- Το Φόρουμ του Σάο Πάολο, που έλαβε χώρα στις αρχές του μήνα στην κουβανική πρωτεύουσα, την Αβάνα, «σε μία περιοχή που έχει χαρακτήρα συμβολικό», πραγματοποιήθηκε μέσα στις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο, δεδομένου του πολέμου του Αφγανιστάν, που άρχισε στις 7 του Οκτώβρη και φυσικά δεν έχει λήξει ακόμη, αλλά και της απαρχής αυτού του επονομαζόμενου «νέου πολέμου». Αυτή τη φορά, και με τη συμπλήρωση των δέκα χρόνων από την ίδρυσή του, η συμμετοχή ήταν πολύ μεγαλύτερη. Συνάμα η ετερογένεια και η πολυμορφία. Στόχοι του η συνεργασία και ο συντονισμός της δράσης κυρίως των προοδευτικών δυνάμεων της Λατινικής Αμερικής, κατά της ΑΦΤΑ, ειδικά μετά την αποτυχία «του νεοφιλελεύθερου παραδείγματος», κατά της πολιτικής που αυξάνει τη φτώχεια και την εξαθλίωση, αλλά και όλων των ιμπεριαλιστικών στρατηγικών, ειδικά μετά τις 11 του Σεπτέμβρη, που επιχειρούν να ποδηγετήσουν όλους τους λαούς.

Υπό αυτό το πρίσμα, ποια τα συμπεράσματα που εξήχθησαν στη διάρκεια του Φόρουμ, όσον αφορά στη συσπείρωση, στη συνεργασία και στη δράση των δυνάμεων που συμμετείχαν αλλά και στη μεγαλύτερη διεύρυνση σε διεθνή κλίμακα;

- Εχετε δίκιο όταν σημειώνετε ότι η συμμετοχή σε αυτή τη Σύνοδο του Σάο Πάολο, όπως ονομάζεται από την αρχή, συνεργασίας και σε κάποιο βαθμό συντονισμού της δράσης, κομμουνιστικών, αντικαπιταλιστικών, ριζοσπαστικών, σοσιαλιστικών κομμάτων, ήταν μεγαλύτερη, όχι μόνο σε σχέση με τα δέκα χρόνια αλλά και σε σχέση με πέρσι. Το Φόρουμ συνεδριάζει κάθε χρόνο σε μία χώρα της Λατινικής Αμερικής και αυτή τη φορά η σύνοδός του έγινε στην Κούβα, αφ' ενός, και αφ' ετέρου η διεθνής κατάσταση, όπως πολύ σωστά αναφέρατε, το πρόβλημα του πολέμου στο Αφγανιστάν, που βρίσκεται σε εξέλιξη, και όλη αυτή η παγκόσμια καμπάνια των Ηνωμένων Πολιτειών, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, όπως ονομάστηκε, προσέδωσε ένα ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη φετινή σύνοδο.

Ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της συνόδου αυτής είναι πως ένας ακόμη μεγαλύτερος αριθμός κινημάτων και δυνάμεων από χώρες της Λατινικής Αμερικής ζήτησαν να γίνουν μέλη της οργάνωσης αυτής, και δεύτερον, που είναι επίσης πάρα πολύ σημαντικό, είναι ότι υπήρχε πολύ μεγάλη συμμετοχή κομμάτων από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Μέχρι τώρα στις συνόδους συμμετείχαν, κυρίως, με τη μορφή παρατηρητών, όπως έγινε φυσικά και τώρα, κόμματα από την Ευρώπη και ειδικότερα από τη Δυτική Ευρώπη.

Υπό αυτό το πρίσμα, η σύνοδος του Φόρουμ του Σάο Πάολο ήταν μία πολύ μεγάλη, παγκόσμια συνάντηση των προοδευτικών, αντικαπιταλιστικών και αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων που δρουν σήμερα σε όλο τον κόσμο. Πιστεύουμε, λοιπόν, πως το γεγονός αυτό καθαυτό, ότι κατέστη δυνατόν να πραγματοποιηθεί μία τέτοια συνάντηση, όπου βεβαίως τα κυριότερα ζητήματα που επικράτησαν σε όλες τις ομιλίες, παρά τις αποχρώσεις που ήταν φυσικό να υπάρχουν, ήταν μία ξεκάθαρη καταδίκη της αμερικανικής και ΝΑΤΟικής πολιτικής, ήταν μία ξεκάθαρη τοποθέτηση, η οποία τονίζει ότι στόχος αυτής της «αντιτρομοκρατικής» καμπάνιας είναι η αντιμετώπιση των μαζικών, λαϊκών κινημάτων και των ριζοσπαστικών, αντικαπιταλιστικών και κομμουνιστικών κομμάτων και ότι κανείς δεν πρόκειται να δεχτεί να μπουν στο ίδιο τσουβάλι οι τρομοκρατικές οργανώσεις με τα εθνικοαπελευθερωτικά, επαναστατικά, ριζοσπαστικά κοινωνικά κινήματα, πρώτα και κύρια στη Λατινική Αμερική, αλλά και παντού στον κόσμο.

Το δεύτερο πολύ σημαντικό στοιχείο που θα μπορούσε κανείς να σημειώσει όσον αφορά στο Φόρουμ είναι πως παρότι το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων ήταν πολύ πιο πλατύ απ' ό,τι άλλες φορές, αναδείχτηκε ότι τόσο το παράδειγμα της Κούβας όσο και ο δρόμος που βαδίζει τα τελευταία χρόνια η Βενεζουέλα αναπτερώνουν πολλές συνειδήσεις και διανοίγονται πολύ σοβαρές προοπτικές για μεγάλο φάσμα δυνάμεων στη Λατινική Αμερική. Και το τρίτο βέβαια είναι, ότι κανένα από τα προταθέντα 50 κόμματα της Λατινικής Αμερικής και τα 240 από όλο τον κόσμο δεν είναι διατεθειμένο να δεχτεί την «καραμέλα» της ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου, που προωθούν οι ΗΠΑ, και το εντυπωσιακό είναι ότι παρά την ευρύτητα του φάσματος των πολιτικών δυνάμεων, τουλάχιστον στο Φόρουμ του Σάο Πάολο, εκδηλώθηκε μία καθολική αντίθεση στο σχέδιο αυτό. Οχι μία αντίθεση απλώς αλλά και μία αγωνιστική τοποθέτηση ως προς την αντιμετώπισή του. Αυτό το σχέδιο καταγγέλθηκε ως το μέσο που προωθούν επιπλέον οι ΗΠΑ ώστε να ξεκαθαρίσουν, μια για πάντα, με τα συνδικαλιστικά, επαναστατικά και κοινωνικά κινήματα στη Λατινική Αμερική. Να επιβληθούν από κάθε άποψη, οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, αλλά και στρατιωτικά, και βεβαίως να υποτάξουν τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, διαλύοντας κάθε έννοια εθνικής ανεξαρτησίας και ανάπτυξης για τις χώρες αυτές. Το χαρακτηριστικό που θα πρέπει να υπογραμμίσουμε, που δείχνει και τις πραγματικές προθέσεις, είναι ότι η Κούβα δε γίνεται δεκτή, με το επιχείρημα ότι δήθεν στην Κούβα δε γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ατομικές ελευθερίες, σε μία χώρα όπου έχει τέτοιο επίπεδο κοινωνικών κατακτήσεων, που δεν μπορούν να τη συναγωνιστούν ούτε οι πιο πλούσιες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που χιλιάδες φοιτητές από τις χώρες αυτές σπουδάζουν δωρεάν στην Κούβα.

Συνάμα, ένα ακόμη στοιχείο που πρέπει να τονιστεί είναι, ότι αυτό το σχέδιο εμπεριέχει πάρα πολλές απόρρητες συμφωνίες, που δεν είναι γνωστές ούτε στα εθνικά Κοινοβούλια, ούτε ευρύτερα. Αυτό το σχέδιο μπορεί κανείς να το συνειδητοποιήσει ότι βρίσκεται εν εξελίξει, αν λάβει υπόψη τη στρατιωτική επέμβαση στην Κολομβία και το γεγονός ότι ακόμη, π.χ., και αυτή η άρχουσα τάξη της Βραζιλίας εκδηλώνει σοβαρότατες επιφυλάξεις αλλά και ενστάσεις ή και αντιστάσεις στους σχεδιασμούς αυτούς.

Το Φόρουμ του Σάο Πάολο αυτή τη φορά είχε περισσότερα ριζοσπαστικά στοιχεία απ' ό,τι στο παρελθόν, χωρίς να υποτιμήσει κανείς τη σημασία και το ρόλο των προηγούμενων. Επίσης, σημαντικό είναι ότι προωθείται άμεσα και η συνεργασία των κομμουνιστικών κομμάτων της Λατινικής Αμερικής που συμμετέχουν σε αυτές τις διεργασίες και ορισμένα από τα αποτελέσματα φαίνονται αν λάβει κανείς υπόψη του τη μεγάλη έκταση της αλληλεγγύης που εκδηλώνεται προς την Κούβα, τη συνεχώς αυξανόμενη αλληλεγγύη προς το αντάρτικο επαναστατικό κίνημα της Κολομβίας ή το γεγονός ότι παρατηρείται μία ανασυγκρότηση και αναζωογόνηση των κομμουνιστικών και επαναστατικών δυνάμεων σε όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

- Ως αφορμή η τελευταία σας αναφορά σχετικά με τη συνεργασία. Επίσης αναφέρεται και στα ντοκουμέντα και στην τελική διακήρυξη του Φόρουμ του Σάο Πάολο. Επιπροσθέτως, ο όρος νεοφιλελευθερισμός δείχνει να παραγκωνίζεται. Παρά τα πολύ αισιόδοξα μηνύματα, ποιες οι δυσκολίες, αντικειμενικές και υποκειμενικές, τόσο για το κίνημα στη Λατινική Αμερική όσο και παγκόσμια;

- Οι δυσκολίες είναι μεγάλες, δε χωρά καμία αμφιβολία. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι ότι οι ίδιες εξελίξεις οδηγούν σε μία μεγάλη ριζοσπαστικοποίηση μεγάλου τμήματος των δυνάμεων ή ακόμη και στην εμφάνιση καινούριων. Επίσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν είναι τυχαίο πως η γενική κατεύθυνση του Φόρουμ του Σάο Πάολο ήταν ανέκαθεν αρκετά αντιμονοπωλιακή, αντικαπιταλιστική και σε μεγάλο βαθμό αντιιμπεριαλιστική, ανεξάρτητα από τις διαβαθμίσεις ή από τους στόχους που κάθε φορά προβάλλονταν. Αυτό οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η συνεργασία, η ανταλλαγή απόψεων, η κοινή δράση, η παράλληλη δράση των κομμουνιστικών κομμάτων ήταν από πριν αρκετά ανεπτυγμένη. Το παράδειγμα του Σάο Πάολο δείχνει, λοιπόν, ότι η κοινή δράση των ΚΚ δεν έρχεται σε αντίθεση ή να υποκαταστήσει τις ευρύτερες συσπειρώσεις, αλλά αντίθετα τις προωθεί, είναι η ραχοκοκαλιά τους, τους δίνει και προοπτική και συνέχεια και μέλλον.

Οι δυσκολίες είναι πολύ μεγάλες, καθώς οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται τόσο πολύ για τη λεγόμενη ολοκλήρωση, γιατί με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθεί και διασφαλίζεται ένας χώρος πολύ μεγαλύτερος από αυτόν της ΕΕ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις αμερικανικές πολυεθνικές εταιρίες. Το δεύτερο: Υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εργασίες του Φόρουμ έγιναν σε τρεις υποεπιτροπές, οι οποίες ήταν κυρίως γεωγραφικές, που αντανακλούν τις 3 υποπεριοχές της Λατινικής Αμερικής. Επιπροσθέτως, δυσκολίες εμφανίζονται καθώς η επίθεση ή επιρροή μεγάλων δυνάμεων είναι διαφορετική. Π.χ., κάποιες χώρες συμμετέχουν ήδη σε ένα σχήμα πιο στενής συνεργασίας με την ΕΕ, όπως η Mercosur, ενώ ορισμένες άλλες όχι.

Από την άλλη πλευρά, ο ανταγωνισμός που εκδηλώνεται μεταξύ των μονοπωλίων και του κέντρου ΕΕ και Ηνωμένες Πολιτείες, και είναι πολύ έντονος και στη Λατινική Αμερική, και ειδικότερα στην Κολομβία αλλά και σε κάποιες άλλες περιοχές. Το γεγονός αυτό δημιουργεί από μόνο του σοβαρά προβλήματα, ως προς το ξεκαθάρισμα των στόχων, ως προς την αντιμετώπιση, π.χ., του διλήμματος ότι η ΕΕ δε θα μπορούσε να είναι αντίβαρο στις ΗΠΑ. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνά κανείς την πίεση από συντηρητικές αλλά και σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις να μην ξεφύγει ή να ακολουθήσει και η Λατινική Αμερική τη γνωστή οδό της Ενωμένης Ευρώπης, όπου για μεγάλο χρονικό διάστημα τι ακριβώς εννοεί κανείς, τι σημαίνει η πάλη ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, μπορεί να δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα.

Και από αυτή την άποψη τόσο οι κοινωνικές εξελίξεις, όσο και η χρεοκοπία όχι μόνο των κλασικών νεοσυντηρητικών συνταγών, όπως εφαρμόστηκαν στη Χιλή, αλλά και αυτών που εφάρμοσαν κεντροαριστερά σχήματα όπως στη Βραζιλία ή στην περίπτωση της Αργεντινής τώρα, αποσαφηνίζουν τους όρους, ριζοσπαστικοποιούν τις δυνάμεις και πρέπει βεβαίως να πούμε ότι σημαντική επιρροή είχε και το κίνημα κατά της «παγκοσμιοποίησης». Αν και, πρέπει να σημειώσουμε, ότι όλες οι δυνάμεις της Λατινικής Αμερικής, χωρίς να θέλουμε να ισοπεδώσουμε τίποτα, όλες οι προοδευτικές δυνάμεις της Λ. Αμερικής ήταν πάντα πολύ προσεκτικές όσον αφορά στις προθέσεις και στις διαθέσεις κάποιων μη κυβερνητικών οργανώσεων που δρουν και στις χώρες τους, καθώς έχει αποδειχτεί, όπως εκείνες κατανοούν, ότι δε δημιουργήθηκαν και δε δρουν για να προωθήσουν κάποιους στόχους αλλά για να αποδυναμώσουν και να εξαρθρώσουν πρώτα από όλα το συνδικαλιστικό αλλά και το οργανωμένο κίνημα στις χώρες τους.

Και θα ολοκληρώσω λέγοντας το εξής: Υπήρχε πάντα μία αδυναμία στο Φόρουμ του Σάο Πάολο, που δεν ξεπεράστηκε και είναι δύσκολο να ξεπεραστεί, στο εξής ζήτημα, που σημειώθηκε από πολλές πλευρές: Οι συναντήσεις αυτές είναι πολύ καλές, κυρίως γιατί δίνουν τη δυνατότητα ανταλλαγής απόψεων, εμπειριών αλλά και της καλλιέργειας ενός αισθήματος αλληλεγγύης. Εντούτοις, αδυνατούσαν και αδυνατούν και τώρα να λάβουν κάποιες αποφάσεις, για συγκεκριμένη δράση, συγκεκριμένες ενέργειες. Και όλα δείχνουν ότι αυτό θα είναι και το στοιχείο που θα κρίνει και το μέλλον της προσπάθειας αυτής. Ενα βήμα έγινε, πολύ σημαντικό, στην απόφαση να αντιταχθούν με κάθε τρόπο στην ΑΦΤΑ, στο «Σχέδιο Κολομβία», που τώρα έχει διευρυνθεί και έχει γίνει «Σχέδιο των Ανδεων», στην αλληλεγγύη προς την Κούβα και τη Βενεζουέλα.

- Το 1993 το Φόρουμ του Σάο Πάολο έγινε και πάλι στην Αβάνα. Επτά χρόνια μετά και πάλι στο Νησί της Επανάστασης. Ομως, το τότε με το σήμερα έχει μεγάλη διαφορά, δεδομένου ότι η Κούβα, σύμφωνα με όλα τα επίσημα στοιχεία, είναι από τις ελάχιστες χώρες που έχουν πραγματική ανάπτυξη. Πόσο έχει επιδράσει λοιπόν αυτό το γεγονός, αυτή η πραγματική εναλλακτική πρόταση, το παράδειγμα της Κούβας;

- Κατ' αρχάς οι διαφορές είναι εμφανέστατες, ακόμη και επιφανειακά και φυσικά προς το καλύτερο. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι το γεγονός, ότι ένα πολύ μεγάλο φάσμα από δυνάμεις αλλά και κυβερνήσεις, δεν πρέπει να το ξεχνάμε, δεν μπορούν να σταθούν στα πόδια τους εάν τολμήσουν να πουν κάτι για την Κούβα.

Η ακτινοβολία που έχει η κουβανική επανάσταση, οι επιτυχίες του ΚΚ της Κούβας αλλά και του λαού, που δεν μπορεί να τις αμφισβητήσει κανείς. Αυτό είναι κάτι το εκπληκτικό. Ακόμη και οι αντίπαλοί τους, και δε μιλώ για τις ΗΠΑ, δεν τομλμούν να θέσουν υπό αμφισβήτηση το τι γίνεται στην Κούβα. Μπορεί κανείς να το διαπιστώσει επίσης από το γεγονός ότι η κούβα συμμετέχει σε όλες, μα σε όλες τις συναντήσεις των χωρών της Λ. Αμερικής, οικονομικές, πολιτικές κ.ά. Αυτό είναι ένα δείγμα που δείχνει το πόσο μεγάλο είναι το κύρος της κουβανικής επανάστασης στον απλό λαό, που οποιαδήποτε κυβέρνηση καταλαβαίνει ότι αν θέσει ζήτημα αποκλεισμού της Κούβας, την άλλη μέρα δεν υπάρχει. Αυτό είναι ένα παράδειγμα της εμβέλειας και της επιρροής της κουβανικής επανάστασης.

Πάντως, πέρα από την εμφανή πρόοδο που βλέπει κανείς καθημερινά στην Κούβα, δεν πρέπει να ξεχνά ότι επισκεφτήκαμε την Κούβα μετά από έναν καταστρεπτικό τυφώνα. Αυτό είχε να συμβεί από τη δεκαετία του '30. Τότε είχαν χαθεί πάνω από 2.500 άτομα, τώρα μόλις 5, και εάν κανείς δε σου τόνιζε ότι είχε περάσει τυφώνας, δε θα το καταλάβαινες. Ηταν δε αποτέλεσμα της κινητοποίησης του μηχανισμού.

Επίσης, είναι πασιφανή τα δείγματα εμβάθυνσης και ισχυροποίησης των δεσμών του κόμματος με τον κουβανικό λαό. Οπως ο συντονισμός διαφόρων ομάδων, ασθενών, συνταξιούχων, ή ο μικρός αριθμός ανέργων, που αντιμετωπίζονται με συγκεκριμένα προγράμματα κοινωνικής αρωγής.

Δε συζητώ για το σύστημα Υγείας, ή εκπαίδευσης. Ολα αυτά είναι δείγματα ότι το σοσιαλιστικό κράτος πράγματι ενδιαφέρεται.