Με την πολιτική που εφαρμόζεται χρόνια τώρα, όλοι οι συγκοινωνιακοί φορείς εξωθούνται - για την κάλυψη των οικονομικών τους αναγκών - σε συνεχείς και με επαχθείς όρους δανεισμούς, με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 140 εκατ. ευρώ που χρειάστηκε συνολικά η ΕΘΕΛ (θυγατρική του ΟΑΣΑ) το 2003, μόνο 68 εκατ. ευρώ δόθηκαν από την πολιτεία (ποσοστό 44%). Σχεδόν στα ίδια επίπεδα (68,05 εκατ. ευρώ) παραμένει η επιδότηση και για το 2004!

Ταυτόχρονα, πολλοί τομείς, όπως ο καθαρισμός (αμαξοστασίων και γραφείων της εταιρίας, καθώς και των λεωφορείων) εκχωρήθηκαν σταδιακά σε ιδιώτες. Συνήθης τακτική για τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση τομέων, είναι να μη γίνονται οι απαραίτητες προσλήψεις και μετά τη συνταξιοδότηση εργαζομένων, να μένουν κενές δεκάδες θέσεις.

Η έκδοση και διακίνηση εισιτηρίων είναι χρόνια τώρα... «ιδιωτική υπόθεση». Μέχρι το 2002, ο έλεγχος κομίστρου γινόταν από οδηγούς των θυγατρικών του ΟΑΣΑ, για τους οποίους καθιερώθηκε αμοιβή ανάλογη των παραβάσεων που εντοπίζονταν. Στη λογική του «κεφαλοκυνηγού».

Το 2002, δημοσιεύτηκαν οι πρώτες προκηρύξεις για θέσεις ελεγκτών κομίστρου, με 8μηνες συμβάσεις. Κι όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι το Συνδικάτο Εργαζομένων ΟΑΣΑ, υπό την προεδρία τότε της «Δημοκρατικής Αγωνιστικής Συνεργασίας» (ΔΑΣ), είχε καταθέσει πρόταση για μόνιμη πρόσληψη εργαζομένων στον τομέα αυτό, καθώς και για να διατηρηθεί το καθεστώς να μεταφέρονται στο πόστο του ελεγκτή, οδηγοί «παθόντες εν υπηρεσία» (εργαζόμενοι δηλαδή που παρουσίαζαν προβλήματα υγείας τα οποία δεν τους επέτρεπαν να συνεχίσουν να οδηγούν). Οπως και το να συσταθεί Ενιαίο Τμήμα Διαχείρισης, Εκδοσης, Είσπραξης και Διακίνησης εισιτηρίων, στελεχωμένο από μόνιμο προσωπικό, υπό τον έλεγχο του ΟΑΣΑ.

Ο Γ. Μαστραγγελής, μέλος της ΔΑΣ, επισημαίνει στο «Ρ» ότι τότε το συνδικάτο είχε αντιδράσει στη λογική της «προσωρινής κάλυψης» και των εργασιακών συνθηκών που επιφύλασσαν οι συμβάσεις. Ωστόσο, σε ανύποπτο χρόνο, και ουσιαστικά χωρίς ενημέρωση και έγκριση του συνδικάτου, η διοίκηση του ΟΑΣΑ προχώρησε σε πρόσληψη 100 συμβασιούχων ελεγκτών κομίστρου. Ο Γ. Μαστραγγελής προσθέτει ακόμα, ότι η ΔΑΣ απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε καταστρατήγηση στο ωράριο, την πρόσληψη εποχικών και ωρομίσθιων, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι οι ανάγκες είναι πάγιες και διαρκείς σε όλες τις ειδικότητες. Ταυτόχρονα, η ΔΑΣ υπερασπίζεται σταθερά και αταλάντευτα τον 100% δημόσιο χαρακτήρα των αστικών συγκοινωνιών και τον ενιαίο φορέα.

Κάτι τελευταίο: για να γίνει αντιληπτό πόσο έχει προχωρήσει η υποβάθμιση, αρκεί να παρατηρήσει κανείς πόσο... «εύκολα» ένας επιβάτης βρίσκει εισιτήριο. Οι εργαζόμενοι στον ΟΑΣΑ εκτιμούν πως τα εκδοτήρια εισιτηρίων έχουν μειωθεί κατά 25%, ακόμα και στα σημεία αφετηρίας και τερματισμού των γραμμών. Εκτίμηση που επιβεβαιώνει η εμπειρία κάθε πολίτη ο οποίος χρησιμοποιεί λεωφορεία και τρόλεϊ. Ενώ από τα 100 μικρομάγαζα που παλιότερα είχαν τη δυνατότητα να εφοδιάζουν το επιβατικό κοινό, έχουν απομείνει πλέον τα δύο (το νέο καθεστώς διακίνησης εισιτηρίων επιβάλλει σε κάθε μικροκαταστηματάρχη να αγοράζει μεγάλο αριθμό εισιτηρίων και μάλιστα να τα προπληρώνει). Είναι το «αντίδοτο» στις αγωνιστικές κινητοποιήσεις των εργαζομένων...

Οκτώ ώρες συνεχούς ορθοστασίας. Στα αστικά λεωφορεία που ακινητοποιούνται σε μποτιλιαρισμένους δρόμους, κάπου ανάμεσα στους «επιβάτες - σαρδέλες». Μέσα στο καυσαέριο. Σε οποιεσδήποτε κλιματολογικές συνθήκες. Το μισάωρο ημερήσιο διάλειμμά τους «στριμώχνεται» στο «πηγμένο» παγκάκι της στάσης, στο τσιμεντένιο πεζούλι ενός πάρκου, κάπου ανάμεσα στις γκρίζες πολυκατοικίες της μεγαλούπολης.

Με 159 χιλιάρικα το μήνα οι άγαμοι και 174 οι έγγαμοι. Χωρίς επίδομα τέκνων. Και χωρίς επίδομα εναλλασσόμενου ωραρίου. Χωρίς επίδομα βαρέων και ανθυγιεινών. Παρά το ότι ισχύει για το υπόλοιπο Τμήμα Κίνησης του ΟΑΣΑ. Παρά το ότι δουλεύουν μέσα στη μολυσμένη ατμόσφαιρα της Αθήνας. Τα ένσημά τους γράφουν «υπάλληλοι γραφείου»...

Είναι οι συνθήκες, μέσα στις οποίες δουλεύουν οι 85 συμβασιούχοι ελεγκτές κομίστρου του ΟΑΣΑ. Ανάμεσά τους, τρεις εργαζόμενες μητέρες, με τις οποίες μίλησε ο «Ρ».

Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης των ελεγκτών κομίστρου εξαντλείται στην ...ιστορία του ΟΑΣΑ, στις επιλογές μετεπιβίβασης, στο βάρος που έχει το χαρτί του εισιτηρίου, όπως και στο ότι χώρα προέλευσής του είναι η Ελβετία..! Καμία νύξη σε ζητήματα αντιμετώπισης των επιβατών, στο χειρισμό ιδιαίτερων περιστατικών (όπως, π.χ., επίθεση από επιβάτη), νομική κάλυψη κτλ.

Η εποχική απασχόληση στο νευραλγικό τομέα του κομίστρου, σε συνδυασμό με την έλλειψη ουσιαστικής εκπαίδευσης των ελεγκτών, σίγουρα δεν μπορεί να αποφέρει στον ΟΑΣΑ τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Χώρια, που καλλιεργεί και στον επιβάτη την ...εποχική συνείδηση να ...χαλαρώνει μόλις οι έλεγχοι εισιτηρίου αραιώνουν, μετά τη λήξη των 8μηνων συμβάσεων των ελεγκτών.

«Μας θεωρούν υπαλλήλους τρίτης κατηγορίας», σημειώνουν στο «Ρ» οι εργαζόμενες. Αν προκύψει πρόβλημα με κάποιον επιβάτη, ο ελεγκτής είναι υποχρεωμένος - σύμφωνα με οδηγίες της διοίκησης του ΟΑΣΑ - να δώσει πλήρη στοιχεία: όνομα, διεύθυνση κτλ. Η εταιρία επικαλείται «νομικό κενό». Και οι ελεγκτές εργάζονται χωρίς καμία κάλυψη, εκτεθειμένοι ακόμα και σε επιθέσεις βίας. Τα δικαιώματα της εργαζόμενης μητέρας υφίστανται ακόμα πιο άγρια «καταδίωξη». «Ξέραμε πως το μειωμένο ωράριο ισχύει για τις εργαζόμενες μητέρες, μέχρι το παιδί να φτάσει τα τέσσερα. Τώρα λένε πως το δικαιούμαστε μέχρι τους τριάντα μήνες...», λένε οι εργαζόμενες.

Η πρώτη τα βάζει κάτω: «Ρεύμα, νερό, τηλέφωνο, και δε βγαίνουν». Η δεύτερη πληρώνει 300 ευρώ το μήνα για τον παιδικό σταθμό του μικρού. Στο δημόσιο δεν μπόρεσε να το γράψει, γιατί η σύμβαση δεν είχε ξεκινήσει στην αρχή της χρονιάς. Η τρίτη δεν έχει κατορθώσει μέχρι σήμερα να αξιοποιήσει το πτυχίο της...

Το Μάρτη του 2003, 100 άτομα υπέγραψαν την πρώτη σύμβαση με τον ΟΑΣΑ, για να απασχοληθούν στον κλάδο του ελέγχου κομίστρου. Μετά τη δεύτερη προκήρυξη, μόνο το 1/3 της πρώτης «φουρνιάς» δεν έμεινε στο δρόμο, καθώς τα υπόλοιπα 2/3 ήταν νέο εργατικό δυναμικό.

Η τελευταία σύμβαση λήγει τον ερχόμενο Φλεβάρη. Η αγωνία για τους 85 πλέον ελεγκτές κομίστρου κορυφώνεται, καθώς δεν υπάρχει καμία επίσημη δέσμευση, όχι μόνο για τη μονιμοποίησή τους, αλλά ούτε καν για την ανανέωση των συμβάσεών τους. Κι αυτό, καθώς η διοίκηση του ΟΑΣΑ έχει ανακοινώσει ότι θα προκηρυχτεί διαγωνισμός για την επάνδρωση του τμήματος ελέγχου κομίστρου από μόνιμο προσωπικό 25 ατόμων.

«Η θέση που το Συνδικάτο Εργαζομένων του ΟΑΣΑ έχει θέσει στο ΔΣ του Οργανισμού, είναι η μονιμοποίηση αυτών των συναδέλφων, των 85 ελεγκτών κομίστρου, αλλά και η πρόσληψη άλλων, ώστε να στελεχωθεί ουσιαστικά το τμήμα ελέγχου κομίστρου. Είναι θέσεις, τις οποίες η διοίκηση του ΟΑΣΑ αποδέχεται ως "πάγιες και διαρκείς", αλλά παραπέμπει στο υπουργείο. Πρόκειται, δηλαδή, για άλλο ένα παιχνιδάκι στην πλάτη εργαζομένων με οικογένειες», εξηγεί στο «Ρ» ο Ν. Μαστραγγελής, μέλος του ΔΣ του Συνδικάτου.

Ρεπορτάζ: Αναστασία ΜΟΣΧΟΒΟΥ