Αξιέπαινη προσπάθεια να καθαγιάσει τόσο την πολιτική της κυβέρνησης όσο και του τραπεζικού κεφαλαίου - σε βάρος των δανειοληπτών - κατέβαλε χτες ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Ν. Γκαργκάνας, με δηλώσεις που έκανε κατά την παρουσίαση της ενδιάμεσης έκθεσης για τη «νομισματική πολιτική», την οποία είχε παραδώσει νωρίτερα στον πρόεδρο της Βουλής, Απ. Κακλαμάνη, και στο Υπουργικό Συμβούλιο. Περισσότερο από εμφανής ήταν η προσπάθειά του να μην καλλιεργηθούν στους καταναλωτές «πληθωριστικές προσδοκίες», που - σύμφωνα με τον ίδιο - στο «βαθμό που εδραιωθούν δεν αποκλείεται τελικά να αυτοεπαληθευτούν»... Σε μια προσπάθεια ψευτο-εκλαΐκευσης και ωραιοποίησης της εφαρμοζόμενης πολιτικής ...ξόρκισε το κακό με φράσεις όπως ...«έρχεται η άνοιξη» (κατά συνέπεια θα πέσουν οι τιμές στα οπωροκηπευτικά), από το «φθινόπωρο η ανάκαμψη θα συνεχιστεί», «θα έχουμε απότομη μείωση της τιμής του πετρελαίου» και «το ευρώ θα συνεχίσει να ενισχύεται».

Ο Ν. Γκαργκάνας τα βρήκε «όλα καλά» και σε ό,τι αφορά στο δανεισμό των νοικοκυριών από τις τράπεζες: Και οι μεν και οι δε είναι «συνετοί». Σε ερώτηση για τα επιτόκια των δανείων (με αφορμή και την πρόσφατη αύξηση) «ξέχασε» τις συστάσεις για «συγκράτηση τιμολογίων και μισθών». Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο διοικητής αφού ομολόγησε το καθεστώς ασυδοσίας των τραπεζών, λέγοντας πως οι τράπεζες «είναι ελεύθερες να διαμορφώνουν τα επιτόκιά τους», για τους μισθούς υποστήριξε πως δεν μπορούν να αυξάνουν περισσότερο από την «παραγωγικότητα» (την προσδιόρισε σε 2,5%-3,5%). Διαπίστωσε και «δυσκαμψία στην αγορά εργασίας» και αποφάνθηκε ότι η «μερική απασχόληση είναι σημαντικό μέτρο που αποσκοπεί σε πιο ευέλικτη αγορά». Δεν παρέλειψε τις αναφορές στην «απελευθέρωση των επαγγελμάτων» και των «αγορών», με ιδιαίτερη μνεία στα ...μονοπώλια του δημοσίου.

Στην έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας, τα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας για το 2003 προσδιορίζονται ως εξής:

• Ο μέσος ετήσιος όρος αύξησης του πληθωρισμού (με βάση την απλή προβολή των σημερινών δεδομένων) προβλέπεται να κινηθεί πάνω απ' ό,τι το 2002 (δηλαδή πάνω από 3,6%)
• Η αύξηση του ΑΕΠ (χωρίς τις «επιπτώσεις σοβαρής επιδείνωσης των γεωπολιτικών και οικονομικών δεδομένων») θα πέσει σε 3,7% (από 4% το 2002)
• Τα ελλείμματα του εξωτερικού ισοζυγίου αναμένεται να διευρυνθούν. Ο όγκος των εξαγωγών της χώρας θα αυξηθεί μόλις κατά 1% έναντι αύξησης 2,5% του όγκου των εισαγωγών
• Η απασχόληση προβλέπεται να μείνει στάσιμη το 2003 καθώς εκτιμάται ότι η αύξησή της «στους τομείς της οικονομίας -κατά κύριο λόγο στις κατασκευές - που συνδέονται με την προετοιμασία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες θα αντισταθμίσει την ενδεχόμενη μείωση της απασχόλησης σε άλλους τομείς όπως η μεταποίηση και ο τουρισμός».

Το γεγονός ότι τα εργαζόμενα νοικοκυριά της χώρας «τα φέρνουν βόλτα» με δανεικά από τις τράπεζες, συντηρώντας έτσι το επίπεδο της κατανάλωσης, προκύπτει και από την έρευνα της ICAP που προσαρτήθηκε στην έκθεση της ΤτΕ. Από τα συγκεντρωτικά στοιχεία του δείγματος για το σύνολο της χώρας προκύπτει ότι τουλάχιστον 1 στα 2 νοικοκυριά (50,2%) έχει πάρει τουλάχιστον ένα δάνειο. Το ποσοστό αυτό με στάθμιση του δείγματος φτάνει σε 51,8%. Το ποσοστό αυτό για την ηγεσία της ΤτΕ θεωρείται χαμηλό και, μάλιστα, ετοιμάζονται να καταργήσουν το πλαφόν που ισχύει σήμερα για τα καταναλωτικά δάνεια. Κατά μέσο όρο, το κάθε νοικοκυριό χρωστάει 16.143 ευρώ (περίπου 5,5 εκατ. δραχμές) και το 2001 τα δάνεια σε καθυστέρηση αντιπροσώπευαν το 7% των συνολικών δανείων.

Το 65% των νοικοκυριών συντηρεί το μοντέλο ζωής του με δανεικά, ένα ποσοστό της τάξης του 21%-28% έχει πλήρη αδυναμία αντιμετώπισης των στοιχειωδών αναγκών, ακόμα και στέγασης και διατροφής, ενώ την ίδια στιγμή η υπερτιμολόγηση σε κατηγορίες τροφίμων όπως αμυλώδη, προϊόντα κρέατος, τυποποιημένα και επεξεργασμένα αγροτικά προϊόντα φτάνει και το 30%. Επιπλέον, από την αρχή του χρόνου - δηλαδή σε λιγότερο από 2,5 μήνες - η βιομηχανία αύξησε τις τιμές της μέχρι και 37% και ο κύριος όγκος των αυξήσεων κυμάνθηκε από 3% μέχρι 11,5%. Τα παραπάνω αποκαλυπτικά, για το πού οδηγεί η ασκούμενη πολιτική τους εργαζόμενους και συνταξιούχους, προκύπτουν μεταξύ άλλων από τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε χτες το Ινστιτούτο Καταναλωτών (ΙΝΚΑ), με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή που είναι αύριο 15 Μάρτη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται το ΙΝΚΑ, η ακρίβεια ζει και βασιλεύει, καθώς από έρευνα που διενήργησε το Ινστιτούτο προκύπτει ότι από τον Οκτώβρη του 2001 μέχρι τον Οκτώβρη του 2002 ο μέσος όρος αύξησης των τιμών σε όλη τη χώρα σε περισσότερα από 1.800 προϊόντα και υπηρεσίες ανέρχεται σε 10,14%, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος για το διάστημα Γενάρη - Οκτώβρη 2002 είναι 5,91%. Αύξηση των τιμών καταγράφτηκε στο 71% από τα προϊόντα που συμπεριέλαβε το ΙΝΚΑ στην έρευνά του και στο 58% από αυτά η αύξηση είναι μεγαλύτερη από τον επίσημο τιμάριθμο.

Ως χαρακτηριστική απόδειξη της αδυναμίας των καταναλωτών να ανταποκριθούν στις καθημερινές ανάγκες - εξαιτίας της διαρκούς συρρίκνωσης των εισοδημάτων και της αύξησης των τιμών στην αγορά - το ΙΝΚΑ επικαλείται την αύξηση του μεριδίου που κατέχουν στην αγορά τα λεγόμενα private label (ιδιωτικής ετικέτας) προϊόντα που πωλούνται από τα σούπερ μάρκετ, τα οποία συνήθως είναι φθηνότερα. Το μερίδιο αυτών των προϊόντων φτάνει πλέον σε κάποιες κατηγορίες προϊόντων το 41,4% των πωλήσεων. Επιπλέον, παρατηρείται μια τάση οι καταναλωτές να «μοιράζουν» τις αγορές ειδών πρώτης ανάγκης σε περισσότερες επισκέψεις στα καταστήματα αντί για «μια κι έξω» όπως γινόταν συνηθέστερα παλιότερα.

Ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, αναφέρει μεταξύ άλλων το ΙΝΚΑ, αρχίζουν να γίνονται ακόμα πιο έντονα τα αποτελέσματα της συρρίκνωσης των λαϊκών εισοδημάτων και της αδυναμίας τους να αντεπεξέλθουν στις καθημερινές ανάγκες με την ολοένα και συχνότερη χρήση των πιστωτικών καρτών, την αύξηση των αγορών με δόσεις, την επιστράτευση τυχόν αποταμιεύσεων, τη δεύτερη παράλληλη εργασία κλπ.