Μετά τις έντονες αντιδράσεις της Γαλλίας, τη «δυσαρέσκειά» της για τον «αποκλεισμό» της από τη νέα συμφωνία ΗΠΑ - Βρετανίας - Αυστραλίας (AUKUS) με επίκεντρο την κρίσιμη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού εκφράζει και η ΕΕ, ενώ και η Γερμανία αναδεικνύει με αφορμή τις εξελίξεις το ζήτημα της ενίσχυσης της «αυτονομίας» και των στρατιωτικών δυνατοτήτων της λυκοσυμμαχίας, για καταστάσεις στις οποίες υπάρχουν «διαφορετικά συμφέροντα και εντός του ΝΑΤΟ».

Για «πολύ απογοητευτική» εξέλιξη μίλησε ο επικεφαλής της ευρωενωσιακής διπλωματίας Z. Μπορέλ, αναφερόμενος στην AUKUS, μετά την προχτεσινοβραδινή, άτυπη συνάντηση των ΥΠΕΞ της ΕΕ, όπου η τριμερής συμφωνία εκτιμήθηκε ως «αντίθετη στην έκκληση για μεγαλύτερη συνεργασία με την ΕΕ στον Ινδο-Ειρηνικό».

Υψηλούς τόνους επέλεξε και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σ. Μισέλ, που σχολιάζοντας τις εξελίξεις είπε ότι «με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση Μπάιντεν, "η Αμερική επέστρεψε"», αναρωτώμενος «τι σημαίνει όμως αυτό;» και παρατηρώντας ότι «βασικές αρχές για μια συμμαχία είναι η αφοσίωση και η διαφάνεια», αλλά «εμείς παρατηρούμε μια σαφή απουσία διαφάνειας και αφοσίωσης...». Ο ίδιος επανέλαβε ότι απαιτείται ενίσχυση των «ικανοτήτων δράσης και άμυνας» της ΕΕ, λέγοντας ότι έτσι «και οι συμμαχίες μας θα είναι πιο ισχυρές».

Την ίδια στιγμή, ανοιχτό είναι το ενδεχόμενο να αναβληθεί η διεξαγωγή της πρώτης συνάντησης του Συμβουλίου Εμπορίου και Τεχνολογίας ΗΠΑ - ΕΕ (EU - US Trade and Technology Council, TTC) που συγκροτήθηκε τον Ιούνη (επρόκειτο να γίνει στις 29/9). Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, Ερίκ Μαμέρ, δήλωσε σχετικά ότι «έγκειται στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να αποφασίσει».

Ο δε (Γάλλος) επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ, Τ. Μπρετόν, δήλωσε ότι «κάτι έχει ραγίσει» στις σχέσεις Ευρώπης - ΗΠΑ και πως «στην Ευρώπη υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση ότι κάτι έχει χαλάσει στις διατλαντικές μας σχέσεις». Αναφέρθηκε δε σε «φωνές στην Ευρώπη» που «λένε ότι πιθανότατα μετά από αυτό που συνέβη τους τελευταίους δύο μήνες, να είναι καλή ιδέα να επανεκτιμήσουμε όλα όσα κάνουμε και τη συνεργασία μας».

Ανέφερε επίσης ότι στο TTC «ίσως δεν είναι πάντα σαφές τι μπορούν να μας φέρουν οι ΗΠΑ», προσθέτοντας ότι κατά τα άλλα «παραμένω πολύ πιστός στη συνεργασία μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης επειδή έχουμε πολλά κοινά συμφέροντα».

Από την πλευρά της Γερμανίας, ο (σοσιαλδημοκράτης) υπουργός Εξωτερικών Χ. Μάας επέκρινε την AUKUS, λέγοντας πως «έκανε πολλά πράγματα δυσκολότερα. Και φοβάμαι ότι θα παραμείνουν δύσκολα για κάποιο διάστημα. Μπορώ να καταλάβω πολύ καλά τον θυμό των Γάλλων φίλων μας».

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «δεν βλέπω κάποια νέα σκλήρυνση στη σχέση με τις ΗΠΑ. Αλλά ποτέ δεν είχα αυταπάτες ότι δεν θα υπήρχαν προβλήματα με τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν. Θα πρέπει τώρα να σκεφτούμε στην Ευρώπη πώς να επιτύχουμε περισσότερη κυριαρχία».

Αντίστοιχα, ο Γερμανός υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μ. Ροτ, χαρακτήρισε τις εξελίξεις με την AUKUS ως ένα ακόμη «καμπανάκι» αφύπνισης της ΕΕ, ώστε να ενισχύσει την κυριαρχία της.

Η δε υπουργός Αμυνας της Γερμανίας, Ανεγκρετ Κραμπ - Καρενμπάουερ είπε ότι μέχρι τέλη Οκτώβρη σκοπεύει να παρουσιάσει στους Ευρωπαίους ομολόγους της «συγκεκριμένη πρόταση για δημιουργία ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης για την αντιμετώπιση καταστάσεων όπως αυτή του Αφγανιστάν».

«Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποσυνδεθούμε από τους Αμερικανούς. Αλλά μπορεί να υπάρχουν καταστάσεις στις οποίες έχουμε διαφορετικά συμφέροντα, και εντός του ΝΑΤΟ. Σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να γίνουμε πιο ικανοί να δρούμε μόνοι μας», πρόσθεσε χαρακτηριστικά.

Σχολιάζοντας τη συνάντηση των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ, ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας Κλεμάν Μπον δήλωσε ότι «η υποστήριξη προς τη Γαλλία υπήρξε ξεκάθαρη», ενώ επισήμανε και αυτός για την ΕΕ ότι «πρέπει να γίνουμε περισσότερο κυρίαρχοι, περισσότερο αυτόνομοι, περισσότερο ικανοί να υπερασπισθούμε τα συμφέροντά μας».

Αναφερόμενος στις διαπραγματεύσεις ΕΕ - Αυστραλίας για διμερή Συμφωνία Εμπορίου - μετά την ακύρωση της μεγάλης αγοράς γαλλικών υποβρυχίων από την Αυστραλία - επανέλαβε ότι «δεν μπορούμε να κάνουμε σαν να μην έγινε τίποτε» και «πρέπει να ανοίξουμε όλες τις εναλλακτικές».

Στο μεταξύ, μετά τη συνομιλία των ΥΠΕΞ Γαλλίας - Ινδίας, τηλεφωνική επαφή είχαν και οι ηγέτες των δύο χωρών, Εμ. Μακρόν και Ν. Μόντι.

Σύμφωνα με τη γαλλική προεδρία,«επιβεβαίωσαν την κοινή τους βούληση να δράσουν από κοινού σε έναν Ινδο-Ειρηνικό ανοικτό και χωρίς αποκλεισμούς, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της ευρω-ινδικής σχέσης και των ευρωπαϊκών εργασιών για τον Ινδο-Ειρηνικό».

Ο Γάλλος Πρόεδρος «υπενθύμισε τη δέσμευση της Γαλλίας να συμβάλει στην ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ινδίας, μεταξύ άλλων για τη βιομηχανική και τεχνολογική της βάση, στο πλαίσιο μιας στενής σχέσης βασισμένης στην εμπιστοσύνη και τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των δύο στρατηγικών εταίρων».

Η ανακοίνωση μεταξύ άλλων ανήγγειλε «διμερείς συνεργασίες σε όλους τους τομείς, ειδικά στον οικονομικό τομέα», δεσμεύσεις για «τακτικές ανταλλαγές» απόψεων και επισκέψεων συντονισμού για θέματα όπως η πανδημία και η κλιματική αλλαγή.

Επαφές με την Ινδία εντείνουν όμως και οι ΗΠΑ, που άλλωστε μεθαύριο Παρασκευή ετοιμάζονται να φιλοξενήσουν τον Μόντι στον Λευκό Οίκο, μαζί με τους ηγέτες ΗΠΑ, Ιαπωνίας και Αυστραλίας, στη πρώτη διά ζώσης Σύνοδο Κορυφής του Quad.

Προχτές, ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας, Λ. Οστιν, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ινδό ομόλογό του, Ρ. Σινγκ, που σε ανάρτησή του μίλησε για «θερμή συνομιλία». Στη συζήτηση κυριάρχησαν και οι εξελίξεις γύρω από το Αφγανιστάν. Σύμφωνα με το Νέο Δελχί, «συμφωνήσαμε να συνεχίσουμε τον χρήσιμο διάλογο και να αναπτύξουμε την εταιρική μας σχέση περαιτέρω», ενώ «έγινε ανταλλαγή απόψεων και για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στην περιοχή». Η «ασφάλεια» και η «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας» θα απασχολήσουν και επίσημη συνάντηση που θα έχει ο Μόντι με τον Αμερικανό Πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, επίσης την Παρασκευή.

Στο μεταξύ, καθώς η συγκρότηση της AUKUS εκφράζει την ένταση της αντιπαράθεσης ΗΠΑ - Κίνας, με έμφαση στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, χώρες της περιοχής παίρνουν θέση για τη συμφωνία.

Από τις Φιλιππίνες, ο ΥΠΕΞ Τ. Λοκσίν δήλωσε πως η χώρα του «καλωσορίζει την απόφαση της Αυστραλίας να εδραιώσει μια ενισχυμένη τριμερή εταιρική σχέση για την ασφάλεια αρχικά με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία» και μιλά για «στρατιωτική ικανότητα» της Αυστραλίας που «θα μπορούσε να αποβεί ευεργετική μακροπρόθεσμα», αλλά και «ενέργειες που αντανακλούν τις ανησυχίες της για τη γεωγραφική έλλειψη ισορροπίας και την επιθυμία της να συμβάλει στη διατήρηση περιφερειακής ειρήνης και ασφάλειας».

Από την άλλη πλευρά, οι κυβερνήσεις Ινδονησίας και Μαλαισίας εκτίμησαν ότι η Αυστραλία κινδυνεύει να πυροδοτήσει μια κούρσα εξοπλισμών, ενώ και η Βόρεια Κορέα έκανε λόγο για «κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών» που θα ξεκινήσει στην περιοχή. Σημειώνεται ότι το ίδιο ακριβώς ζήτημα πρότασσε και η έντονη αντίδραση της Κίνας μετά την ανακοίνωση της συγκρότησης της AUKUS.

Στις συνθήκες αυτές, τέλος, ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) Ρ. Γκρόσι δήλωσε πως στη Βόρεια Κορέα «το πυρηνικό πρόγραμμα προχωρεί ολοταχώς με εργασίες διαχωρισμού πλουτωνίου, εμπλουτισμού ουρανίου και άλλες δραστηριότητες».