Την ώρα που οι χρήστες ναρκωτικών όλο και σε μικρότερη ηλικία αναζητούν τις υπηρεσίες εκείνες που θα τους οδηγήσουν μακριά απ' τους λαβυρίνθους των ψευδαισθήσεων, η κυβέρνηση όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει τις γενεσιουργές αιτίες, όπως η μακροχρόνια ανεργία, αλλά δείχνει ασυνέπεια ακόμα και στην περιορισμένη ανάπτυξη των δομών που περιλαμβάνονται και σε αυτό το Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) κατά των ναρκωτικών.

Οι παραπάνω επισημάνσεις έγιναν χτες σε συνέντευξη Τύπου του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), που παρουσίασε τον απολογισμό του έργου του για το 2001, έρευνα για το προφίλ των χρηστών που απευθύνθηκαν στις υπηρεσίες του την τελευταία διετία (2001-2002) και τη συμβολή του στο α` έτος εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2002-2006.

Η διαδρομή του χρήστη προκύπτει από έρευνα του οργανισμού στην οποία συμμετείχαν 1.899 άτομα το 2002 και 1.850 το 2001. Το τυπικό «σενάριο» της πορείας είναι: Ο πρώτος πειραματισμός με τις ουσίες συνήθως στην ηλικία των 15 ετών με κάνναβη ή χάπια. Τέσσερα χρόνια αργότερα το άτομο θα δοκιμάσει ηρωίνη και ένα χρόνο μετά την πρώτη επαφή του με την ουσία αυτή θα τη χρησιμοποιήσει ενδοφλεβίως. Υστερα από τέσσερα περίπου χρόνια ενδοφλέβιας χρήσης ηρωίνης και παράλληλης κατανάλωσης άλλων ουσιών, το άτομο αποφασίζει να απευθυνθεί σε κάποιο θεραπευτικό κέντρο. «Το ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι την περίοδο 1995-2001 μειώθηκε από τα 27 στα 24 χρόνια ο μέσος όρος ηλικίας που απευθύνονται στις θεραπευτικές δομές» υπογράμμισε ο Γ. Παπαναστασάτος.

Η ζήτηση των υπηρεσιών του ΚΕΘΕΑ αυξήθηκε τόσο ώστε οι μονάδες να παρουσιάζουν υπερπληρότητα που φτάνει στο 119,4%. «Σε μας δεν υπάρχουν λίστες. Οποιος απευθυνθεί, θα βρει ανταπόκριση. Ομως το προσωπικό έχει υποστεί επαγγελματική εξουθένωση» υπογράμμισε ο Χ. Πουλόπουλος.

Κι ενώ το ΚΕΘΕΑ δημιουργεί στα πλαίσια του ΕΣΔ νέες υπηρεσίες, αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η τελική έγκριση 90 προσλήψεων που είχαν υποβληθεί από το 2000, καθώς και άλλων 150 για τη στελέχωση των υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο ΕΣΔ. Επίσης τα κονδύλια που απαιτούνται για την ανάπτυξη των υπηρεσιών του ΚΕΘΕΑ οι οποίες περιλαμβάνονται στο ΕΣΔ δε συμπεριελήφθησαν στον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2002 (Νοέμβρης 2001).

Η Κατερίνα Μάτσα, επιστημονική υπεύθυνη του «18 Ανω», με αφορμή την περίπτωση του Αϊβατζίδη, υπογράμμισε ότι δεν είναι θεραπεία η συντήρηση της εξάρτησης με υποκατάστατα. «Το ΕΣΔ δεν προβλέπει τα αναγκαία κονδύλια για μια σειρά θεραπευτικά προγράμματα κι αυτό έχει να κάνει με το πνεύμα της κυβερνητικής πολιτικής που λέει ΝΑΙ στη συντήρηση, ΟΧΙ στην απεξάρτηση», τόνισε η Κ. Μάτσα.

Επίσης ο Χ. Πουλόπουλος, απαντώντας και σε σχετική ερώτηση, υπογράμμισε: «Αλλο απεξάρτηση και άλλο υποκατάσταση. Απεξάρτηση σημαίνει ότι κάποιος διακόπτει τη χρήση των ουσιών. Κάποιος που είναι σε πρόγραμμα υποκατάστασης δεν μπορεί να είναι απεξαρτημένος από ουσίες, αντικαθιστά την ηρωίνη με τη μεθαδόνη. Αυτά τα άτομα χρειάζονται ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη. Αυτός ήταν και ο αρχικός σχεδιασμός των προγραμμάτων υποκατάστασης με μεθαδόνη με στόχο τη μείωση της βλάβης. Τον τελευταίο καιρό γίνεται πολύς λόγος για μείωση της βλάβης, τη στιγμή που κάποιος κάνει παράλληλη χρήση ηρωίνης. Δυστυχώς όμως, όταν γίνεται παράλληλη χρήση, τότε τα προγράμματα μείωσης της βλάβης μετατρέπονται σε προγράμματα αύξησης της βλάβης. Ο χρήστης βάζει σε κίνδυνο πάνω απ' όλα την ίδια τη ζωή του. Αλλιώς θα μπορούσε να επιτραπεί και η χρήση των ναρκωτικών σε κάποιο στεγνό πρόγραμμα. Αλλά τότε δε θα ήταν χώρος απεξάρτησης αλλά "πιάτσα", όπου κάποιος κάνει χρήση με ασφάλεια. Στόχος πρέπει να είναι η ανάπτυξη διαφορετικών προγραμμάτων, αλλά με κοινό παρονομαστή την ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη».

Συζήτηση έγινε και γύρω απ' τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών στα θεραπευτικά σχήματα. Οπως επισημάνθηκε, με εξαίρεση στα Λαδάδικα στη Θεσσαλονίκη - όπου υπήρχαν και ισχυρά οικονομικά συμφέροντα - και στην Αλεξανδρούπολη, το ΚΕΘΕΑ δεν αντιμετώπισε τέτοιες αντιδράσεις.

Ο Κ. Κιλτίδης, βουλευτής της ΝΔ και αντιπρόεδρος της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής για τα ναρκωτικά, είπε χαρακτηριστικά: «Για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Εντονες αντιδράσεις υφίστανται στα κέντρα χορήγησης υποκαταστάτων. Δεν πρέπει να ισοπεδώνονται τα πάντα γύρω από τον αγώνα ενάντια στα ναρκωτικά».

Για την αξία των στοιχείων του ΚΕΘΕΑ μίλησαν η Ελ. Μωραΐτη, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου κατά των Ναρκωτικών και η Χρ. Ντζουμανίκα, εκπρόσωπος του ΔΗΚΚΙ.

Το 63,1% των ερωτηθέντων το 2000 και το 66% το 2001 αναφέρουν ότι ήταν άνεργοι τη στιγμή που έκαναν την επαφή με το κέντρο, ενώ μόνο το 18% είχε σταθερή απασχόληση και το 7% κάποια περιστασιακή εργασία. «Η μεγάλη πλειοψηφία των άνεργων χρηστών μαστίζεται από μακροχρόνια ανεργία» υπογράμμισε ο Γερ. Παπαναστασάτος.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΘΕΑ μείωση παρουσιάζει ο αριθμός των φοιτητών - σπουδαστών το 2001, όπως και ο γυναικείος πληθυσμός που δηλώνει σταθερή απασχόληση. Επιπρόσθετα, το ποσοστό των ανδρών που δηλώνει σταθερή απασχόληση αυξάνεται ανάλογα με την ηλικία, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το 2001 το 45% των γυναικών ως 19 ετών είναι φοιτήτριες - σπουδάστριες και το 83% άνω των 30 ετών είναι άνεργες.

Το 2000 το 47,5% των ατόμων δηλώνει ότι το επάγγελμα που έχει ασκήσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα χωρίς διακοπή (συστηματικά με πλήρη απασχόληση) είναι κάποιου είδους εργασία για ανειδίκευτους. Ποσοστό το οποίο αυξάνεται το 2001 (51,2%) και είναι αντιστρόφως ανάλογο με την ηλικία τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες και τις δύο εξεταζόμενες χρονιές (το 80% των ατόμων ηλικίας έως 19 ετών δηλώνει ότι έχει απασχοληθεί σε κάποια εργασία για ανειδίκευτους).

«Η ανεργία, ένα από τα κύρια προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών, η οποία για πολλούς ερευνητές συνδέεται με τη χρήση ουσιών, αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα της υποτροπής. Είναι, λοιπόν, σημαντική για την κοινωνική επανένταξη των αποθεραπευμένων χρηστών η περαιτέρω ανάπτυξη προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης, υποστήριξης και διαμεσολάβησης στην αγορά εργασίας» υπογραμμίζει το ΚΕΘΕΑ.