ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 10 Σεπτέμβρη 2000
Σελ. /32
ΔΙΕΘΝΗ
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΙΜΟΡ
Ενα ακόμη διεθνές προτεκτοράτο παραδομένο στη δίνη «μετακατοχικής» βίας...

Διαδηλωτές καίνε αμερικανική σημαία, ζητώντας τον τερματισμό των ξένων επεμβάσεων στο Ανατολικό Τιμόρ

Associated Press

Διαδηλωτές καίνε αμερικανική σημαία, ζητώντας τον τερματισμό των ξένων επεμβάσεων στο Ανατολικό Τιμόρ
Πρωί της περασμένης Τετάρτης στη μικρή πόλη Αταμπούα του Δυτικού (και υπό την κατοχή της Ινδονησίας) Τιμόρ. Εκατοντάδες νεαροί πλημμυρίζουν τους δρόμους της πόλης για να σχηματίσουν ένα μικρό ποτάμι έξω από το τοπικό γραφείο της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Οι περισσότεροι κρατούν στα χέρια τσεκούρια, μαχαίρια, λοστούς ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να επιστρατευτεί ως αυτοσχέδιο όπλο. Στις τσέπες υπάρχουν μικρές μποτίλιες με βενζίνη. Στα μάτια καθρεφτίζεται μόνον το μίσος και η οργή. Στο μυαλό υπάρχει ζωντανή μία «σπίθα» που θα οδηγήσει σε λίγες ώρες σε βίαιες ταραχές, που θα κοστίσουν το θάνατο τριών υπαλλήλων του ΟΗΕ, θα στείλουν νέο πλήγμα στο - ήδη καταρρακωμένο - ηθικό του Προέδρου της Ινδονησίας, Αμπντουραχμάν Ουαχίντ, και θα αποδείξουν με τον πιο τραγικό τρόπο πως όχι μόνον το παρελθόν μα και το μέλλον του μικρού νησιού, που ακούει στο όνομα Τιμόρ και που βρίσκεται αρκετές ώρες πτήσης από την Αυστραλία, τις Φιλιππίνες ή την Παπούα-Γουινέα, θα γραφτεί με αίμα...

Το μίσος των νεαρών, όλοι τους μέλη παραστρατιωτικών οργανώσεων που στρατολογήθηκαν, εκπαιδεύτηκαν και εξοπλίστηκαν (τουλάχιστον μέχρι το πρόσφατο παρελθόν) από τους αξιωματικούς του ινδονησιακού στρατού με τη συνένοχη συναίνεση ΗΠΑ και Αυστραλίας, εκδηλώθηκε με μία γνώριμη, πλην ειδεχθή, έκρηξη βίας: Χιλιάδες εισέβαλαν στο γραφείο της Υπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες, ξυλοκόπησαν υπαλλήλους, τέσσερις εκ των οποίων μέχρι θανάτου. Εσυραν τα άψυχα κορμιά των θυμάτων τους στους δρόμους της πόλης, τα έλουσαν με βενζίνη και τα παρέδωσαν στην πυρά... Λίγες ώρες μετά, ο ΟΗΕ διατάσσει την εκκένωση όλων των αποστολών του Οργανισμού σε κάθε πόλη του Δυτικού Τιμόρ, ανακοινώνοντας πως αναμένει την «επόμενη κίνηση» από τον Πρόεδρο της Ινδονησίας...

Γιατί ξέσπασαν οι ταραχές στην Αταμπούα

Γυναίκες θρηνούν τους δικούς τους, που κατέσφαξαν παραστρατιωτικοί στο Ανατολικό Τιμόρ

Associated Press

Γυναίκες θρηνούν τους δικούς τους, που κατέσφαξαν παραστρατιωτικοί στο Ανατολικό Τιμόρ
Αφορμή για τα αιματηρά γεγονότα της περασμένης Τετάρτης στην πόλη Αταμπούα φαίνεται πως ήταν ο προ ημερών θάνατος του 19χρονου Μεντόσα Μόρουκ. Ενός ανθρώπου που παρά το νεαρόν της ηλικίας του διατέλεσε διοικητής παραστρατιωτικής οργάνωσης και φιγουράριζε στη λίστα, που εξέδωσε προ 15ημέρου ο γενικός εισαγγελέας της Τζακάρτας, ως ένας από τους 19 άνδρες που κατηγορούνται ως ηθικοί ή και φυσικοί αυτουργοί για τις σφαγές χιλιάδων Ανατολικοτιμορέζων και τις ανελέητες καταστροφές που διαδραματίστηκαν πέρσι τέτοιο διάστημα στο Ανατολικό Τιμόρ, ελάχιστα 24ωρα μετά το δημοψήφισμα της 30ής Αυγούστου '99 για την ανεξαρτησία.

Ωστόσο, οι αιτίες για το χειρότερο κρούσμα ταραχών που σημειώνονται εδώ και ένα χρόνο, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη «λεπτή κόκκινη γραμμή» που χωρίζει το έδαφος του Τιμόρ σε Ανατολικό (υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ) και σε Δυτικό (υπό τη διοίκηση της Ινδονησίας), είναι πολύ περισσότερες. Και μοιάζουν με ένα εφιαλτικό σύμπλεγμα παραγόντων που ξεκινά από την προ 25 ετών στρατιωτική εισβολή της Τζακάρτας στο Α. Τιμόρ και εξελίσσεται με την πολύχρονη πρακτική της εφαρμογής μίας πολιτικής και στρατιωτικής καταπίεσης, μίας μελετημένης εκμετάλλευσης ή αποτροπής της - για ορισμένους... - εκμετάλλευσης του - θαλάσσιου και υπόγειου - ορυκτού πλούτου (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) του νησιού. Την περασμένη Τετάρτη, τα γεγονότα δεν ήταν παρά λίγοι από τους εφιαλτικούς καρπούς μίας «κουλτούρας τρόμου» που έχει διάρκεια ζωής τουλάχιστον ένα τέταρτο του αιώνα! Οσο για το μέλλον; Μάλλον δε φαίνεται ευοίωνο καθώς η εδώ και ένα χρόνο παρουσία της στρατιωτικής δύναμης του ΟΗΕ και του προτεκτοράτου, που έχουν εγκαταστήσει τα Ηνωμένα Εθνη με «μεταβατικό διοικητή» τον (Βραζιλιάνο) Σέρζιο Βιέιρα ντε Μέγιο, ελάχιστα έχει βελτιώσει την κατάσταση στο αιματοβαμμένο νησί.

Στρατιώτες του ΟΗΕ. Οι παραστρατιωτικοί, τους οποίους εκπαίδευσαν οι Αμερικανοί, σκότωσαν 4 εργαζόμενους του Οργανισμού

Associated Press

Στρατιώτες του ΟΗΕ. Οι παραστρατιωτικοί, τους οποίους εκπαίδευσαν οι Αμερικανοί, σκότωσαν 4 εργαζόμενους του Οργανισμού
Ανοιχτές πληγές δώδεκα μήνες μετά...

Ενα χρόνο μετά το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας και την επακόλουθη σφαγή περίπου 200.000 Ανατολικοτιμορέζων από τις παραστρατιωτικές οργανώσεις του νησιού και τις κατοχικές ινδονησιακές δυνάμεις ασφαλείας, το Ανατολικό Τιμόρ δίνει απεγνωσμένα το «παρών» σε μία καθημερινή περιπέτεια επιβίωσης.

Κάθε κάτοικος μικρής πόλης ή χωριού δίνει τη δική του μάχη απέναντι στην απόλυτη ένδεια, προσπαθώντας ταυτόχρονα εξίσου σκληρά να σβήσει έστω και μία από τις αμέτρητες εφιαλτικές μνήμες της 24χρονης ινδονησιακής κατοχής και των περσινών σφαγών. Ωστόσο, ελάχιστα είναι αυτά που εμπνέουν αισιοδοξία σ' αυτή τη μάχη της επιβίωσης. Εναν περίπου χρόνο από την εκεί εγκατάσταση μεταβατικής κυβέρνησης του ΟΗΕ στο Α. Τιμόρ με διοικητή τον Βραζιλιάνο Σέρζιο Βιέιρα ντε Μέγιο στις 25 του Οκτώβρη '99, την αποστολή 7.900 στρατιωτών μελών πολυεθνικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών υπό τις, σημερινές, διαταγές του Ταϊλανδού αντιστρατήγου Μπουνσράνγκ Νιουμπραντίτ η κατάσταση παραμένει και τεταμένη και αβέβαιη. Ισως, όχι άδικα...

Πρώτα απ' όλα γιατί η σχεδόν ολοσχερής καταστροφή που υπέστη το οικονομικά υπανάπτυκτο Α. Τιμόρ έχει εξαφανίσει κάθε στοιχείο αγροτικής, ή ακόμη και βιοτεχνικής παραγωγής. Στο Ανατολικό Τιμόρ του 2000, δεν κυριαρχούν παρά η υψηλή ανεργία, η φτώχεια και άλλες παρενέργειες των μετατραυματικών σοκ της 24χρονης ινδονησιακής κατοχής. Για παράδειγμα, οι δεκάδες χιλιάδες νέοι του νησιού, άνω των 16 χρόνων, σχηματίζουν, ως επί το πλείστον, ένα εν δυνάμει εργατικό δυναμικό με ελάχιστα εφόδια στην εκπαίδευση ή σε τεχνικές δεξιότητες. Παρά τη διαβόητη διάσκεψη δωρητών για την ανοικοδόμηση του Α. Τιμόρ, που έγινε τον περασμένο Δεκέμβρη στο Τόκιο, ελάχιστες έως ανύπαρκτες ήταν οι ξένες επενδύσεις στην περιοχή, ενώ απ' την άλλη τα ανεπαρκή κονδύλια λειτουργίας του «Μεταβατικού Σχήματος Διοίκησης» με επικεφαλής τον Σέρζιο Βιέιρα Ντε Μέγιο δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν τις βασικές προϋποθέσεις για τη βραχυπρόθεσμη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Γι' αυτό και σήμερα, οι νέοι εξακολουθούν να είναι τα πρώτα και τα μεγαλύτερα θύματα της ανεργίας, που πλήττει έναν στους τέσσερις Ανατολικοτιμορέζους, αλλά και του αλκοολισμού και των ναρκωτικών. Σε μία γη που η ελπίδα για ένα ειρηνικό αύριο εξακολουθεί να προβάλλει αμυδρή, οι νέοι καλούνται να σηκώσουν το βάρος της ανοικοδόμησης ενός ρημαγμένου νησιού και της γένεσης μίας καινούριας χώρας από το 2001 και μετά... με ελάχιστα εφόδια και ακόμη πενιχρότερα αποθέματα αισιοδοξίας.

Μία ακόμη «πληγή» που παραμένει «ανοιχτή», ένα χρόνο μετά το δημοψήφισμα του περασμένου Αυγούστου, σχετίζεται με τις όχι σπάνιες παρεισφρήσεις μελών των δεκάδων παραστρατιωτικών ομάδων από το Δυτικό στο Ανατολικό Τιμόρ. Εως σήμερα, δεκάδες μέλη των ταγμάτων τρόμου, που δημιούργησαν στα χρόνια της κατοχής ο ινδονησιακός στρατός και εξόπλισαν οι ΗΠΑ, περνούν τα σχεδόν αφύλακτα σύνορα ανάμεσα στα δύο τμήματα του Τιμόρ είτε για να εκφοβίσουν ντόπιους κατοίκους και πρόσφυγες, είτε για να επιτεθούν σε μέλη οργανώσεων αρωγής, στρατιώτες της πολυεθνικής δύναμης του ΟΗΕ ή μέλη της αστυνομικής δύναμης του ΟΗΕ που απαρτίζουν λιγότερα από 1.270 άτομα... Τέτοιες «σποραδικές» επιθέσεις προκάλεσαν, πριν τρεις βδομάδες, το θάνατο δύο στρατιωτών της δύναμης του ΟΗΕ αυξάνοντας σήμερα σε έξι το συνολικό αριθμό στρατιωτών ή και στρατιωτικών παρατηρητών που έχασαν τη ζωή τους υπηρετώντας ως μέλη της ειρηνευτικής αποστολής των Ηνωμένων Εθνών από τον περασμένο Οκτώβρη.

Ενα ακόμη ανεπούλωτο τραύμα είναι η επί ένα χρόνο παραμονή περισσοτέρων των 130.000 Ανατολικοτιμορέζων προσφύγων στα άθλια στρατόπεδα του Δυτικού Τιμόρ, όπου οι επιδημίες, οι αρρώστιες και ο υποσιτισμός θερίζουν ζωές μέρα με τη μέρα, βδομάδα με τη βδομάδα... Η τύχη αυτών των χιλιάδων ανθρώπων που παραμένουν «εγκλωβισμένοι» στο Δυτικό (ινδονησιακό) Τιμόρ, παραμένει και θα παραμείνει για καιρό ένα ακόμη «θερμό» ζήτημα τριβής ανάμεσα στη μεταβατική διοίκηση του ΟΗΕ και την κυβέρνηση του Προέδρου της Ινδονησίας, Αμπντουραχμάν Ουαχίντ. Καθώς, αφ' ενός τα Ηνωμένα Εθνη δεν έχουν καμία δικαιοδοσία για οποιαδήποτε αποστολή και ενέργεια στο Δυτικό Τιμόρ δίχως την έγκριση της Τζακάρτας, η δε κυβέρνηση του Προέδρου Ουαχίντ φαίνεται να έχει χάσει οιοδήποτε έλεγχο σε μία χώρα που έχει εισέλθει για τα καλά στη δίνη της δράσης ενός αριθμού κινημάτων που δε μάχονται απλώς για αυτονομία αλλά για ανεξαρτησία ορισμένων - και συνήθως των πιο εύφορων... - περιοχών της Ινδονησίας. Μετά τις αιματηρές ταραχές της περασμένης Τετάρτης και την εκκένωση των αποστολών του ΟΗΕ στην περιοχή, η ήδη δυσχερής τύχη δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων αναμένεται να γίνει - εάν είναι αυτό δυνατόν - ακόμη πιο εφιαλτική...

Δυσοίωνο το μέλλον για ένα ακόμη διεθνές προτεκτοράτο

Κοντολογίς, ένα χρόνο μετά τον τερματισμό της ινδονησιακής κατοχής στο Α. Τιμόρ, η λεγόμενη «διεθνής κοινότητα» προσπάθησε να αποενοχοποιήσει την υποκρισία αλλά και την ενοχή δυόμισι δεκαετιών, μετατρέποντας το ένα δεύτερο του νησιού σε ένα ακόμη διεθνές προτεκτοράτο. Σαν και αυτό, τηρουμένων των αναλογιών, που εγκαταστάθηκε από τον περσινό Ιούνη στο Κοσσυφοπέδιο υπό την εποπτεία του ΟΗΕ.

Παρά τις τεράστιες αποστάσεις που χωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο από το Ανατολικό Τιμόρ, η τακτική των «μεγάλων δυνάμεων» ήταν και στις δύο περιπτώσεις η ίδια: Η έμμεση και άμεση πρόκληση μίας άνευ προηγουμένου αιματοχυσίας, η σπορά διχόνοιας μεταξύ των ντόπιων πληθυσμών με απώτερο στόχο την εξυπηρέτηση των... «εθνικών συμφερόντων» υπερδυνάμεων διεθνούς εμβέλειας (ΗΠΑ) ή «περιφερειακής» εμβέλειας (Αυστραλία). Τέτοιες ιμπεριαλιστικές πολιτικές δεν μπορεί παρά να προκαλέσουν μεσοπρόθεσμα πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές «θύελλες».

Στο Κοσσυφοπέδιο, η - αναλόγως των «συμφερόντων» - μεροληπτική και διχαστική πολιτική του «κυβερνήτη» Μπερνάρ Κουσνέρ «βγάζει μάτι», ενώ και στο Α. Τιμόρ, η «μετριοπαθής» διακυβέρνηση του Σέρζιο Βιέιρα ντε Μέγιο παρατείνει την ένταση και υπονομεύει το μέλλον.

Κανείς, λοιπόν, δε θα πρέπει να απορεί για τον άδειο «κορβανά» των ταμείων είτε του Κουσνέρ, είτε του ντε Μέγιο, ούτε θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη η κατά καιρούς «γκρίνια» αυτών των δύο «μεταβατικών κυβερνητών» για την έλλειψη πόρων και την αδυναμία άσκησης οιασδήποτε πολιτικής. Δυστυχώς ή ευτυχώς, η ιστορία έχει δείξει πως οι «μεγάλες δυνάμεις» είναι γενναιόδωρες μόνον όσον αφορά στην πρόκληση πολέμων και άλλων καταστροφών. Οταν πρόκειται για «ανοικοδόμηση», απλώς «σφυρίζουν αδιάφορα» μέχρις ότου το Α ή Β «διεθνές προτεκτοράτο» ξεπεράσει κάθε όριο εξαθλίωσης. Μετά, θα αναλάβουν να μετατρέψουν την ανά χώρα κόλαση, σε «παράδεισο» ασύδοτης δράσης του μεγάλου κεφαλαίου... ώσπου οι λαοί καταφέρουν να ορθοποδήσουν και να διεκδικήσουν τα αυτονόητα.


Δ. ΟΡΦ.


ΤΟΥΡΚΙΑ
Τα «διλήμματα» της κυρίαρχης τάξης

Οι ηγέτες των τριών κομμάτων που συγκροτούν την τουρκική κυβέρνηση: ο Ντ. Μπαχτσελί (αριστερά), ο πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ (κέντρο) και ο Μεσούτ Γιλμάζ

Associated Press

Οι ηγέτες των τριών κομμάτων που συγκροτούν την τουρκική κυβέρνηση: ο Ντ. Μπαχτσελί (αριστερά), ο πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ (κέντρο) και ο Μεσούτ Γιλμάζ
Τους τελευταίους μήνες, υπάρχει μια κλιμακούμενη σύγκρουση μεταξύ δύο ομάδων που διεκδικούν ρόλο εκφραστή της καθεστηκυΐας τάξης της Τουρκίας. Σε αδρές γραμμές, σχηματικά και αρκετά απλουστευμένα, διακρίνονται από τη μια πλευρά οι «εκσυγχρονιστές», που αποτελούν την πλειοψηφία στην κυβέρνηση του Μπουλέντ Ετσεβίτ (αν εξαιρεθούν οι ακροδεξιοί του Ντεβλέτ Μπαχτσελί). Από την άλλη είναι μια ομάδα «αντιδραστικών», μεταξύ των οποίων διακρίνονται στρατηγοί, πολιτικοί και άλλοι ισχυροί τινές.

Η σύγκρουση αφορά, επί της ουσίας, το δίλημμα του «εκσυγχρονισμού», με περισσότερα ανθρώπινα δικαιώματα, ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τα λοιπά, ή της εμμονής στις πιο «παραδοσιακές» αρχές του τουρκικού κράτους, με την καταπιεστική επίσημη πολιτική, το στρατό ρυθμιστή των πάντων και πάει λέγοντας...

Οι γραμμές αυτών των δύο παρατάξεων δεν είναι σε καμία περίπτωση σαφώς οριοθετημένες, κάθε άλλο - ωστόσο οι ενδείξεις της σύγκρουσης είναι πρόδηλες.

Μια έκφανσή της, για παράδειγμα, είναι η πολυσυζητημένη διένεξη του προέδρου Αχμέντ Νετσντέτ Σεζέρ με την κυβέρνηση του Ετσεβίτ, σε ό,τι αφορά το αν οι απολύσεις των δημοσίων λειτουργών που εμπλέκονται σε «ανατρεπτικές» δραστηριότητες (συμμετοχή σε ισλαμιστικές οργανώσεις ή το κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα) πρέπει να γίνονται με διάταγμα ή με νόμο, που επί ένα μήνα συζητείται χωρίς να έχει υπάρξει κανένα αποτέλεσμα.

Μία δεύτερη, η φραστική αντιπαράθεση του επικεφαλής του γενικού επιτελείου των τουρκικών ένοπλων δυνάμεων, στρατηγού Χουσεΐν Κιβρίκογλου, με τον υπουργό Δικαιοσύνης Χικμέτ Σάμι Τουρκ. Ο πρώτος δήλωσε ότι ισλαμιστές έχουν «διεισδύσει» σε «όλα τα επίπεδα» του κρατικού μηχανισμού, ακόμη και στους κόλπους του δικαστικού σώματος, «θέλοντας να το καταστρέψουν», και θα πρέπει να «αποπεμφθούν» πάραυτα (Βλ. «BBC News Online», «Army Chief Demands Islamist Purge», 31 Αυγούστου.) Ο δεύτερος απάντησε με οργίλες δηλώσεις - «όποιος έχει στοιχεία για κάτι τέτοιο να τα φέρει σε εμένα» και «αφήστε την πολιτική έξω από το δικαστικό σώμα», σηματοδοτώντας ένα χάσμα απόψεων που αρχίζει να βαθαίνει επικίνδυνα (Βλ. « Turkish Daily News», «Turk: Leave Politics out of justice», πρωτοσέλιδο, 6 Σεπτέμβρη).

Χάσμα το οποίο πιστοποιεί η δήλωση του στυλοβάτη της κυβέρνησης Ετσεβίτ, του εκφραστή της κεντροδεξιάς, Μεσούτ Γιλμάζ, ο οποίος φέρεται να δήλωσε στην εφημερίδα «Hurriyet» πως «κάποιοι φοβούνται ότι αν μπούμε στην Ευρωπαϊκή Ενωση θα διαλυθούμε (...) οι ένοπλες δυνάμεις συμμερίζονται αυτήν την ευαισθησία» ( «Reuters», 6 Σεπτέμβρη). Αν η δήλωση έγινε πράγματι, και μάλιστα έτσι, είναι πολύ πιθανό ότι θα οξύνει πολύ τα πράγματα, αφού η Ευρωπαϊκή Ενωση καλεί για παροχή «μορφωτικών δικαιωμάτων» στους Κούρδους, που οι στρατηγοί την περασμένη Τρίτη έκριναν «άχρηστα», περνώντας στο άτυπο όργανο χάραξης πολιτικής, το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας, ότι πρέπει να υποκατασταθούν με «επενδύσεις στη Νοτιοανατολική Τουρκία». Η απάντηση Γιλμάζ μοιάζει σαν απ' ευθείας πρόκληση...

Οι ΗΠΑ κάνουν ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 2,3 δισ. δολαρίων στην Τουρκία, που επ' εσχάτοις αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο - η «Ford Motor Co» ολοκληρώνει στη Νικομήδεια, την πόλη που σχεδόν έσβησε από το χάρτη στο σεισμό του Αυγούστου του 1999, το καινούριο της εργοστάσιο, που της κόστισε 500 εκατ. δολάρια. Το διμερές εμπόριο μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Τουρκίας αυξήθηκε 28% τα τελευταία πέντε χρόνια, φθάνοντας τα 6 δισ. δολάρια. Ομως ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας παραμένουν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με ύψος περίπου τριπλάσιο από αυτό των συναλλαγών με τις ΗΠΑ, γεγονός που λέει κάτι. Παρ' όλ' αυτά, οι συνολικές ξένες επενδύσεις στην Τουρκία «μοιάζουν με ανέκδοτο», θα πει ο Αμπντουραχμάν Αριμάν, γενικός γραμματέας του Επιμελητηρίου των Ξένων Επενδυτών: «Μόλις ένα δισ. δολάρια το χρόνο, για μια χώρα τόσο μεγάλη», όταν η Βραζιλία την τελευταία δεκαετία έχει προσελκύσει περί τα 30 δισ. δολάρια (« Business Week Online», «Warning Signs on Turkey's Road to Recovery», 25 Αυγούστου).

Ακόμη όμως και σ' αυτό το πεδίο, εμφαίνεται η κόντρα μεταξύ των «εκσυγχρονιστών» και των «αντιδραστικών». Οι εισαγωγείς, ακόμη κι οι Αμερικάνοι, υφίστανται εμπόδια από γραφειοκράτες που μοιάζουν να δίνουν στους εκσυγχρονιστές το «μήνυμα» ότι δεν τους καίγεται καρφί πόσο σημαντική ή όχι είναι, π.χ., μια αμερικανική εταιρία υψηλής τεχνολογίας. Τα τελωνεία κι ο Τουρκικός Οργανισμός Προτυποποίησης λειτουργούν ως τροχοπέδη για τους εισαγωγείς. Ο τελευταίος καθυστερεί επί μήνες την έγκριση αμερικανικών προϊόντων, όταν η κανονική διάρκεια των ελέγχων που διενεργεί είναι δύο μέρες. Και το γεγονός δεν περνά απαρατήρητο (Βλ. «Business Week», όπ.π.). Η όλη ιστορία μοιάζει να συνδέεται και με τα κυκλώματα διαφθοράς στον τουρκικό γραφειοκρατικό μηχανισμό, ένα παλιό και «ενδημικό» πρόβλημα που οι εκσυγχρονιστές τονίζουν σε κάθε ευκαιρία. Που όμως, παρενθετικά, ξεκινά «από το κεφάλι», στα τουρκικά πολιτικά πράγματα.

Μια πολύ «χυμώδης» υπόθεση είναι αυτή της Τανσού Τσιλέρ, που λόγω του γεγονότος πως βρίσκεται στην αντιπολίτευση μπορεί και να φθάσει στα δικαστήρια - αντίθετα, δε μοιάζει πιθανό να δικαστεί ο Μεσούτ Γιλμάζ, ο έτερος «μπέιμπι μπούμερ» πολιτικός της γενιάς της Τσιλέρ, μιας και αποτελεί ζωτικής σημασίας εταίρο στην κυβέρνηση του Μπουλέντ Ετσεβίτ. Το βασικό σκάνδαλο που αφορά την Τσιλέρ είναι η εκτροπή χρημάτων από τα « Ortulu Odenek», τα «απόρρητα κονδύλια», σε άγνωστες κατευθύνσεις: ο τουρκικός Τύπος υποστηρίζει τρεις βασικές εκδοχές για το τι έκανε με τα εκατομμύρια δολάρια που μυστηριωδώς «εξαφανίστηκαν» στη διάρκεια της πρωθυπουργίας της. Οτι είτε 1) χρηματοδότησε μια - αποτυχημένη - απόπειρα πραξικοπήματος εις βάρος του Γκαϊντάρ Αλίεφ του Αζερμπαϊτζάν, είτε 2) χρηματοδότησε την προεκλογική εκστρατεία του Μπιλ Κλίντον το 1996 (!), ή 3) για να πληρώσει τον Αμερικανό μυστικοσύμβουλό της, τον Μπομπ Σκουάιερ, που πλέον άφησε τον μάταιο ετούτο κόσμο. Για την όλη ιστορία «έχει στοιχεία» η CIA, η οποία την «παρακολούθησε εκ του σύνεγγυς», αλλά τα στελέχη της «δεν προβαίνουν σε κανένα σχόλιο σε ό,τι την αφορά» (Βλ. «Washington Post», «Turkish Money Trail», άρθρο γνώμης του David Ignatius, 14 Ιούνη). Το θέμα της διαφθοράς είναι επίσης από αυτά που τίθενται στο πλαίσιο της κόντρας μεταξύ εκσυγχρονιστών και αντιδραστικών.

Η κόντρα για το ποιος θα εκπροσωπήσει καλύτερα τα συμφέροντα της καθεστηκυΐας τάξης της Τουρκίας, οι «εκσυγχρονιστές» ή οι «αντιδραστικοί», μοιάζει να αφήνει πολιτικά αδιάφορο το ευρύ εκλογικό σώμα: σύμφωνα με μια δημοσκόπηση της εταιρίας ANAR, που βγήκε στον αέρα την τελευταία εβδομάδα, το μεγαλύτερο ποσοστό που παίρνει πολιτικό κόμμα είναι 14% και μάλιστα πρόκειται για το κόμμα της Αρετής, δηλαδή τους ισλαμιστές. Και τα τρία κυβερνητικά κόμματα μαζί έχουν ποσοστό υποστήριξης μόλις 30,3% (το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης 11,6%, το Κόμμα Μητέρας Πατρίδας 9,8% και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα 8,9%).

Αυτή η αδιαφορία δεν είναι καθόλου περίεργη, αφού οι πολιτικοί μιλούν για πράγματα που ελάχιστα αφορούν το λαό, εκτός κι αν πρόκειται για περιορισμό των δικαιωμάτων του: ανάμεσα στα άλλα, το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας την περασμένη εβδομάδα έκρινε ότι οι εργαζόμενοι στην τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχουν το δικαίωμα να απεργήσουν...

Ωστόσο, η σύγκρουση των «εκσυγχρονιστών» με τους «αντιδραστικούς» συνεχίζεται, στο προσκήνιο αλλά και στο παρασκήνιο, και η κατάληξή της είναι αβέβαιη υπόθεση. Και μια από τις πιθανότητες είναι η χώρα να διολισθήσει, ακόμη περισσότερο από ό,τι στις τελευταίες εκλογές, στην ανάδειξη πολιτικών δυνάμεων με αντιλήψεις ακραία φασιστικές.


Μπ. Γ.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ