Αυτή η κινηματογραφική βδομάδα έχει την ιδιαιτερότητα να ξεκινάει την πρώτη μέρα του 49ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή», οπότε εξ ορισμού όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην «κόκκινη πόλη» που μας καλεί να φτιάξουμε τη δική μας «μικρού μήκους ταινία», με στιγμές δίπλα στους συντρόφους μας και τους φίλους μας που επισκέπτονται το Φεστιβάλ. Σεναριακή συμβουλή, γιατί το σενάριο είναι το σημαντικότερο όλων: Να επισκεφτούμε όλες τις δραστηριότητες του Φεστιβάλ, τις εκθέσεις, τις συζητήσεις, τις συναυλίες, και φυσικά η στήλη δίνει το ραντεβού της, πού αλλού; Μα φυσικά στο Στέκι Πολιτισμού, όπου αύριο Παρασκευή στις 8 το βράδυ θα μιλήσουμε για κινηματογράφο. Σε συνέχεια του πολύ επιτυχημένου Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της ΚΝΕ, που έγινε τις περασμένες μέρες στον κινηματογράφο «Τριανόν», ήρθε η ώρα να συζητήσουμε για το τι κινηματογράφο θέλουμε και τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι δημιουργοί του κινηματογράφου. Τις κεντρικές ομιλίες θα κάνουν η Μυρτώ Πετάση, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ, και ο Κώστας Σταματόπουλος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ και σκηνοθέτης, ενώ θα γίνουν παρεμβάσεις από σκηνοθέτες, εργαζόμενους στον οπτικοακουστικό τομέα, σπουδαστές κ.λπ. «Ο κινηματογράφος του 21ου αιώνα. Τέχνη και δημιουργία ή μπίζνες για λίγους;» είναι η πρόταση της βδομάδας από τη στήλη, γιατί θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε τοποθετήσεις για την ουσία όλων όσα περιγράφουμε και προβληματιζόμαστε γι' αυτά κάθε Πέμπτη σε αυτήν τη σελίδα. Ραντεβού λοιπόν πίσω από το λευκό πανί, αυτήν τη φορά στο Πάρκο Τρίτση!

Αυτή η βδομάδα σώζεται κυριολεκτικά από τις επανεκδόσεις της, «Νευρικός Εραστής» του Γούντι Αλεν (ίσως η πιο χαρακτηριστική ταινία του σκηνοθέτη - που πήρε μόνο 4 Οσκαρ...) και «Το Λιμάνι των Απόκληρων» του Μαρσέλ Καρνέ (ασπρόμαυρο αριστούργημα του 1938, πολύ σπουδαίο για την εποχή του). Η πιο ενδιαφέρουσα ταινία της βδομάδας είναι το ντοκιμαντέρ της Αννέτας Παπαθανασίου, «Γελώντας στο Αφγανιστάν».

Εχουμε όμως να πούμε κάποια πράγματα και για τις υπόλοιπες. Για παράδειγμα, με την ευκαιρία της διανομής της ταινίας «Οι Αναλώσιμοι 4» (The Expendables 4) του Σκοτ Βο, αξίζει να θυμηθούμε τι είχε συμβεί στα γυρίσματα της ταινίας στη Θεσσαλονίκη, τον Νοέμβρη του 2021. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων υπήρξαν φήμες ότι έγιναν 3 εργατικά «ατυχήματα». Η ξένη παραγωγή δεν εμφανιζόταν πουθενά και δεν έκανε καμία δήλωση. Τότε έσπευσε να απαντήσει ο πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΕΚΟΜΕ - αφού η ταινία είχε υπαχθεί στη χρηματοδότηση του ΕΚΟΜΕ - και διέψευσε τις φήμες για τραυματισμούς εργαζομένων, επιχειρώντας να καθησυχάσει τους δημοσιογράφους. Τελικά όμως η αλήθεια βγήκε στην επιφάνεια λίγες μέρες αργότερα... Υπήρξαν πράγματι τραυματισμοί εργαζομένων, σε μια ξένη παραγωγή στη χώρα μας η οποία «λάμβανε όλες τις απαιτούμενες προφυλάξεις για να εγγυηθεί την ασφάλεια του συνεργείου». Η «εξωστρέφεια» της οικονομίας έκανε κυριολεκτικά «Αναλώσιμους» τους εργαζόμενους στον οπτικοακουστικό τομέα. Η εντατικοποίηση στο φουλ, για να προλάβουν τα εξαντλητικά χρονοδιαγράμματα, και τα ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας, συνέθεταν τις ιδανικές συνθήκες για να προκληθούν «ατυχήματα» στα παρασκήνια των ταινιών. Βεβαίως αυτό δεν αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα για να δει κανείς την ταινία, αλλά δυστυχώς δεν παρακολουθήσαμε τη δημοσιογραφική προβολή. Αν είδατε τις προηγούμενες και για κάποιο λόγο σάς άρεσαν, μάλλον θα κινείται στα ίδια πλαίσια...

Η «Κάρμεν» (Carmen) του χορογράφου Μπενζαμάν Μιλπιέ, που μεταφέρει τον μύθο της Κάρμεν στο Μεξικό, αν και κάτι προσπαθεί να ...ψελλίσει, δεν καταφέρνει να μας δημιουργήσει συναισθήματα, γιατί μας διηγείται αμήχανα την ιστορία της. Εχοντας ιδιαίτερα αδύναμο σενάριο, μας αφήνει με δύο ωραία σκηνοθετημένες χορογραφίες για παρηγοριά... Αλλά δεν φτάνουν ούτε οι δύο χορογραφίες, ούτε οι μετριότατοι Πολ Μεσκάλ και Ρόζι ντε Πάλμα για να μας τραβήξουν στην αίθουσα. Κρίμα, γιατί ειδικά η μούσα του Πέδρο Αλμοδοβάρ είναι σπουδαία ερμηνεύτρια.

Το «Βιβλίο των Θαυμάτων» (La Chambre des Merveilles) της Λίζα Αζουέλος είναι βασισμένο στο βραβευμένο μυθιστόρημα του Ζουλιέν Σαντρέλ. Η μητέρα ενός 12χρονου που πέφτει σε κώμα, ελπίζοντας ότι θα κάνει τον μικρό γιο της να αισθανθεί πόσο όμορφη είναι η ζωή και να ξυπνήσει, πραγματοποιεί τα 10 πράγματα που θα ήθελε εκείνος να κάνει «πριν το τέλος του κόσμου», σύμφωνα με το ημερολόγιό του. Τούτη η ταινία έχει πραγματικά μια ιδιαίτερη, μεταφυσική ματιά στον κεντρικό άξονά της. Το γεγονός ότι μια απελπισμένη μητέρα μετατρέπεται σε έφηβη, πραγματοποιώντας για λογαριασμό του γιου της τα όνειρά του, με την ελπίδα αυτός να ξυπνήσει, δεν το λες και ρεαλισμό. Εχει όμως μια αφοπλιστική απλότητα, μια ειλικρινή διάθεση να δείξει ότι οι γονείς μπορούν να έρθουν σε επαφή με τα «θέλω» των παιδιών τους. Ισως αυτό προσπάθησε να πετύχει, να εκμηδενίσει το χάσμα των γενεών... Το γεγονός ότι η μητέρα είναι εργάτρια σε αποθήκη και μεγαλώνει μόνη της το παιδί, το κάνει ακόμα πιο ελκυστικό. Αλλά... Ακριβώς αυτή η μεταφορά είναι που δεν μας αφήνει να ταυτιστούμε αληθινά με το συναίσθημα της μητέρας. Είναι λες και ζει σε παράλληλο σύμπαν. Δηλαδή ποια μητέρα θα έφευγε μακριά από το παιδί της σε μια τόσο δύσκολη κατάσταση;

Το «Ράδιο Μέτρονομ» (Metronom) του Αλεξάντρου Μπελκ μας μεταφέρει στο Βουκουρέστι του 1972, δείχνοντάς μας το «καθεστώς» μέσα από τα μάτια της 17χρονης Αννας που μαθαίνει ότι ο σύντροφός της θα φύγει από τη χώρα. Αλλη μια ταινία που βραβεύεται ουσιαστικά για το περιεχόμενό της, και όχι τη σκηνοθεσία της, και αναμασά τα ίδια και τα ίδια. Θα μπαίναμε στον κόπο να πούμε δυο λόγια παραπάνω, αν είχε έστω μια κοφτερή σκηνοθετική ματιά ή έστω ένα σφιχτοδεμένο σενάριο. Με προπαγάνδα της ΕΕ δεν ασχολούμαστε παραπάνω χωρίς ιδιαίτερο λόγο.

Το ντοκιμαντέρ «Γελώντας στο Αφγανιστάν» της Αννέτας Παπαθανασίου θα παρουσιαστεί αυτήν τη βδομάδα στον κινηματογράφο «Δαναός», σε ειδικές προβολές, παρουσία των συντελεστών του και προσκεκλημένων, που θα μιλούν για πλευρές της ταινίας. Το ντοκιμαντέρ μας εξιστορεί την πορεία του Καρίμ Ασίρ, του Αφγανού Τσάρλι Τσάπλιν, ο οποίος μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες κατάφερνε να χαρίζει το γέλιο σε μικρούς και μεγάλους στην Καμπούλ. Επίσης, παρακολουθεί την προσφυγική διαδρομή του προς την Ελλάδα, μετά τις απειλές των Ταλιμπάν, το καλοκαίρι του '21... Αν και η ταινία θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι και πολιτική, εντούτοις ασχολείται περισσότερο με το κατά πόσο η εξουσία θορυβείται από τη σάτιρα και η θρησκεία προτάσσει τη λύπη και τη μετά θάνατον χαρά. Είναι συμπαθέστατη, έχει καλή σεναριακή δομή και βέβαια θίγει αρκετά σύγχρονα ζητήματα. Σε όλες τις προβολές θα παρευρίσκεται και ο Καρίμ Ασίρ, μαζί με την σκηνοθέτιδα Αννέτα Παπαθανασίου.

Σε άλλα νέα, από σήμερα και μέχρι την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου ο χώρος της «Achaia Clauss» στην Πάτρα μετατρέπεται σε ένα υπαίθριο θερινό σινεμά, με δωρεάν προβολές γερμανόφωνων ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους. Πρόκειται για το KinoFest - Φεστιβάλ Γερμανόφωνου Κινηματογράφου, που μετά την πραγματοποίησή του στην Πάτρα μέρος των προβολών του θα μεταφερθεί στην Αθήνα, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, τη Δευτέρα 25 και την Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου.

Η κινηματογραφική δράση του Γαλλικού Ινστιτούτου «Παρασκευή Σινεμά», που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2020, φέτος ξεκίνησε από τις 15 Σεπτεμβρίου και προσφέρει στο σινεφίλ κοινό την ευκαιρία να ανακαλύψει μοναδικές ταινίες πρόσφατης παραγωγής του γαλλόφωνου κινηματογράφου. Οι επόμενες προβολές θα πραγματοποιηθούν στις 6 και 20 Οκτωβρίου, 3 Νοεμβρίου και 8 Δεκεμβρίου. Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στην ιστοσελίδα του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος, www.ifg.gr.

Τέλος, χτες παρουσιάστηκε το πρόγραμμα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας», που θα διαρκέσει από τις 27 Σεπτεμβρίου μέχρι και τις 8 Οκτωβρίου, και θα το παρουσιάσουμε αναλυτικότερα σε επόμενο φύλλο.