2025 The Associated Press. All

Από τη χθεσινή συνάντηση του Βρετανού πρωθυπουργού με τον γγ του ΝΑΤΟ

Χθες στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ συζητήθηκε μια «βασική προτεραιότητα» για την Ευρώπη: Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής Αμυνας και των ευρωπαϊκών πολεμικών βιομηχανιών, καθώς και η «νέα εποχή» των ευρωατλαντικών σχέσεων, που σηματοδοτείται και με την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ.

«Τι κάνουμε ως σύνολο ως προς την ευρωπαϊκή Αμυνα; Ποια είναι τα μέσα χρηματοδότησης; Με ποιους συνεργαζόμαστε;». Σε αυτά τα τρία βασικά ζητήματα κλήθηκαν να απαντήσουν οι 27 ηγέτες, ενώ στη Σύνοδο συμμετείχαν επίσης ο γγ του ΝΑΤΟ Μ. Ρούτε και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κ. Στάρμερ.

Η άτυπη Σύνοδος ολοκληρώθηκε χωρίς τη δημοσίευση «συμπερασμάτων», καθώς πρόθεση ήταν να γίνει καταγραφή θέσεων και απόψεων των «27», ανέφερε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντ. Κόστα. Οι θέσεις αυτές θα αποτελέσουν «βάση» για τη σύνταξη της «Λευκής Βίβλου» για την ευρωπαϊκή Αμυνα, που θα παρουσιαστεί από την Κομισιόν στα μέσα Μάρτη.

Ο γγ του ΝΑΤΟ επανέλαβε ότι η Ευρώπη πρέπει «να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες» και η νέα δέσμευση θα πρέπει να είναι «σημαντικά υψηλότερη από το 2%» του ΑΕΠ που είναι σήμερα.

Εξάλλου, προ ημερών ο ίδιος συναντήθηκε στις Βρυξέλλες με το Κολέγιο των 27 επιτρόπων της ΕΕ, με βασικό θέμα την ενίσχυση της πολεμικής ετοιμότητας της Ευρώπης και της «αμυντικής» παραγωγής.

Η συζήτηση επικεντρώθηκε και στην ευθυγράμμιση των στρατηγικών προτεραιοτήτων ΕΕ και ΝΑΤΟ. Ο Ρούτε υπογράμμισε ότι «με τις απειλές για την ασφάλεια να αυξάνονται παγκοσμίως» είναι αναγκαίο να αξιοποιηθεί η συλλογική δύναμη των δύο ιμπεριαλιστικών οργανισμών για την προστασία των κοινών τους συμφερόντων.

«Τα πρόσφατα περιστατικά στη Βαλτική δείχνουν και πάλι πόσο κρίσιμη είναι η συνεργασία μας. Από την κοινή ανταπόκριση σε υβριδικές απειλές έως την εργασία για καλύτερη διαλειτουργικότητα, μπορούμε να τα καταφέρουμε μαζί. Η συνεργασία μας θα προετοιμάσει επίσης τη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της ευρωπαϊκής Αμυνας», υπογράμμισε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Πέρα από την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, βασικό θέμα - που προκαλεί αντιδράσεις στις ΗΠΑ - είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολεμικής βιομηχανίας και ο τρόπος χρηματοδότησής της.

Αρκετά ευρωπαϊκά κράτη υποστηρίζουν ότι σε περίπτωση μείωσης της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ευρώπη, θα μπορούσε να σχηματιστεί μια «συμμαχία των προθύμων» εντός της ΕΕ με αντικείμενο συνεργασίες γύρω από κοινά στρατιωτικά πρότζεκτ, που θα επιτρέψουν και κοινή χρηματοδότηση.

Σε αυτό το πλαίσιο, αίτημα για χρηματοδότηση «αμυντικών» προγραμμάτων απηύθυναν με επιστολή τους 19 χώρες της ΕΕ στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) λίγες μέρες πριν την άτυπη Σύνοδο Κορυφής.

Στην επιστολή, η οποία συντάχθηκε με πρωτοβουλία της Φινλανδίας, αυτά τα κράτη - μέλη, στα οποία περιλαμβάνονται επίσης η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, ζητούν «αποφασιστικά μέτρα» για «να ενισχυθούν η προετοιμασία και οι συνολικές στρατιωτικές δυνατότητες της Ευρώπης, καθώς και η αμυντική βιομηχανία της».

Η ΕΤΕπ δεν έχει προς το παρόν την αρμοδιότητα να χρηματοδοτεί εξοπλιστικές δραστηριότητες με την αυστηρή έννοια, όπως πυρομαχικά ή πυραύλους, ώστε να διατηρεί την αξιολόγησή της, που της επιτρέπει να δανείζεται με χαμηλά επιτόκια.

Ομως διαθέτει 6 δισ. ευρώ μέχρι το 2027 για δάνεια υπέρ της ανάπτυξης αγαθών διπλής χρήσης, όπως μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή οχήματα, ορισμένες εκδοχές των οποίων έχουν και στρατιωτικές χρήσεις.

Οι τρόποι χορήγησης αυτών των δανείων «χαλάρωσαν» πέρυσι. Ομως «ο κατάλογος των δραστηριοτήτων και των τομέων που αποκλείονται» από τα δάνεια της ΕΤΕπ θα πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να χρηματοδοτείται απευθείας η Αμυνα, αναφέρουν τα 19 κράτη, «καθώς και να αυξηθεί ο όγκος των διαθέσιμων χρηματοδοτήσεων».

Οι 19 χώρες ζητούν επίσης από την ΕΤΕπ να μελετήσει τη «δυνατότητα να εκδώσει χρέος που να συνδέεται με τη χρηματοδότηση προγραμμάτων Ασφάλειας και Αμυνας».

Η ΕΤΕπ υποδέχθηκε ευνοϊκά την επιστολή: «Διπλασιάσαμε τις χρηματοδοτήσεις μας για τα προγράμματα Ασφάλειας και Αμυνας κατά το 2024, και προβλέπουμε να τις διπλασιάσουμε και πάλι για να φτάσουμε σε επίπεδο ρεκόρ», 2 δισ. ευρώ το 2025 σε σύνολο προβλεπόμενων χρηματοδοτήσεων 95 δισ.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ ζήτησε η Ευρώπη «να διπλασιάσει τις προσπάθειές της και να συντρίψει την πολεμική μηχανή του Πούτιν, την ώρα που η ρωσική οικονομία εμφανίζει σημάδια αποδυνάμωσης». Κάλεσε δε «τους πιο κοντινούς συμμάχους της Βρετανίας να κινητοποιηθούν και να αναλάβουν μεγαλύτερο μέρος του βάρους προκειμένου να εγγυηθούν την ασφάλεια της Ευρώπης» έναντι της Ρωσίας.

Χθες το απόγευμα συναντήθηκε με τον γγ του ΝΑΤΟ και στη συνέχεια συμμετείχε σε δείπνο εργασίας με τους ηγέτες των χωρών της ΕΕ, για πρώτη φορά μετά το Brexit.

Ο Στάρμερ παρουσίασε επίσης στους «27» ένα «φιλόδοξο σχέδιο» συνεργασίας Λονδίνου και Βρυξελλών σε ζητήματα Αμυνας και Ασφάλειας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν «η διασυνοριακή εγκληματικότητα και η παράτυπη μετανάστευση».

Η επίσκεψή του στις Βρυξέλλες εντάσσεται στο πλαίσιο της «δέσμευσης» του Στάρμερ να ενισχύσει τη «συνεργασία με την ΕΕ» στους τομείς της Αμυνας και της Ασφάλειας, της Ενέργειας, του Εμπορίου και της οικονομίας. Παράλληλα, το Λονδίνο ξεκαθαρίζει ότι δεν τίθεται θέμα η Βρετανία να αποκαταστήσει την ελευθερία των μετακινήσεων ή να επιστρέψει στην κοινή αγορά.

Είχε προηγηθεί την Κυριακή επίσκεψη του Γερμανού καγκελάριου Ολαφ Σολτς στη Βρετανία για συνομιλίες με τον Στάρμερ, όπου οι δύο ηγέτες δήλωσαν ότι έχουν «κοινή προσέγγιση σε ουσιώδη ζητήματα και προκλήσεις», κυρίως στον πόλεμο στην Ουκρανία, όπου «είναι η στιγμή να αναπτύξουμε, ως Ευρωπαίοι και φίλοι της Ουκρανίας, την κοινή στρατηγική μας».

ΕΕ και Βρετανία «ανησυχούν» ότι ο Ντ. Τραμπ πρόκειται να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία για την Ουκρανία, αποκλείοντας τους Ευρωπαίους «συμμάχους» και προωθώντας αποκλειστικά τα αμερικανικά συμφέροντα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία «υπογράμμισε τη σημασία που έχει το να αυξήσουμε και να συντονίσουμε την αμυντική παραγωγή σε όλη την Ευρώπη», δήλωσαν Σολτς και Στάρμερ.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντ. Τραμπ δήλωσε την Κυριακή ότι η κυβέρνησή του διεξάγει «συναντήσεις και συνομιλίες με διάφορους παράγοντες, ανάμεσά τους τη Ρωσία και την Ουκρανία», και πάνε «μάλλον καλά».

«Και οι δύο πλευρές θα χρειαστεί να κάνουν παραχωρήσεις. Ετσι γίνονται οι διαπραγματεύσεις, και θεωρώ πως και τα δύο μέρη θα κάνουν παραχωρήσεις, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς», δήλωσε από την πλευρά του ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ.

«Είναι προς το συμφέρον όλων μας, τόσο των ΗΠΑ όσο και σε διεθνές επίπεδο, να φροντίσουμε να τερματιστεί ο πόλεμος», συνέχισε, και «ο Πρόεδρος Τραμπ είναι ο μόνος ικανός να το καταφέρει».

Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν δήλωσε διατεθειμένος για συνομιλίες με την Ουκρανία, αλλά όχι με τον Ουκρανό ομόλογό του, Β. Ζελένσκι, τον οποίο χαρακτηρίζει «έκνομο».

«Δεν επαφίεται σ' αυτόν να αποφασίσει», αντέτεινε ο Κέλογκ.

Πάντως, σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου στο πρακτορείο «Reuters», οι ουκρανικές προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές, που ανεστάλησαν πέρυσι, «πρέπει να γίνουν», ενδεχομένως μέχρι το τέλος του έτους, ειδικά αν υπάρξει συμφωνία εκεχειρίας με τη Ρωσία μέσα στους επόμενους μήνες.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει αποφασίσει ακόμα, αλλά ο Κέλογκ και άλλοι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου συζήτησαν τις τελευταίες μέρες το ενδεχόμενο να πιέσουν την Ουκρανία να αποδεχτεί τη διεξαγωγή εκλογών ως μέρος μιας αρχικής συμφωνίας εκεχειρίας με τη Ρωσία, ανέφεραν αξιωματούχοι στο «Reuters».

Αμερικανοί αξιωματούχοι συζητούν επίσης αν και πώς θα ασκήσουν πιέσεις για μια αρχική κατάπαυση του πυρός, προτού προσπαθήσουν να μεσολαβήσουν για μια πιο μόνιμη συμφωνία. Αν πραγματοποιηθούν προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία, ο νικητής θα μπορούσε να είναι εκείνος που θα διαπραγματευτεί μια πιο μακροπρόθεσμη συμφωνία με τη Μόσχα, τόνισαν.

Από την πλευρά του ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμ. Πεσκόφ, σχολίασε ότι η Μόσχα υποθέτει πως ο Β. Ζελένσκι απαγόρευσε στον εαυτό του τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία.

Νωρίτερα, ο Ζελένσκι είπε ότι αναμένει την έναρξη των διαπραγματεύσεων για μια «ειρηνική διευθέτηση» της σύγκρουσης, με τη συμμετοχή της Μόσχας αλλά και των Βρυξελλών, της Ουάσιγκτον και του Κιέβου.

Η αστυνομία της Γεωργίας συνέλαβε την Κυριακή δύο ηγέτες της αντιπολίτευσης - ο ένας αφέθηκε στη συνέχεια ελεύθερος με εγγύηση - στη διάρκεια νέας διαδήλωσης κατά της κυβέρνησης, η οποία κατηγορείται για «φιλορωσική» πορεία και ότι απομακρύνει τη χώρα από την ΕΕ.

Η επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ Κ. Κάλας επέκρινε τις γεωργιανές αρχές για «βάναυση καταστολή ειρηνικών διαδηλωτών, δημοσιογράφων και πολιτικών».

Εδώ και τρεις μήνες, από τις εκλογές του Οκτώβρη, γίνονται συχνά διαδηλώσεις εναντίον του κυβερνώντος κόμματος «Γεωργιανό Ονειρο», από τη «φιλοδυτική» αντιπολίτευση που καταγγέλλει εκλογική νοθεία.

Την Κυριακή, οι δυνάμεις της τάξης συνέλαβαν τον Ν. Μέλια του κόμματος Akhali και τον Γκ. Ουγκουλάβα, πρώην δήμαρχο Τιφλίδας. Συμμετείχαν σε διαδήλωση και απόπειρα αποκλεισμού ενός αυτοκινητοδρόμου στη βόρεια είσοδο της πρωτεύουσας.

Ο Μέλια απελευθερώθηκε με εγγύηση και δήλωσε πως υψηλόβαθμος αστυνομικός τον χτύπησε με κλωτσιές μέσα στο αστυνομικό τμήμα.

Σε ένα άλλο «καυτό» μέτωπο στον Νότιο Καύκασο, ο Αρμένιος πρωθυπουργός Ν. Πασινιάν δήλωσε ότι το μεγαλύτερο μέρος της «ειρηνευτικής» συμφωνίας με το Αζερμπαϊτζάν έχει συμφωνηθεί, αλλά παραμένουν κάποιες διαφορές.

Οι δύο χώρες έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι είναι «κοντά» σε συμφωνία, αλλά οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν καταλήξει έως τώρα, με φόντο και την αντιπαράθεση ΗΠΑ - ΕΕ με τη Ρωσία.

Ο Πασινιάν δήλωσε ότι από τα 17 σημεία της ειρηνευτικής συμφωνίας δύο μένουν να επιλυθούν. «Το ένα από τα σημεία αυτά αφορά το θέμα της μη ανάπτυξης εκπροσώπων δυνάμεων τρίτων χωρών στα σύνορα», είπε και πρόσθεσε ότι το Γερεβάν είχε προτείνει την «εφαρμογή του μέτρου αυτού στα σύνορα που έχουν ήδη οριοθετηθεί» μεταξύ Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν.

Οι δύο χώρες βρίσκονται σε νομικές μάχες, όπως ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για εδαφικές διαφορές, και ο Πασινιάν είπε ότι θα έπρεπε να παραιτηθούν από τις υποθέσεις αυτές.