Οποιος από μικρός, μην ξέροντας καν το μυθικό Ικαρο, έβλεπε στο όνειρό του να πετά σαν πουλί, ή ξυπνός, ακόμα και ενήλικος, φαντασιώθηκε - λ. χ μέσω της ηδονής του ιλίγγου - ένα πέταγμα στους ουρανούς, θα συγκινηθεί και μόνο από αυτό το στοιχείο του δραματικού, τρυφερού, αλλά και καταγγελτικού κάθε βίας - ιδιαίτερα του πολέμου - έργου "Μπέρντι" ("Το αγόρι πουλί"), που παρουσιάζει το "Θέατρο Ερευνας" του Δημήτρη Ποταμίτη.Πρόκειται για διασκευή της νουβέλας του Ουίλιαμ Γουόρτον από τη Ναόμι Γουάλας,μεταφρασμένη αισθαντικά, χωρίς ίχνος μελοδραματικής υπερβολής από τον Ερρίκο Μπελιέ.Το έργο είναι μια ελεγεία για τη συντριβή της νιότης και των "πεταγμάτων" της από τη σκληρότητα της κοινωνικής πραγματικότητας. Μια σκληρότητα που φωλιάζει - αλλού περισσότερο αλλού λιγότερο - σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, σακατεύοντας με διαφόρους τρόπους τον άνθρωπο, ενοχοποιώντας την ιδιαιτερότητά του, τη συνείδηση, τα συναισθήματα, τα όνειρά του. Σκληρότητα που εκδηλώνεται στην οικογένεια, στη γειτονιά, στο σχολείο, στην εργασία, στον πόλεμο πολύ περισσότερο, αφού αυτός συνθλίβει και ψυχικά και σωματικά τον άνθρωπο. Ακόμα και στα "θεράποντα", υποτίθεται, τον πάσχοντα άνθρωπο ιδρύματα. Σκληρότητα, που μόνο με την αγάπη καταπολεμάται, καθώς μόνο η δύναμη της φιλίας, της αγάπης, της ελευθερίας της φαντασίας μπορεί να θεραπεύσει τον πάσχοντα άνθρωπο, όπως ο Αλ, που επιστρέφοντας σακατεμένος από τον πόλεμο κατορθώνει να "θεραπεύσει" τον κλεισμένο, σε τρελοκομείο, παιδικό του φίλο, Μπέρντι.

Ο Δημήτρης Ποταμίτης,σκηνοθέτησε το έργο με φαντασία, ευαισθησία, δραματικό μέτρο και φώτισε υποβλητικά το λιτά καλαίσθητο και συμβολικά λειτουργικό σκηνικό - κλουβί του Ρόμπιν Κάμερον - Ντον,ανέδειξε την ομορφιά της νιότης, της φιλίας, της αγάπης, αλλά και τις ολέθριες συνέπειες από το σακάτεμα των "φτερών" τους, καθοδηγώντας με τη διπλή, ηλικιακά, διανομή των δύο κύριων ρόλων (του Μπέρντι και Αλ) τις καλές ερμηνείες - και του ίδιου ως ενήλικα Αλ και των άλλων ηθοποιών, ιδιαίτερα των δύο εκφραστικών νέων ηθοποιών - Νικόλα Βαγιονάκη, Κωνσταντίνου Γιωτόπουλου, Δημήτρη Φούτση, Σταύρου φαρμάκη, Βασίλη Βλάχου.

Υποκειμενισμός; Πείτε το κι έτσι. Η στήλη πάντως δεν μπορεί παρά να χαιρετήσει και το ανέβασμα - για πρώτη φορά στην Ελλάδα - και να εκφράσει την ευδαιμονία της από την παράσταση του "Χάπι εντ" στο "Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν" της οδού Φρυνίχου,σε σκηνοθεσία Γιώργου Λαζάνη.Σε μια εποχή που ο μεγάλος Γερμανός μαρξιστής δραματουργός Μπέρτολντ Μπρεχτ,κατασυκοφαντείται - και ως άνθρωπος και ως δημιουργός - από πληρωμένους κονδυλοφόρους ("συγγραφείς" και "δημοσιογράφους" γνωστών αντιδραστικών ΜΜΕ), το "Θ.Τ." ανεβάζοντας το "Χάπι εντ" επιβεβαιώνει τη διαχρονικότητα, την επικαιρότητα και την πληθωρική μορφολογία και γοητεία της μπρεχτικής δραματουργίας. Μιας δραματουργίας, που θα παραμένει αδυσώπητος κριτής της καπιταλιστικής κοινωνίας, των υπηρετών της και των τερατογενέσεών της.

Οταν στα 1929 ο Μπρεχτ και ο Βάιλ συνέθεσαν με μια ιδέα που τους έδωσε η Ελίζαμπετ Χάουπτμαν (το κείμενο και τους στίχους ο πρώτος, τη μουσική ο δεύτερος) το "Χάπι εντ", έχοντας ένα χρόνο πριν αποδείξει με την επιτυχία της "Οπερας της πεντάρας" την ιδεολογικοαισθητική ικανότητά τους να αντιπαρατεθούν στην αστική ιδεολογία και αισθητική της όπερας με την "αντιόπερα", εμφάνισαν μια ανύπαρκτη, με το όνομα Ντόροθι Λέιν, ως "συγγραφέα" του έργου. Ο Μπρεχτ πολεμούσε πάντα την υποκριτική ιδιοκτησιακή - αστική και μικροαστική - αντίληψη, και ως προς την "πνευματική ιδιοκτησία". Ο Μπρεχτ δε δίσταζε να αντλεί ιδέες ή και να μεταπλάθει έργα άλλων, πάντα μέσα από τη δική του μαρξιστική και διδακτική οπτική και την ολότελα προσωπική του αισθητική.

Ορθά, λοιπόν, επισημαίνεται, στο πρόγραμμα της παράστασης, με το κείμενο του Μάικλ Φάινγκολντ, μεταξύ των "πηγών" του Μπρεχτ για το "Χάπι εντ", όχι μόνο από τις δύο εκδοχές του έργου του "Μαχαγκόνι", την "Αγία Ιωάννα των Σφαγείων", για την οποία αντλούσε και από το συγκλονιστικό μυθιστόρημα του Αμερικανού Απτον Σίνγκλερ "Η ζούγκλα" (που ιστορεί την άγρια εκμετάλλευση των μεταναστών και Αμερικανών προλεταρίων στα σφαγεία του Σικάγου και την κάλπικη "παρηγοριά" τους από τον παραθρησκευτικό "Στρατό της Σωτηρίας", το οποίο ήταν διάσημο και στην Ευρώπη), αλλά και από το αμερικάνικο μιούζικαλ "Μάγκες και κούκλες", κ.ά.

Το αμερικανικό οικονομικό κραχ, η αγριότητα του καπιταλισμού στη "μητρόπολή" του, οι μαφίες και ο φονικός ανταγωνισμός τους, η συμμαχία τους με το "Στρατό της Σωτηρίας", που με ένα ελεεινό συσσίτιο και με το "όπιο" για το μεταθανάτιο "παράδεισο" αποπλανούσε τους δύστυχους, άνεργους, άστεγους, πεινασμένους προλετάριους, ενέπνευσαν στους Μπρεχτ - Βάιλ το "Χάπι εντ". Μια καυστική αντιόπερα - που με μυθοπλαστικά, στιχουργικά και μουσικά συνθέτει ένα κατηγορητήριο "παζλ" κατά της καπιταλιστικής κοινωνίας, με πρόσχημα τον έρωτα μιας άμοιρης "εθελότριας" του "Στρατού της Σωτηρίας" με έναν μαφιόζο.

Η παράσταση του έργου, μεταφρασμένου από την Μαριλένα Παναγιωτοπούλου,ευτύχησε καθ' όλα στο "Θ. Τ". Με το έξοχο, αφαιρετικό σκηνικό του Κυριάκου Κατζουράκη και τα διαχρονικά κοστούμια του Νίκου Νατσούλη,που φώτισε ατμοσφαιρικά ο Παναγιώτης Μανούσης.Με την εκφραστική χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου,που εκτελούν χορευτές του χοροθεάτρου του "Οκτάνα" αλλά και πολύ εκφραστικά οι ηθοποιοί. Με την καλή ενορχήστρωση της σπουδαίας μουσικής του Βάιλ από τον Βαγγέλη Κοκκόρη,που εκτελεί ζωντανά τετραμελής ορχήστρα, ενώ τραγουδιστικά υπηρετείται από τους καλοδιδαγμένους και καλλίφωνους ηθοποιούς. Το υψηλού ποιοτικού επιπέδου παραστασιακό σύνολο, καθοδήγησε με έμπνευση, ακρίβεια, αισθητικό μέτρο, κριτική ειρωνεία, σεβασμό στην ιδεολογία και στο μήνυμα του έργου, η σκηνοθετική "μπαγκέτα" του Γιώργου Λαζάνη, η οποία ανταμείφθηκε και με τις ερμηνείες όλων των ηθοποιών. Με πρωτοστατούσα, την εξαιρετική ερμηνεία της Κάτια Γέρου.Αξιοι στο πλάι της οι ταλαντούχοι Περικλής Καρακωνσταντόγλου, Παντελής Παπαδόπουλος, Θόδωρος Γράμψας,αλλά και οι έμπειροι Κωστής Καπελώνης, Γιάννης Δεγαϊτης,αλλά και οινέοι Γιάννα Μαλακατέ, Φώτης Σπύρος, Αλεξάνδρα Καρακατσάνη,ο καλλίφωνος Μάριος Φραγκούλης (πρέπει να ασκήσει την άρθρωση και γενικώς τα υποκριτικά του μέσα) και οι άλλοι ηθοποιοί στους μικρότερους ρόλους. Μια παράσταση που αξίζει να δείτε.

ΘΥΜΕΛΗ