Το 2021 ήταν μια ακόμα πολύ δύσκολη χρονιά τόσο για την κινηματογραφική αίθουσα όσο και για τα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Η ιδιαίτερη συνθήκη της πανδημίας οδήγησε όλα τα φεστιβάλ να διαλέξουν τον υβριδικό τρόπο διεξαγωγής, online αλλά και διά ζώσης, γεγονός που από τη μια οδήγησε ξανά το κοινό στις αίθουσες, δηλαδή στον πραγματικό χώρο προβολής των ταινιών, αλλά από την άλλη εδραίωσε την ψηφιακή προβολή τους σε πλατφόρμες. Οι διά ζώσης προβολές ήταν περιορισμένες με πολύ λιγότερο κοινό στις αίθουσες και ως εκ τούτου πολύ λιγότεροι δημιουργοί επικοινώνησαν με το κοινό σε σχέση με άλλες χρονιές.

Το «επίδικο» βέβαια παραμένει το ίδιο. Πώς, μέσα στην πληθώρα και την πολυθεματικότητα των ταινιών στα φεστιβάλ, ξεχωρίζει κανείς προοδευτικές κοινωνικές ταινίες που ξεφεύγουν από το «κυρίαρχο ρεύμα». Ταινίες που προβληματίζουν και μιλούν για τον απλό άνθρωπο, την καθημερινότητά του και την Ιστορία από την πλευρά των λαών, και στ' αλήθεια αυτό είναι συχνά δύσκολο γιατί τέτοιες ταινίες δεν επιλέγονται από τα ίδια τα φεστιβάλ. Το επόμενο ερώτημα που συχνά μένει ρητορικό, είναι αυτό της διανομής, δηλαδή κατά πόσο μια προοδευτική ταινία βρίσκει τον δρόμο της αίθουσας. Ελπίζοντας το 2022 να δούμε περισσότερο αξιόλογο κοινωνικό κινηματογράφο στις αίθουσες κάνουμε μια μικρή αναφορά σε ταινίες που ξεχωρίσαμε και ελπίζουμε να συναντήσουν το κοινό το προσεχές διάστημα.

-- 62ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

«Mother Lode» (Φλέβα χρυσού), του Ματέο Τορτόνε:Ο Χόρχε εγκαταλείπει την επιχείρηση μοτο-ταξί που διατηρεί στα προάστια της Λίμα μαζί με την οικογένειά του, για να αναζητήσει την τύχη του ως μεταλλωρύχος στο υψηλότερο και πιο επικίνδυνο χρυσωρυχείο των Ανδεων στο Περού. Θαμμένη κάτω από έναν παγετώνα στο βουνό, η Λα Ρινκονάδα είναι η «πιο κοντινή πόλη στον ουρανό». Φιλοξενεί χιλιάδες εποχιακούς εργάτες, όπως ο Χόρχε, που αναζητούν μια ευκαιρία και μια καλύτερη ζωή.

Ασπρόμαυρη, επιβλητική, σκοτεινή, βυθισμένη στις δοξασίες και τους θρύλους των Ανδεων για τις θυσίες των εργατών στα ορυχεία και την ίδια στιγμή τόσο ρεαλιστική και περιγραφική σαν ντοκιμαντέρ.

«La Caja» (Το κουτί), του Λορένσο Βίγας:Ο Aτζίν, ένας έφηβος από την Πόλη του Μεξικού, ταξιδεύει για να παραλάβει τη σορό του πατέρα του που βρέθηκε σε έναν ομαδικό τάφο στο έρημο τοπίο του Βόρειου Μεξικού. Ομως, μια συνάντηση με έναν άντρα που μοιάζει εμφανισιακά με τον πατέρα του, του γεννά αμφιβολίες και ελπίδα σχετικά με την πραγματική κατάσταση του πατέρα του.

Η ταινία είναι γυρισμένη σ' ένα εργοστάσιο στη συνοριακή πόλη Σιουδάδ Oυάρες, όπου έχουν εξαφανιστεί πολλοί εργάτες της περιοχής, και αποτελεί μια διεισδυτική ματιά στη μεταποιητική βιομηχανία του Μεξικού και συνάμα μια σκληρή απεικόνιση της απότομης ενηλικίωσης των εφήβων που το καπιταλιστικό σύστημα απαγορεύει να μεγαλώσουν στην ώρα τους.

«18», του Βασίλη Δούβλη:Σε μια λαϊκή γειτονιά στην Αθήνα της οικονομικής κρίσης, της αναζωπύρωσης του φασισμού και της πανδημίας, μια ομάδα δεκαοχτάχρονων μαθητών καταδιώκει όλους όσοι είναι απλώς διαφορετικοί και δεν συμφωνούν με τις ιδέες τους...

Η πιο ξεχωριστή ταινία του φετινού φεστιβάλ που καταφέρνει να απευθυνθεί τόσο σε ενήλικες όσο και σε εφήβους, κι αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό, με τον ίδιο απλό και βαθύ τρόπο. Μια ταινία επίκαιρη που στοχεύει στην ουσία και μιλάει στην καρδιά του θεατή. Ο Βασίλης Δούβλης κάνει μια ακτινογραφία ακριβείας στον καθημερινό φασισμό καταγράφοντας την πραγματικότητα στις οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις, με σημείο αιχμής τη νεολαία στις εργατογειτονιές της οικονομικής εξαθλίωσης. Αν και η ταινία είναι ζοφερή, εντούτοις αφήνει ένα ανοιχτό παράθυρο στο φως...

-- 27ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας

«Luzzu» (Το Σκαρί) του Αλεξ Καμιλέρι:

Ενας Μαλτέζος ψαράς παλεύει με την πατροπαράδοτη παλιά ξύλινη βάρκα του («luzzu», όπως και ο τίτλος της ταινίας) να κερδίσει τίμια τα προς το ζην για τη σύζυγο και το νεογέννητο παιδί τους, κόντρα στον σκληρό ανταγωνισμό, στην παράνομη αλιεία και τις κλίκες που λυμαίνονται την ιχθυαγορά του νησιού.

Νεορεαλισμός στα καλύτερά του, με έντονο σχολιασμό της «πολιτικής» που ακολουθεί η ΕΕ στα ζητήματα της αλιείας και πώς αυτή «ξεκληρίζει» τους μικρούς ψαράδες. Ο κεντρικός πρωταγωνιστής (Γιέσμαρκ Σκικλούνα) είναι πραγματικός ψαράς και αναμετριέται επάξια με τους επαγγελματίες ηθοποιούς. Τα προσωπικά διλήμματά του είναι καίρια και θέτουν έναν ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό στον θεατή.

-- 24ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους

«Jak najdalej stad» (Ποτέ δεν κλαίω), του Piotr Domalewski:Ο μπαμπάς της δεκαεπτάχρονης Ολα, μονίμως απών καθώς δουλεύει σε εργοτάξιο στην Ιρλανδία, της έχει υποσχεθεί ένα αμάξι για τα γενέθλιά της. Οταν καταφθάνουν τα αιφνίδια νέα για τον θάνατό του, η Ολα ταξιδεύει από την Πολωνία για να παραλάβει τις στάχτες του, έρχεται όμως αντιμέτωπη με την αδυσώπητη γραφειοκρατία...

Η ταινία που έκλεψε τις εντυπώσεις. Κοινωνικός ρεαλισμός στα χνάρια του Κεν Λόουτς. Μια συγκλονιστική ταινία, με μια ερμηνεία αξιώσεων από την εκπληκτική Zofia Stafiej, που δείχνει τη σκληρή ζωή της εργατικής τάξης, τις τραγικές συνθήκες της δουλειάς των μεταναστών, το αδιέξοδο των νέων ανθρώπων που έχουν ήδη από τα 17 σταματήσει να ονειρεύονται μια διαφορετική πορεία, την αναγκαστική ενηλικίωση μέσα από βάρβαρες συνθήκες...

«Vacarme» (Ταραχή), του Neegan Trudel:

Η 13χρονη Emilie τοποθετείται σε έναν ξενώνα προστασίας ανηλίκων. Εχοντας να αντιμετωπίσει καινούργιους αυστηρούς κανόνες και την παρουσία της κοινωνικής λειτουργού που έχει αναλάβει την υπόθεσή της, αποφασίζει να δραπετεύσει από αυτήν τη νέα πραγματικότητα...

Σπαραχτική ταινία για την αγάπη, για τη μοναξιά, για εκείνο το παιδί που προσπαθεί να γαντζωθεί ακόμα και από τα ψέματα για να καταφέρει να βρει τρόπο να χαράξει τον δικό του δρόμο...

-- 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

«Α pas aveugles» (Μέσα απ' τα μάτια τους), του Κριστόφ Κονιέ:Μια χούφτα κρατούμενοι σε στρατόπεδα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ρίσκαραν τις ζωές τους τραβώντας κρυφά φωτογραφίες, προκειμένου να αποτυπώσουν την κόλαση που οι ναζί επιμελώς απέκρυπταν. Ο σκηνοθέτης ιχνηλατεί την πορεία τους στα απομεινάρια των στρατοπέδων, σε μια προσπάθεια να φωτίσει τις συνθήκες και τις ιστορίες πίσω από τις φωτογραφίες...

Η σπουδαιότητα ακόμα και ενός φωτογραφικού καρέ για την αποτίμηση της Ιστορίας μέσα από μια ιδιαίτερα ενδελεχή και συγκινησιακά φορτισμένη έρευνα του σκηνοθέτη στο σήμερα.

«Narciso Em Ferias» (Καετάνο Βελόζο: Μέρες χωρίς μουσική), των Χενάτου Τέρα και Χικάρντου Καλίλ:Η μαρτυρία του θρύλου της μουσικής Καετάνο Βελόζο, που αφηγείται τη σύλληψή του, το 1968, από το στρατιωτικό καθεστώς στη Βραζιλία.

Το πρώτο από τα 3 ντοκιμαντέρ με πορτρέτα σπουδαίων καλλιτεχνών, που αναφερόμαστε σε αυτήν τη σελίδα, και μας έκαναν να «ξανασυστηθούμε» μαζί τους. Μια σταθερή κάμερα αποτυπώνει τη σπουδαία παρακαταθήκη του τραγουδοποιού 50 χρόνια μετά, επικεντρώνοντας με αυτόν τον τρόπο στην ουσία των λεγομένων του.

«Ailey» (Αλβιν Εϊλι), της Τζαμίλα Γουίγκνοτ: Βιογραφικό ντοκιμαντέρ για τον σπουδαίο χορευτή και χορογράφο με ιδιαίτερη αναφορά στο πώς αφιέρωσε το έργο του στον αγώνα για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ και το πώς αυτό επέδρασε σε παγκόσμια κλίμακα. Πλήθος υλικού από παραστάσεις αλλά και συνεντεύξεις του ίδιου και συνεργατών του συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο πορτρέτο του Εϊλι.

«Per Lucio» (Για τον Λούτσιο), του Πιέτρο Μαρτσέλο: Ενα οπτικό και ηχητικό ταξίδι στη ζωή του Ιταλού τραγουδοποιού Λούτσιο Ντάλα που συνδυάζει καταπληκτικά σπάνιο υλικό τόσο από τη ζωή του και τις συνεργασίες του. Ξεχωρίζουν η συνεργασία του με τον προοδευτικό ποιητή Ρομπέρτο Ροβέρσι αλλά και στιγμές από τη σύγχρονη ιστορία των αγώνων της εργατικής τάξης της Ιταλίας.