Το «μισθολογικό χάσμα», δηλαδή η ανισότητα που καταγράφεται στατιστικά ανάμεσα στις μισθολογικές αποδοχές γυναικών και ανδρών, βρίσκεται σταθερά στο επίκεντρο του προβληματισμού των αστικών επιτελείων στην ΕΕ.

Την ίδια στιγμή που οι μισθοί των εργαζομένων συμπιέζονται, οι Συλλογικές Συμβάσεις κουρελιάζονται και η «ευελιξία» επεκτείνεται, το ενδιαφέρον της ΕΕ επικεντρώνεται στη θεσμοθέτηση κανόνων για τη «μισθολογική διαφάνεια». Παρουσιάζουν μάλιστα με θράσος την ενημέρωση των εργαζομένων και την υποχρέωση των εργοδοτών για διαφάνεια στις αμοιβές ως ...«όπλα» για να αντιμετωπιστούν οι μισθολογικές διακρίσεις σε βάρος των γυναικών!

Σ' αυτό το έδαφος εξελίσσονται διαβουλεύσεις και συζητήσεις για την «ίση αμοιβή», χωρίς να θίγουν στο ελάχιστο την επίθεση στους όρους αμοιβής και εργασίας που πλήττουν όλους τους εργαζόμενους, και ιδιαίτερα τις εργαζόμενες γυναίκες.

Η αρχή της «ίσης αμοιβής για ίση εργασία» θεσμοθετήθηκε το 1957, με τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της ΕΕ, χωρίς ποτέ να ισχύσει στην πράξη. Σήμερα οι γυναίκες στην ΕΕ αμείβονται κατά 14% λιγότερο από τους άνδρες κατά μέσο όρο, ενώ η ψαλίδα κυμαίνεται από 3,3% έως 21,7% στα κράτη - μέλη.

Σε ό,τι αφορά την αύξηση της γυναικείας απασχόλησης, το κεφάλαιο, η ΕΕ και οι κυβερνήσεις τους την αντιμετωπίζουν ως προϋπόθεση για τη βελτίωση της καπιταλιστικής κερδοφορίας, αντλώντας εργατική δύναμη προς εκμετάλλευση από τη μεγάλη «δεξαμενή» του οικονομικά ενεργού γυναικείου πληθυσμού.

Εκφράζεται και μ' αυτόν τον τρόπο το αντικειμενικό γεγονός ότι η μισθωτή εργατική δύναμη είναι πηγή της υπεραξίας, του κέρδους, πολύ περισσότερο όταν οι ανισοτιμίες και διακρίσεις σε βάρος των γυναικών γίνονται πηγή απομύζησης μεγαλύτερου βαθμού εκμετάλλευσης, πρόσθετου κέρδους, μέσο γενικότερης μείωσης μισθών αλλά και πολιτικής χειραγώγησης.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι διακηρύξεις για την αντιμετώπιση του «μισθολογικού χάσματος», για το οποίο παίζουν ρόλο μια σειρά παράγοντες όπως: Η υποαπασχόληση και οι «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις, που καταγράφουν μεγαλύτερα ποσοστά στις γυναίκες, οι διαφοροποιήσεις που παρουσιάζονται κατά κλάδο ανάλογα με την ειδίκευση του γυναικείου εργατικού δυναμικού, και οι συχνότερες και μεγαλύτερης διάρκειας διακοπές του εργάσιμου βίου των γυναικών, που σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τη μητρότητα και τις ευθύνες φροντίδας των εξαρτώμενων μελών της οικογένειας.

Ολα αυτά καθηλώνουν τον μέσο μισθό των γυναικών σε χαμηλότερα επίπεδα. Είναι χαρακτηριστικές οι επισημάνσεις σε πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου ότι «το ποσοστό των ατόμων που εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης στην ΕΕ ανέρχεται σε 8% για τους άνδρες και 31% για τις γυναίκες».

Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί σε 8,9 εκατομμύρια εργαζόμενες σε όλη την ΕΕ, οι οποίες επιφορτίζονται με τις αυξημένες ευθύνες φροντίδας της οικογένειας, εξαιτίας του περιορισμένου και υποβαθμισμένου δικτύου δημόσιων και δωρεάν δομών Προσχολικής Αγωγής και της κυριαρχίας των αντίστοιχων εμπορευματοποιημένων δομών, όπως ισχύει επίσης για τις δομές δημιουργικής απασχόλησης και για τη φροντίδα των ηλικιωμένων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για τη διαμόρφωση μιας Οδηγίας σχετικής με την εφαρμογή της «αρχής της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της ίδιας αξίας» από τον Μάρτη του 2021, με στόχο τη θεσμοθέτηση μιας δέσμης μέτρων για τη λεγόμενη «μισθολογική διαφάνεια».

Στο κοινό τους θεματολόγιο, οι χώρες που αναλαμβάνουν διαδοχικά την προεδρία της ΕΕ (Γαλλία, Τσεχία και Σουηδία) τους επόμενους μήνες (μέχρι και τον Ιούνη 2022) «δεσμεύονται» για την προώθηση μέτρων που θα «αντιμετωπίζουν τις έμφυλες ανισότητες στην αγορά εργασίας» και θα «γεφυρώνουν το έμφυλο μισθολογικό χάσμα».

Στο ίδιο μήκος κύματος, το Ευρωκοινοβούλιο σε ψήφισμά του στα μέσα Δεκέμβρη χαρακτήρισε την υπό συζήτηση πρόταση «σημαντική πρωτοβουλία για την καταπολέμηση του μισθολογικού χάσματος» και για την εφαρμογή της «αρχής της ίσης αμοιβής για ίση εργασία και εργασία ίσης αξίας».

Σύμφωνα με την ΕΕ, η εφαρμογή της αρχής της ισότητας της αμοιβής «παρακωλύεται από την έλλειψη διαφάνειας στα συστήματα αμοιβής», καθώς οι εργαζόμενοι - όπως ισχυρίζεται - δεν διαθέτουν πληροφορίες σχετικά με τα επίπεδα αμοιβής ώστε ...«να ασκήσουν με επιτυχία αγωγές για την ισότητα της αμοιβής».

Ετσι, η υπό συζήτηση Οδηγία προβλέπει την υποχρέωση των εργοδοτών που απασχολούν τουλάχιστον 250 εργαζόμενους «να υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις σχετικά με τις αμοιβές, με κατάλληλο και διαφανή τρόπο», ενώ τα κράτη - μέλη μπορούν να επεκτείνουν την υποχρέωση αυτή και σε εργοδότες που απασχολούν λιγότερους εργαζομένους.

Η ίδια η πρόταση Οδηγίας ξεκαθαρίζει ότι «δεν εμποδίζει τους εργοδότες να αμείβουν διαφορετικά τους εργαζομένους που εκτελούν όμοια εργασία βάσει αντικειμενικών, ουδέτερων ως προς το φύλο και χωρίς προκαταλήψεις κριτηρίων, όπως η απόδοση και η ικανότητα».

Ετσι, ο δρόμος είναι ορθάνοιχτος για να διατηρείται και να εντείνεται η μισθολογική ανισότητα, όχι μόνο ανάμεσα στα δύο φύλα αλλά και μεταξύ των εργαζομένων συνολικά, στην κατεύθυνση της σύνδεσης του μισθού με την «παραγωγικότητα». Το μόνο που απασχολεί την ΕΕ είναι τα κριτήρια που αφορούν την «απόδοση» και την «ικανότητα» των εργαζομένων να είναι «ουδέτερα» και χωρίς «προκαταλήψεις» όσον αφορά το φύλο.

Με βάση το περιεχόμενο της υπό συζήτηση Οδηγίας, δεν είναι καθόλου περίεργο που η εργοδοτική οργάνωση «Business Europe» σπεύδει να διαβεβαιώσει ότι «οι Ευρωπαίοι εργοδότες συμφωνούν πλήρως στην ανάγκη μείωσης της διαφοράς στις αμοιβές μεταξύ των δύο φύλων».

Δημοσιοποιώντας τη θέση του πάνω στην προτεινόμενη Οδηγία, ο εργοδοτικός φορέας υπογραμμίζει ότι η παρουσία περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας είναι ζωτικής σημασίας για τις επιχειρήσεις, «καθώς χρειαζόμαστε πρόσβαση σε μια μεγάλη ομάδα ειδικευμένων, ταλαντούχων, ικανών και αφοσιωμένων εργαζομένων, ανεξαρτήτως φύλου».

Παράλληλα, οι εργοδότες επαναλαμβάνουν με τη σειρά τους ότι «αντικειμενικά στοιχεία», ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνουν ασφαλώς και την «απόδοση» των εργαζομένων, μπορούν να οδηγήσουν σε διαφορά στους καταβαλλόμενους μισθούς. «Αυτό δικαιολογείται και δεν πρέπει να παρεμποδίζεται», σημειώνουν. «Οι μισθοίείναι θέμα του μηχανισμού λειτουργίας της αγοράς», ξεκαθαρίζουν και προσθέτουν πως αυτή είναι η «θεμελιώδης βάση για την παραγωγικότητα και την ευημερία στην Ευρώπη».