Εχουμε ήδη μπει στη φάση της οικονομικής κρίσης και ορισμένοι κλάδοι, όπως π.χ. ο τουρισμός, η εστίαση, θα «νιώσουν» πρώτοι τις συνέπειές της. Η πανδημία του κορονοϊού επιταχύνει όσα πιθανόν θα καθυστερούσαν λίγο ακόμα, πάντως σίγουρα θα έρχονταν. Ο χώρος των Τεχνών, του Θεάματος - Ακροάματος δέχεται με ένταση αυτήν τη στιγμή τα πρώτα σφοδρά χτυπήματα. Δεν είναι μόνο αυτή καθεαυτή η απαγόρευση διεξαγωγής εκδηλώσεων, όσο και αν αυτή λειτουργεί καταλυτικά. Αλλωστε, και πριν από το επίσημο κλείσιμο ο φόβος της διάδοσης του ιού κρατούσε μακριά τον κόσμο από τους χώρους Τέχνης. Ο φόβος αυτός δεν θα εκλείψει με την άρση της απαγόρευσης αυτόματα. Πολύ περισσότερο που δίπλα στο φόβο θα προστεθεί και ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας.

Η πτώση του εισοδήματος των εργαζομένων, του «κοινού» των καλλιτεχνών, η ανέχεια που συνοδεύει τη μαζική ανεργία. Τα κεφάλαια δεν θα επενδύονται κάτω από το βάρος της επισφάλειας για την «τύχη» των κερδών τους. Τα προβλήματα θα έχουν βάθος χρόνου, η ένταση των χτυπημάτων θα συνεχιστεί. Από αυτήν την άποψη πέρα από την έλλειψη δυνατότητας επιστημονικής τεκμηρίωσης είναι και αφοπλισμός του κινήματος των καλλιτεχνών αν η προσπάθειά τους παγιδευτεί απλώς στο αίτημα για άνοιγμα των εκδηλώσεων τώρα. Η σταδιακή και κλιμακωτή άρση των απαγορεύσεων που ανακοίνωσε το υπουργείο Πολιτισμού δεν θα λύσει το πρόβλημα.

Η περίοδος αυτή θα είναι το όχημα για να βγουν από τη μέση και ορισμένοι πιο μικροί επιχειρηματίες στο χώρο, οι οποίοι δύσκολα θα μπορέσουν να πάρουν το ρίσκο μίας παραγωγής που στην καλύτερη των περιπτώσεων θα έχει τα μισά έσοδα σε σχέση με πριν. Θα αντέξουν μόνο οι μεγάλοι «παίχτες», που και στις συνθήκες της απαγόρευσης και της καραντίνας ανανέωσαν και πιθανόν διεύρυναν τις «σχέσεις» τους με το κοινό μέσω των ψηφιακών παραστάσεων, εκθέσεων κ.λπ. Σε αυτούς άλλωστε θα κατευθυνθεί και ένα σημαντικό ποσοστό της όποιας χρηματοδότησης αφού το υπουργείο διαμηνύει ότι θα επιδοτήσει την εργασία, δηλαδή τους εργοδότες, και όχι την ανεργία, δηλαδή τους άνεργους καλλιτέχνες. Οι εκκλήσεις προς τους εργαζόμενους καλλιτέχνες να βάλουν νερό στο κρασί τους, να δεχτούν την απληρωσιά, τις μειωμένες αποδοχές, να μειώσουν συνολικότερα τις απαιτήσεις τους θα κορυφωθούν.

Οι κομμουνιστές που παρεμβαίνουμε στο κίνημα των καλλιτεχνών είναι απαραίτητο να βγάλουμε ξανά από τη φαρέτρα μας ως όπλα τα συμπεράσματα από τη δράση μας στις συνθήκες της προηγούμενης καπιταλιστικής κρίσης, να αναπτύξουμε με τόλμη και εμπιστοσύνη πρωτοβουλίες, να παρακολουθούμε τις εξελίξεις από κοντά και να διεξάγουμε με ευστοχία την ιδεολογική διαπάλη μέσα στο κίνημα όπως εκφράζεται στις δράσεις, στα αιτήματα, στα συνθήματα.

Η ένταση των προβλημάτων, οι δυσκολίες της επιβίωσης αποτελούν το αντικειμενικό έδαφος πάνω στο οποίο το τελευταίο διάστημα εκφράζεται μία μεγάλη κινητικότητα. Η συγκινητική μεγάλη συμμετοχή των καλλιτεχνών όλων των μορφών Τέχνης, αλλά και των εργαζομένων που βρίσκονται πίσω από τα φώτα στην κινητοποίηση των σωματείων και φορέων τους στις 7/5 σε πολλές πόλεις της Ελλάδας επιβεβαιώνει αυτήν την εκτίμηση με τον καλύτερο τρόπο. Χρειάζεται, τώρα, ένταση στη δράση, τόλμη στις πρωτοβουλίες, ευστοχία στη συζήτηση και την αντιπαράθεση. Σε συνθήκες μίας ορισμένης ανόδου και συμμετοχής, αυθόρμητα θα μπαίνουν στη μάχη πολύ περισσότεροι με θολό προσανατολισμό, με απειρία, με τον δικό τους τρόπο. Η προσπάθεια ωρίμανσης και άρα αύξησης της αντοχής της μαχητικότητας τέτοιων τμημάτων θα πρέπει να γίνεται με όρους προσέγγισης, αντιπαράθεσης, πειθούς, κερδίσματος της εμπιστοσύνης τους. Με όρους διαπάλης με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις, που επιδιώκουν και αυτές να βάλουν τη δική τους πολιτική γραμμή. Εμείς επιδιώκουμε το ανέβασμα και όχι το πνίξιμο, το σταμάτημα αυτής της ανώριμης συμμετοχής. Ταυτόχρονα, θέλουμε και να ωριμάζει. Ομως, αυτή η ωρίμανση έχει δύο προϋποθέσεις: Τη συμμετοχή στο κίνημα και την παρέμβαση των κομμουνιστών.

Στη συγκεκριμένη συγκυρία αυξημένο ρόλο στην προσπάθεια αυτή θα παίζει το διαδίκτυο. Ενα μέσο με μεγάλη δυνατότητα διάδοσης ιδεών, αλλά όμως υπό τον έλεγχο της παρέμβασης ισχυρών συμφερόντων, των ιδιοκτητών του και άλλων μεγιστάνων. Φυσικά το διαδίκτυο, και οι όποιες κινήσεις αναπτύσσονται εκεί, δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη ζωντανή συζήτηση και επαφή, πολύ περισσότερο τη συλλογική οργανωμένη δύναμη και πείρα έτσι όπως αποτυπώνονται μέσα από τη λειτουργία των σωματείων και των φορέων. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να αξιοποιηθούν δυνατότητες από τα σωματεία, οργανώνοντας καλύτερα την παρουσία τους και την παρέμβασή τους και εκεί.

Η πείρα από την προηγούμενη καπιταλιστική κρίση επιβεβαίωσε μία πολύ χρήσιμη πλευρά της θεωρίας μας. Τα προβλήματα - αν και αποτελούν αντικειμενικά τη βάση για την ανάπτυξη διεργασιών και αγωνιστικών διαθέσεων - δεν ριζοσπαστικοποιούν από μόνα τους τη συνείδηση. Η περιορισμένη - χρονικά - πρόσφατη πείρα το επιβεβαιώνει για άλλη μία φορά. Ο ενθουσιασμός και η αγωνιστική έξαρση εναλλάσσονται εύκολα με την απογοήτευση και την αποστράτευση. Η διάθεση για σφοδρή σύγκρουση γρήγορα δίνει τη θέση του στο «ο πνιγμένος απ' τα μαλλιά πιάνεται» και στο «σφάξε με αγά μου ν' αγιάσω». Το «όλοι μαζί» με δραματική ταχύτητα μετατρέπεται στο «να δούμε τώρα ποιος θα φαγωθεί». Το σύστημα, οι μεγαλοεπιχειρηματίες, οι κυβερνήσεις, οι άλλες δυνάμεις το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά. Ο δρόμος για την κοινωνική συναίνεση και συνοχή, που όλοι επιδιώκουν, περνάει μέσα από την αξιοποίηση αυτής της γνώσης, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα για τις επιδιώξεις τους συνθήματα, αιτήματα και πολιτικά μέτρα.

Η συζήτηση που άνοιξε - και δεν έχει ακόμα κλείσει φυσικά - για το ότι η λύση στο πρόβλημα των καλλιτεχνών είναι η αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, ή του περιβόητου πλεονάσματος που προέκυψε από το μάτωμα του ελληνικού λαού, η δημιουργία διαφόρων ταμείων από ιδρύματα μεγαλοευεργετών έχει σκοπό όχι απλά την αθώωση αλλά και τον εξαγιασμό των υπαίτιων για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα συνολικά οι εργαζόμενοι, ανάμεσά τους και οι καλλιτέχνες. Εχει σκοπό να διαμορφώσει αίσθημα ευγνωμοσύνης απέναντι στην ΕΕ και τους μονοπωλιακούς ομίλους. Τον ίδιο στόχο έχει και η αρθρογραφία που επισημαίνει ότι στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες, εκεί που ο Πολιτισμός και οι Τέχνες αναπτύσσονται ως μία μεγάλη σύγχρονη πολιτιστική βιομηχανία, η θέση των καλλιτεχνών είναι τάχα οικονομικά εξασφαλισμένη.

Αντίστοιχα, η απόφαση της κυβέρνησης της ΝΔ να προχωρήσει στη δημιουργία του Μητρώου Καλλιτεχνών, που «υποσχόταν» ο Νεφελούδης του ΣΥΡΙΖΑ, έχει σκοπό να αποτελεί μία στρόφιγγα που θα ανοίγει και θα κλείνει ανάλογα, αλλά έχει και σκοπό να διαιρέσει τους καλλιτέχνες, να αποσπάσει τους πιο καταξιωμένους, αυτούς που τα καταφέρνουν από τους υπόλοιπους συναδέλφους τους, πετώντας τους πιο αδύναμους στον καιάδα της ανεργίας και της καλλιτεχνικής απραξίας. Η συγκινητική στάση αρκετών από τους πιο επώνυμους καλλιτέχνες σήμερα, που μπαίνουν μπροστά για όσους δεν μπορούν, είναι αναγκαίο να συνεχιστεί. Η πιο άμεση και ενεργή συμμετοχή τους στο κίνημα μπορεί να βοηθήσει σημαντικά.

Η ιδιαίτερη αυτή περίοδος της πανδημίας έφερε στην επιφάνεια πιο καλά και άλλη μία πλευρά: Τη σπουδαία αλληλεπίδραση ανάμεσα στους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους άλλων κλάδων και την αναγκαία συμπόρευση των κινημάτων τους. Τη συμπόρευση αυτή εμείς δεν την αντιλαμβανόμαστε μόνο με όρους τυπικούς, δομικούς π.χ. απλά και μόνο αν θα γίνονται κοινές πορείες, όσο και αν και αυτό έχει τη σημασία του. Εχουμε όμως τώρα μία πείρα που πρέπει να καταγραφεί.

Μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως αν δεν είχε προηγηθεί ο ο ιστορικός γιορτασμός της Πρωτομαγιάς από τα εργατικά σωματεία, συνδικάτα και το ΠΑΜΕ, πολύ δύσκολα θα είχε πραγματοποιηθεί σε συνθήκες πανδημίας και η μεγάλη κινητοποίηση των καλλιτεχνών στις 7/5. Αν αρκετοί καλλιτέχνες και τα σωματεία τους μέσα στην πανδημία δεν ενθάρρυναν και με το καλλιτεχνικό τους έργο τους εργαζόμενους, δεν θα είχαν δεχτεί αυτό το θερμό κλίμα στήριξης στη δική τους κινητοποίηση. Αυτός ο δεσμός αποδεικνύεται για άλλη μία φορά σημαντικός. Αφορά στο περιεχόμενο των διεκδικήσεων, στον προσανατολισμό των δράσεων, ακόμα και στις μορφές της πάλης. Ο συντεχνιασμός που πολλές φορές μπορεί να εκφράζεται σε όλα αυτά - και συχνά στους καλλιτέχνες παίρνει και το χαρακτήρα ενός ελιτισμού - είναι εχθρός στην ανάπτυξη, στη σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα του κινήματος.

Η μεγάλη δύναμη του καλλιτεχνικού έργου πρέπει να δοθεί ως όπλο από τους καλλιτέχνες στο λαό και το κίνημά του. Οι κομμουνιστές δεν πρέπει να επιτρέψουμε ο θυμός που νιώθουν οι καλλιτέχνες για την κατάσταση στην οποία σήμερα έχουν βρεθεί να έχει αποδέκτες τους υπόλοιπους εργαζόμενους, να τους στερήσει τη δυνατότητα επαφής με την Τέχνη. Αυτός είναι δρόμος που οδηγεί στην απομόνωση και η απομόνωση είναι η εγγύηση της ήττας. Το μαύρο πρέπει να πέσει για τους εκμεταλλευτές «των έργων» που παράγουν όλοι οι εργαζόμενοι. Αυτοί είναι οι εχθροί μας. Κοινοί για όλους. Αν συμφωνήσουμε σε αυτό, τις μορφές για να παλέψουμε θα τις βρούμε.