Associated Press

Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, υπέρ του «όχι» τάσσονται οι νέοι, τα χαμηλότερα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα, οι λιγότερο μορφωμένοι, οι χαμηλόμισθοι, οι αγρότες. Σε πολιτικό επίπεδο έχει προκληθεί «αναστάτωση». Το Σοσιαλιστικό Κόμμα βρίσκεται σε τροχιά διχασμού. Σε εσωτερικό δημοψήφισμα, τα μέλη του ενέκριναν με 58,8% το «ευρωσύνταγμα». Εντούτοις, όσοι το απέρριψαν, μεταξύ των οποίων ο δεύτερος στην ιεραρχία των Σοσιαλιστών πρώην πρωθυπουργός, Λοράν Φαμπιούς, επέμειναν στην απόρριψή του.

Προβλήματα έχει και το, γενικώς, πιο συμπαγές, εσωτερικά, κυβερνητικό κόμμα «Ενωση για ένα Λαϊκό Κίνημα», του Προέδρου Ζακ Σιράκ. Αν και η πλειοψηφία των στελεχών αλλά και των οπαδών του τάσσονται υπέρ του «ευρωσυντάγματος», 12 βουλευτές, με ανοιχτή διακήρυξη, εξέφρασαν την αντίθεσή τους. Διασπασμένο εμφανίζεται και το κόμμα των Πρασίνων.

Στο «στρατόπεδο» του «όχι», αν και με διαφορετικές αφετηρίες και στόχους, έχουν προσχωρήσει το ΚΚ Γαλλίας, πρώην μέλη και στελέχη του ΚΚ Γαλλίας που έχουν διαχωρίσει τη θέση τους, όπως είναι ο «Πόλος για την Κομμουνιστική Αναγέννηση στη Γαλλία», οι μισοί Πράσινοι, τα δύο τροτσκιστικά κόμματα και η γαλλική ακροδεξιά, με επικεφαλής τον γνωστό Ζαν Μαρί Λεπέν. Πολλοί κονδυλοφόροι του «ναι» έσπευσαν να αξιοποιήσουν ποικιλοτρόπως τη «σύνθεση» του «στρατοπέδου του όχι» για να υποσκάψουν τη δυναμική του, μιλώντας για «ταύτιση άκρων» και άλλα τινά.

Δυστυχώς, τόσο γι' αυτούς όσο και για τους εμπνευστές του «ευρωσυντάγματος», τα πράγματα δεν αποδείχτηκαν εύκολα, παρά τη συντριπτική προπαγάνδα υπέρ του «ναι» που κυριάρχησε σε όλα σχεδόν τα ΜΜΕ, οδηγώντας δεκάδες δημοσιογράφους των κρατικών ΜΜΕ να καταγγείλουν ανοιχτά την έλλειψη αντικειμενικής πληροφόρησης. Τα στοιχεία τους δικαιώνουν: από το Γενάρη μέχρι το Μάρτη η προβολή του «ναι» ξεπέρασε το 71% του συνολικού χρόνου που αφιερώθηκε στο θέμα, με το ποσοστό αυτό να πέφτει στο 57% τις τελευταίες εβδομάδες.

Στο κενό φαίνεται ότι έπεσαν, σε μεγάλο βαθμό, και οι εκκλήσεις τόσο των εγχώριων όσο και των «εισαγόμενων» υποστηρικτών του «ευρωσυντάγματος», οι οποίοι κατέκλυσαν κατά κύματα τα γαλλικά ΜΜΕ για να «θυμίσουν» στους Γάλλους ότι «η ΕΕ είναι δημιούργημά τους και βασίζεται στις γαλλικές αξίες και αρχές». Δεν έλειψαν και οι απειλές του τύπου: η χώρα «θα χάσει το κύρος της, θα περιθωριοποιηθεί, δε θα έχει λόγο στις διεθνείς εξελίξεις». Ο... «αρχισυντάκτης» της Συνθήκης, Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εστέν, σε κοινό άρθρο με τον πρώην Γερμανό Καγκελάριο, Χ. Σμιτ, δε δίστασαν να επισημάνουν ότι «αν επικρατήσει το "όχι", τότε οι προσπάθειες γενεών για να γεφυρωθούν οι διαφορές των ευρωπαϊκών χωρών, που στιγματίστηκαν με αίμα, θα καταρρεύσουν και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μια επιστροφή του εφιάλτη», στα χαρακώματα προφανώς.

Προς απογοήτευση των... τρομολάγνων, οι υπέρμαχοι του «όχι» έχουν ξεκάθαρα επιχειρήματα, που απέχουν πολύ από το να είναι απλώς μια έκφραση ξενοφοβίας ή - συνήθους - γαλλικής αλαζονείας, όπως τους κατηγόρησε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μ. Μπαρόζο. «Το "ευρωσύνταγμα" θεσμοποιεί τον καπιταλισμό, την ελεύθερη αγορά, την κυριαρχία του κεφαλαίου, καθιστώντας αντισυνταγματική κάθε άλλη άποψη, κάθε αντίδραση», επισημαίνει ο «Πόλος για την Κομμουνιστική Αναγέννηση στη Γαλλία». «Καταργεί, ουσιαστικά, κάθε κοινωνική κατάκτηση, κάθε εργασιακό δικαίωμα, κάθε έννοια κράτους πρόνοιας, ενώ παράλληλα ελαχιστοποιεί τις δυνατότητες αντίστασης θέτοντας το ευρωπαϊκό δίκαιο πάνω από το εθνικό, εξαφανίζοντας το σημαντικότερο, ίσως, πεδίο ταξικής σύγκρουσης, το εθνικό κράτος».

Βιώνοντας μια, άνευ προηγουμένου, επίθεση κατά του συστήματος υγείας και περίθαλψης, κατά της κοινωνικής ασφάλισης και των ορίων συνταξιοδότησης, κατά του δημοσίου χαρακτήρα των υπηρεσιών, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η ανεργία (εκτιμάται ότι στους νέους μέχρι 25 ετών αγγίζει το 23%) και επεκτείνεται η ελαστική απασχόληση, ο γαλλικός λαός έχει διαμορφώσει προσωπική άποψη για «την προσφορά» της ΕΕ.

Οι Γάλλοι αγρότες, συμπαρατάσσονται με το «όχι» ξεκαθαρίζοντας ότι «ούτως ή άλλως μέχρι σήμερα, τα περισσότερα χρήματα κατέληγαν στις μεγάλες μονάδες. Με το "ευρωσύνταγμα", ήρθε το τέλος μας»...

Εκτιμάται ότι η οδηγία Μπόλκεσταϊν, που επισημοποιεί τη μεταφορά εργαζομένων ανά επιχείρηση, εκτός εθνικού εδάφους ήταν, απλώς, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τους Γάλλους εργαζομένους, που είδαν τη μία μετά την άλλη τις μεγάλες επιχειρήσεις να τους θέτουν το δίλημμα: απόλυση και μεταφορά εργαζομένων από άλλη χώρα ή χειρότερες συνθήκες εργασίας;

Υπό αυτό το πρίσμα, θα πρέπει κανείς να ερμηνεύσει και την αντίθεση της πλειοψηφίας των Γάλλων στην προοπτική ένταξης της Τουρκίας. Πολλοί έσπευσαν να την παρουσιάσουν ως δείγμα «ξενοφοβίας και γαλλικού σοβινισμού», υιοθετώντας τα επιχειρήματα του Λεπέν, που, παρεμπιπτόντως, δεν εκπροσωπεί περισσότερο από το 10% όσων θα ψηφίσουν «όχι».

Η εκστρατεία για το «ευρωσύνταγμα» άνοιξε στη γαλλική πολιτική σκηνή πληγές που δύσκολα θα κλείσουν, όπου και αν κλίνει το δημοψήφισμα. Ο Σιράκ είδε τη δημοτικότητά του να καταποντίζεται. Θεωρείται βέβαιο ότι δεν πρόκειται να ξαναθέσει υποψηφιότητα για Πρόεδρος. Εσωκομματικοί αντίπαλοι του προσάπτουν ότι φάνηκε περισσότερο από ποτέ «αποκομμένος από την πραγματικότητα του μέσου Γάλλου», καθώς στα διαγγέλματά του για το «ευρωσύνταγμα» προέβαλλε το επιχείρημα της «ισχυρής Γαλλίας, του διεθνούς ρόλου της και άλλα μεγαλοϊδεατικά», ενώ οι ερωτήσεις που θέτονταν αφορούσαν στις εργασιακές συνθήκες, στους μισθούς και στο κράτος πρόνοιας.

Επίσης οι αντίπαλοι στο κόμμα τού χρεώνουν την επιλογή να προχωρήσει σε διενέργεια δημοψηφίσματος, ενώ υπήρχε η δυνατότητα να αποφευχθεί. Ο Σιράκ επιμένει ότι, με δεδομένη την ανακοίνωση δημοψηφίσματος από τη Βρετανία, όπου το κλίμα είναι εξαρχής αρνητικότατο για το «ευρωσύνταγμα», θα αποδεικνυόταν κόλαφος ο αποκλεισμός μιας τέτοιας προοπτικής για τη Γαλλία, ιδιαίτερα εφόσον μέσω δημοψηφίσματος έχουν εγκριθεί όλες οι προηγούμενες ευρωπαϊκές συνθήκες.

Στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, τα πράγματα είναι δυσκολότερα, καθώς οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν «εμφύλιο», εκτιμώντας ότι αν επικρατήσει το «όχι», τότε, απλώς, η «σύρραξη» θα αρχίσει συντομότερα. Ο νυν επικεφαλής του κόμματος, Φρανσουά Ολάντ, έχει απειλήσει με απομάκρυνση μέλη και στελέχη που αντιτάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη, κάτι που θα σημάνει διάσπαση. Αν, όμως, επικρατήσει το «όχι», το πρώτο κεφάλι που «θα πέσει», αναμένεται να είναι του Ολάντ και έπεται εξίσου... συναρπαστική συνέχεια.

Ενδιαφέρουσες εξελίξεις αναμένονται και στο «στρατόπεδο του ΟΧΙ». Οι ενδελεχείς συζητήσεις για την Ευρωπαϊκή Συνθήκη έφεραν στην επιφάνεια τις αντιφάσεις μέρους της γαλλικής Αριστεράς, που λέει «όχι» θεωρώντας ότι το «ευρωσύνταγμα» έχει «περιθώρια βελτίωσης». Δεν είναι, ίσως, τυχαίο ότι στις κουβέντες μεταξύ των υποστηρικτών του «όχι», έχει πλέον τεθεί το ζήτημα για τον ίδιο το χαρακτήρα της ΕΕ, καθώς δόθηκε η ευκαιρία λεπτομερούς εξέτασης των άρθρων της Συνθήκης, πολλά από τα οποία έχουν μεταφερθεί σχεδόν αυτούσια από την αρχική Συνθήκη της Ρώμης το 1957.

Το «ύψιστο αγαθό» της «διαφύλαξης της ελεύθερης διακίνησης εμπορευμάτων και κεφαλαίων», η υπέρτατη αρχή που διαπνέει ολόκληρο το «ευρωσύνταγμα» και διατυπώνεται στο άρθρο Ι-3, έχει αντιγραφεί σχεδόν αυτούσιο από τη Συνθήκη της Ρώμης (Μέρος 1ο, άρθρο 3). Η μειωμένη κρατική παρέμβαση στην οικονομική δραστηριότητα, επίσης, προέρχεται κατευθείαν από τη Συνθήκη της Ρώμης (τότε άρθρο 92, που μετέπειτα έγινε 87, σήμερα ΙΙΙ - 167), όπως και πολλά ακόμη. Κατά συνέπεια, το ζήτημα που τίθεται από μερίδα των δυνάμεων που υποστηρίζουν το «όχι», όπως είναι ο «Πόλος για την Κομμουνιστική Αναγέννηση στη Γαλλία», είναι να καταστεί ξεκάθαρο ότι δεν είναι απλώς «το "ευρωσύνταγμα" προβληματικό. Δε θεσμοποιεί το "ευρωσύνταγμα" το νόμο της ζούγκλας και μάλιστα υπεράνω της εθνικής νομοθεσίας. Είναι η ίδια η ΕΕ, ο χαρακτήρας, η δομή και ο σκοπός της τέτοιος. Γι' αυτό, το "όχι" δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας μεγάλης πορείας αντίστασης και ανατροπής, είναι το εναρκτήριο λάκτισμα αλυσιδωτών αντιδράσεων».