλίμακες, οι βυζαντινοί ήχοι και τα μακάμ της Ανατολής, δεν θεμελίωσαν μόνο το ρεμπέτικο, αλλά επηρέασαν βαθιά το σύγχρονο τραγούδι μέχρι τις μέρες μας.

Η θεματολογία του ρεμπέτικου εξέφραζε στην αρχή το περιθώριο, ο ρεμπέτης ήταν στη συνείδηση του κόσμου ο ανυπότακτος, ο μάγκας, ο ανατρεπτικός, ο επαναστάτης, ο rebel! Στη συνέχειά του, το είδος εξελίχτηκε σε τραγούδι του λαού που εκφράζει τη χαρά, την λύπη, τον έρωτα, τη φτώχεια, την κοινωνική αδικία, την ξενιτιά, τον πόνο και την ελπίδα!

Και να φανταστείτε ότι το ρεμπέτικο δεν έχει αποθησαυριστεί ακόμα! Εχουμε πολλά ακόμη να μάθουμε και να εμπνευστούμε απ' αυτό», σημειώνει ανάμεσα σε άλλα ο Γ. Νταλάρας.

Μαζί του τραγουδούν η Ασπασία Στρατηγού και ο Βασίλης Κορακάκης.

Προσκεκλημένοι η Χριστίνα Μαξούρη, η Μαριάνα Κατσιμίχα και οι Μιχάλης και Παντελής Καλογεράκης.

«Εφυγε» από τη ζωή στις 27 Μαρτίου, σε ηλικία 75 χρονών, ο συνθέτης, πιανίστας, παιδαγωγός, μουσικολόγος και μαέστρος χορωδιών Νίκος Φυλακτός.

Γεννημένος στο Βρότσλαβ της Πολωνίας στις 13/9/1950 από γονείς αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, ο Φυλακτός μεγάλωσε, σπούδασε και έζησε στην Πολωνία έως το 1978, οπότε ήρθε στην Ελλάδα. Ο πατέρας του, Φίλιππος, γιατρός και διανοούμενος, από το Βελβενδό Κοζάνης, και η μητέρα του, νοσοκόμα, φεύγοντας από το Βίτσι πέρασαν πρώτα στην Αλβανία, προσπαθώντας να σωθούν, και κατέληξαν στην Πολωνία, όπου από το 1950 - όπως πριν λίγους μήνες ο ίδιος ο συνθέτης διηγείτο συγκινημένος σε ζωντανή εκπομπή του Νίκου Ξανθούλη στο Γ' Πρόγραμμα της ΕΡΑ - ξεκίνησε η πολωνική προσφυγιά από το Ζγκόρζελετς, ως τραγική όψη του νομίσματος, μα συνάμα και ως αρχή μιας αναγέννησης, ίδιας με εκείνης του 16ου αι., όταν πολλοί Πολωνοί και Ελληνες μεγαλούργησαν στην Πολωνία, καθώς και αρκετές γυναίκες συνθέτριες, όπως αποκαλύπτει ο ερευνητής Θωμάς Ταμβάκος. Η νεότερη αναγέννηση έχει εκπροσώπους σαν τον ποιητή Νίκο Χατζηνικολάου, από τους μεγαλύτερους της πολωνικής ποίησης, τον γιο του, λαμπρό πιανίστα, Αρη, τον διάσημο, μοναδικό τενόρο Παύλο Ράπτη, ο οποίος χαρακτηριστικά έλεγε πως σώθηκε χάρη στους αντάρτες, που αν δεν τον έπαιρναν για την Πολωνία, τότε στην Ελλάδα θα ήταν τσοπάνος, κ.ά. Ο συνθέτης - μουσικολόγος - συγγραφέας Τάκης Καλογερόπουλος, μάλιστα, στο Επτάτομο Λεξικό του της Ελληνικής Μουσικής, «Από τον Ορφέα έως σήμερα» (εκδ. «Γιαλλελή»), μας πληροφορεί ότι ο συνθέτης έλαβε το όνομα του θείου του, ποιητή, αυτοδίδακτου μουσικού και αγωνιστή Νίκου Φυλακτού (Βελβενδό 1897 - Ευκαρπία Νιγρίτας 1944), ο οποίος δολοφονήθηκε από ταγματασφαλίτες, αφού πριν είχε συνθέσει αρκετά τραγούδια που πλέον έχουν ενσωματωθεί στη λαϊκή παράδοση της γενέτειράς του, π.χ. «Μαρς του Βελβενδού» (1934) και «Τραγούδι του Σωτήρου» (1935).

Ο εκλιπών συνθέτης Νίκος Φυλακτός άρχισε να συνθέτει ενδεκαετής, γράφοντας σε διάφορα στιλ σε όλη τη ζωή του. Σπούδασε θεωρητικά, πιάνο και κλαρινέτο σε διάφορες πόλεις της Πολωνίας, περνώντας όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και καταλήγοντας στην Ανωτάτη Κρατική Μουσική Σχολή του Πόζναν (1972 - 1977), όπου διδάχθηκε σύνθεση, διεύθυνση χορωδίας και ορχήστρας. Από τότε άρχισε να ιδρύει διάφορα χορωδιακά και άλλα σύνολα, όπως οι «Μανδριγαλιστές» - μαζί με τον καθηγητή του - (χορωδία για την ερμηνεία έργων της Αναγέννησης) και η «Ομάδα Νέων Δημιουργών», από Πολωνούς νέους συνθέτες δίνοντας διαλέξεις, συναυλίες, αναλύσεις κ.ά. Νωρίτερα έπαιζε 2ο κλαρινέτο στη Συμφωνική Ορχήστρα του Βόουμπζιχ. Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έλαβε μέρος ενεργά σε διάφορα σεμινάρια τελειοποίησης σύνθεσης, ενώ έργα του έχουν παιχτεί σε Φινλανδία, Δυτική Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, Πολωνία, Βουλγαρία, Ελλάδα κ.α.

16 ετών συνέθεσε μουσική για θέατρο, πάνω στο έργο του Πολωνού αναγεννησιακού συγγραφέα Γιαν Κοχανόβσκι «Διώξιμο των Ελλήνων Πρεσβευτών», που παίχτηκε στο Ζγκόρζελετς στα 1966. Τότε μάλιστα μελοποίησε και το ποίημα του Φώτη Αγγουλέ «Ενα Νησάκι», χωρίς να έχει ακόμα ιδιαίτερες μουσικές γνώσεις.

Στις ελληνικές τέχνες πρωτοεμφανίζεται το 1980, στις «Μέρες Σύγχρονης Μουσικής», διοργάνωση του Γ' Προγράμματος της ΕΡΤ, με το έργο του «Εναλλαγές» (1974). Κατόπιν συνεργάστηκε με την ΕΡΑ σε μεγάλο αφιέρωμα στον συνθέτη Κάρολ Σιμανόφσκι, για τα 100χρονα από τη γέννησή του, και σε άλλες εκπομπές. Την περίοδο 1984 - 2019 διηύθυνε τη Μεικτή Χορωδία του δήμου Ηρακλείου, την οποία δημιούργησε. Σε όλη του τη ζωή ίδρυσε και διηύθυνε πολλές χορωδίες στην Αθήνα και στην επαρχία, δίνοντας αρκετές πρώτες εκτελέσεις έργων Ελλήνων συνθετών, διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής πολλών ωδείων, δίδαξε ως συνεργάτης καθηγητής στις Μουσικές Ακαδημίες του Πόζναν και της Κρακοβίας (1985 - 1996) Ιστορία της Ελληνικής Μουσικής, επιμελήθηκε και ενορχήστρωσε διάφορα «λαϊκά έντεχνα» έργα συναδέλφων του, όπως το «Κοντσέρτο για σαντούρι» του Ηλία Ανδριόπουλου (Ηρώδειο, 1995), το «Κοντσέρτο για μπουζούκι» του Πολυκανδριώτη (Ηρώδειο, 1996), το «Ορατόριο της Αλώσεως» του Χατζηνάσιου κ.ά. Εργα του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Παπαγρηγορίου - Νάκας», διετέλεσε μέλος επιτροπών διαγωνισμών σύνθεσης, ενώ το 1995 τιμήθηκε με το Ανώτατο Βραβείο για το σύνολο του έργου του από το πολωνικό υπουργείο Πολιτισμού, και το 2021 με το βραβείο σύνθεσης του Ιδρύματος Ν. Χατζηνικολάου του Πόζναν.

Ως συνθέτης στράφηκε κυρίως στα σύγχρονα ιδιώματα από το 1970, από το 1990 θεμελιώνει τη Νέα Προγραμματική Μουσική, το Μανιφέστο της οποίας δημοσιεύτηκε το 1994 στο περιοδικό «Πνευματική Ιδιοκτησία» του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τέχνης, όπως διαβάζουμε στον Καλογερόπουλο, μελέτησε την αρχαία τραγωδία και τα τετράχορδα, «έδεσε» την παραδοσιακή μας μουσική με τις σύγχρονες συνθετικές τάσεις, ενώ έργα του έχουν ηχογραφηθεί από διάφορες ελληνικές και ξένες δισκογραφικές εταιρείες.

Υπήρξε προσηνής, ευγενής, υποστηρικτικός με εμάς τους νέους.

Ενταφιάστηκε τη Δευτέρα 31 Μαρτίου στο Δημοτικό Κοιμητήριο Λαυρίου.