Αργά, αλλά σταθερά, αρχίζει να ξεκαθαρίζει το τοπίο της αξιοποίησης και γενικότερα της διαχείρισης του χώρου του " Ελληνικού", που θα προκύψει μετά τη μεταφορά του αεροδρομίου στα Σπάτα.

Εμείς, δεν είχαμε αμφιβολία, από την αρχή ακόμα των συζητήσεων και μετά την παρουσίαση της μελέτης του ΕΜΠ, που έγινε στο διευρυμένο Νομαρχιακό Συμβούλιο στις 12 Μάη 1997, σε ένα τέτοιο μεγάλο έργο, ότι θα υπάρξουν μεγάλες προεκτάσεις, πολιτικές και οικονομικές διαπλοκές και μεγάλα συμφέροντα. Και τονίσαμε τότε ότι στα εναλλασσόμενα σενάρια παραμένουν αυτές οι παράμετροι, που θα χρησιμοποιηθούν για την εφικτότητά τους και πίσω από αυτά ελλοχεύουν πάρα πολλοί κίνδυνοι. Είναι αυτοί που στοχεύουν στη δυνατότητα χρηματοδότησης του έργου, στην ύπαρξη του ιδιωτικού ενδιαφέροντος, στη βιωσιμότητα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και την κοινωνική αποδοχή.

Οι δυνάμεις της αστικής τάξης, που εκμεταλλεύονται τη γη, που περιορίζουν τους ελεύθερους χώρους για πράσινο, που τσιμεντοποιούν συνεχώς, στο κέντρο της προσοχής τους έχουν το κέρδος. Οι δηλώσεις και επιδιώξεις του κ. Βαρδινογιάννη για το Γουδί, ο προσανατολισμός αξιοποίησης του ΚΕΒΟΠ Χαϊδαρίου, έτσι όπως κατατέθηκε από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, το Μέγαρο Λαμπράκη, η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, η Λεωφόρος Υμηττού, η σχεδιοποίηση του Ελαιώνα, ο Ιππόδρομος, όλη η παράκτια ζώνη του Σαρωνικού με ιδιαίτερες αναφορές στο Φλοίσβο, Αγ. Κοσμά και παραλία του Δήμου Ελληνικού, το υπεροπτικό κέντρο στο Μαρούσι, ο Κοκκιναράς και γενικά όλοι οι ελεύθεροι χώροι στο Λεκανοπέδιο έχουν έναν κοινό παρονομαστή: Την υποταγή στο ιδιωτικό συμφέρον, σε βάρος του συλλογικού συμφέροντος.

Τα λόγια έχουν πλέον χάσει ουσιαστικά την αξία τους. Μιλάμε και τονίζουμε βαρύγδουπα για μητροπολιτικό πάρκο αναψυχής, ψυχαγωγίας, αθλητισμού και πολιτισμού, για μια έκταση που ξεπερνά τα 6.000 στρέμματα.

Οι κατευθύνσεις που δόθηκαν στην ομάδα μελετών του ΕΜΠ, από τον ΟΡΣΑ, περιείχαν αυτήν την περίφημη "ήπια" οικιστική ανάπτυξη, τη χρήση γης 3.000 - 4.000 στρεμμάτων, για να καλύψουν την ολοκλήρωση όλου του έργου από την οικονομική του πλευρά.

Στο Νομαρχιακό Συμβούλιο της Αθήνας, πάρθηκε η απόφαση, που εμείς καταψηφίσαμε, ότι θα είναι δυνατή για περαιτέρω έρευνα η μεταφορά χρήσεων δημοσίου συμφέροντος από άλλες υποβαθμισμένες περιοχές και η κατά περίπτωση δημοσίων υπηρεσιών στο χώρο του Ελληνικού.

Σε σχέση δε με τους πόρους για διαμόρφωση, λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων του πάρκου θα έπρεπε να είναι πολλαπλής προέλευσης, όπως:

α). Κοινοτικοί, για τους οποίους ο εισηγητής καθηγητής του Πολυτεχνείου απέρριψε και τόνισε την απουσία προσδοκιών για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση, μιας και οι διαθέσιμοι κοινοτικοί πόροι θα προσανατολιστούν στο μέλλον προς νέες κατευθύνσεις και η δημοσιονομική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα αποτελέσει ανασχετικό παράγοντα.

β). Εθνικοί, λόγω της μεγάλης εμβέλειας και σημασίας του πάρκου για τη ζωή ολόκληρου του Λεκανοπεδίου.

γ). Μερική αυτοχρηματοδότηση με την εκμετάλλευση υπαρχουσών εγκαταστάσεων και τη δημιουργία νέων λειτουργιών, με τρόπο που να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στο μεγαλύτερο μέρος των κοινοχρήστων χώρων αναψυχής και ταυτόχρονα η απόλαυση διαφόρων πολιτιστικών και ψυχαγωγικών λειτουργιών με θεσμοθέτηση κάποιας μορφής εισιτηρίου. Επιπλέον δυνατότητα εσόδων και από ανάπτυξη συνεδριακών χώρων και υπηρεσιών, εκπαιδευτικών προγραμμάτων κλπ. Αλλωστε, ο κ. νομάρχης Αθηνών στην παρέμβασή του στη συνεδρίαση του διευρυμένου Νομαρχιακού Συμβουλίου, είχε τονίσει ότι οπωσδήποτε πρέπει να γίνουν τέτοιες δραστηριότητες εκεί, πέρα από το πάρκο, από τα αθλητικά και πολιτιστικά, που να αποδίδουν τέτοιο χρήμα που να κρατηθεί για τη συντήρηση του χώρου.

Οι προτάσεις που δόθηκαν σε σχέση με τους άξονες ομιλίας του νομάρχη Αθηνών, εκτός από την αξιοποίηση όσων κτιρίων έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν για ψυχαγωγία, αθλητισμό και πολιτισμό, αναφέρονται:

• Στη δημιουργία Εκθεσιακού Κέντρου που μπορεί να συνδυαστεί με μεγάλα συνεδριακά κέντρα, που δεν έχει ρόλο αντίπαλου Κέντρου της Θεσσαλονίκης, αλλά, με άλλες αρμοδιότητες από την HELEXPO, όπως Εκθέσεις Αεροναυτικών σκαφών αναψυχής, θαλάσσιων σπορ, με εμβέλεια σε όλο το μεσογειακό χώρο.
• Στην αποτύπωση της Ελληνικής Μυθολογίας και της μυθολογίας όλων των Ευρωπαϊκών κρατών σε μία προσπάθεια διαμόρφωσης μιας άλλης άποψης σε σχέση με την Ντίσνεϊλαντ.

Σε σχέση δε με τη χρηματοδότηση - εξασφάλιση πόρων επανέρχεται στη διάθεση του ΚΠΣ ενόψει της Ολυμπιάδας, πράγμα το οποίο, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, είναι εντελώς ανέφικτο. Δεν κάνει μνεία για εθνικούς πόρους και στηρίζει τη χρηματοδότηση και εξασφάλιση πόρων:

- Στην προσέλκυση επενδύσεων για το Διεθνές Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο, η λειτουργία του οποίου μπορεί να χρηματοδοτήσει την κατασκευή σταδιακά και άλλων λειτουργιών του πάρκου.

- Στη χρηματοδότηση κατασκευής του Μυθολογικού Πάρκου, από κάθε χώρα της ΕΕ που επιθυμεί να παρουσιάσει τη μυθολογία της στο χώρο.

- Στα έσοδα λειτουργίας και συνέχισης του "Μητροπολιτικού Πάρκου" που μπορούν να καλύπτονται από τα έσοδα χρήσης των λειτουργιών του και ενδεχομένως να επαρκούν και για την επέκταση αυτών.

Το κύριο, λοιπόν, είναι να βγάλει έσοδα ο χώρος, να χαριστούν χιλιάδες στρέμματα στους μεγαλοεπιχειρηματίες, πολυεθνικές, μεγαλοεργολάβους, με στόχο το κέρδος, γιατί βέβαια δε θα επενδύσουν τα χρήματά τους ερχόμενοι ως δωρητές ή φιλανθρωπικά ιδρύματα.Και πολύ σωστά είχε τονίσει ο καθηγητής εισηγητής της μελέτης του Πολυτεχνείου ότι: "Η αυτοχρηματοδότηση θεωρείται προϋπόθεση και αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό του συνολικά διαθέσιμου χώρου θα εκχωρηθεί για εμπορική εκμετάλλευση με όρους αγοράς"...

Η βασική κατεύθυνση, που δίνεται και τώρα, κινείται στη λογική του κέρδους και γνωρίζουμε όλοι μας, ότι η γη έχει μεγάλη αξία. Και εδώ, όπως και στη μελέτη Μάνου, της ΕΝΔΗΠ, του ΕΜΠ, η λογική της εμπορευματοποίησης παραμένει σταθερά ο κύριος προσανατολισμός, αναλλοίωτος, σταθερός, κυρίαρχος και πρωταρχικός. Δηλαδή, συμφωνεί απόλυτα στη βασική πολιτική και οικονομική κατεύθυνση που έχει δοθεί από τον Οργανισμό Αθήνας και το ΥΠΕΧΩΔΕ. Με μία μικρή "διαφορά", η όποια οικιστική ανάπτυξη και οι πολυτελείς κατοικίες της μελέτης του Πολυτεχνείου, δίνουν τη θέση τους σε Εκθεσιακά, Συνεδριακά Κέντρα, Μυθολογικά Πάρκα, δημιουργία χώρων αναψυχής, για τους οποίους ο καθένας μπορεί να υποθέσει οτιδήποτε, ακόμα και ΚΑΖΙΝΟ, για τα οποία ο λαός θα πληρώνει αδρά από τη μια πλευρά και από την άλλη το μεγάλο κεφάλαιο θα κερδίζει πολλοστά.

Ολοι είμαστε νοήμονες άνθρωποι και μπορούμε χωρίς καμία δυσκολία να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Οτι, δηλαδή, θα καταστραφεί και αυτός ο χώρος, θα γίνει ένα τεράστιο σε εμβέλεια εμπορικό πολυκατάστημα με ολέθριες επιδράσεις, όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά κύρια στην ψυχική, πολιτιστική, κοινωνική ανάγκη που έχει σήμερα ο απλός άνθρωπος. Θα δοθεί βορά στο μεγάλο κεφάλαιο και θα συμβάλει ίσως καθοριστικά στον τρόπο ζωής που θέλουν να οδηγήσουν το λαό μας, στην υποβάθμιση, υποκουλτούρα, ξεχαρβάλωμα των αξιών, στην ταπείνωση.

Δύο λόγια για τον Φορέα Διαχείρισης:

Πρόκειται για ΝΠΙΔ (Νομαρχία Αθηνών, ΤΕΔΚΝΑ, Κοινωνικοί και Επιστημονικοί Δημόσιοι Οργανισμοί και Φορείς).

Είμαστε αντίθετοι κατηγορηματικά με τη δημιουργία ενός οργανισμού Ιδιωτικού Δικαίου, ο οποίος όχι μόνο δε θα εργάζεται προς όφελος του κράτους, δε θα είναι δηλαδή κρατικός, αλλά θα χαρατσώνει τους πολίτες και θα είναι αναγκασμένος εκ των πραγμάτων να κατευθύνει όλους τους σχεδιασμούς, στόχους και προγράμματα στο κέρδος και στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξασφάλιση εσόδων.

Πώς θα μπορέσει ένας τέτοιος Οργανισμός, που θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, μέσα σε καπιταλιστικούς νόμους της αγοράς, να αναπτύξει αυτές τις προϋποθέσεις που χρειάζονται για τη δωρεάν παραχώρηση στους πολίτες προϋποθέσεων και χώρων άθλησης, πολιτισμού, αναψυχής και ψυχαγωγίας;

Τι θα κάνει, αλήθεια, αυτός ο Φορέας, τι αρμοδιότητες θα έχει; Οι πόροι πώς θα καθοριστούν έξω από τη Βουλή, έξω από κάθε έλεγχο, με ΠΔ του Υπ. Οικονομικών και αυτό του ΥΠΕΧΩΔΕ;

Θα έχει λόγο και άποψη για τα σημαντικά πλεονεκτήματα που αποτελούν το ενιαίο της έκτασης και της γειτνίασής της με τον ορεινό όγκο του Υμηττού και τη θάλασσα;

Θα μπορέσει τα πλεονεκτήματα αυτά να τα αξιοποιήσει στο έπακρο (τακτοποίηση και προβολή της περιμετρικής ζώνης και σύνδεση με τις αναδασωμένες εκτάσεις και τη θάλασσα όπως τονίζεται πολύ σωστά στα Συμπεράσματα της ΒΙΠΕΤΒΑ - Ανώνυμη Εταιρεία Μελετών και Διοίκησης Αναπτυξιακών Εργων);

Πριν παρουσιάσουμε τις δικές μας προτάσεις, να σχολιάσουμε τις απόψεις του ΤΕΕ, τόσο στο Δελτίο Τύπου - 10.7.98 - όσο και σ' αυτό της 13.7.98.

Είναι γεγονός, όπως άλλωστε αναφέρεται στην Ανακοίνωση, ότι το ΤΕΕ είναι το θεσμοθετημένο όργανο της πολιτείας σε θέματα Τεχνικού Συμβούλου.

Θα περίμενε κανείς να πάρει σαφή θέση, τόσο ως προς τη μελέτη του Πολυτεχνείου, όσο και στις δηλώσεις της ΝΑ στις 10.7.98.

Καταγράφονται οι διαπιστώσεις ως προς την τεράστια σημασία του χώρου, για τις σημερινές συνθήκες ζωής στο Λεκανοπέδιο, πλην όμως με τον τρόπο που εκφράζονται δίνει την εντύπωση ότι καλύπτει τις μέχρι σήμερα εξελίξεις και στηρίζει τις θέσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Ιδιαίτερα με το άρθρο 9 του Ν.2338/95, όπου ορίζεται ότι ο χώρος αυτός "προορίζεται κυρίως για τη δημιουργία μητροπολιτικής ζώνης πρασίνου", η ερμηνεία που δίνει ότι "αποτελεί μία απροσδιόριστη μεταβλητή, η οποία δημιουργεί ασάφεια και ως προς το ποσοστό υλοποίησης του τιθέμενου στόχου. "

Στηρίζει τη θεσμοθέτηση, αφού παρακάτω αναφέρει: "Σε αντίθετη κατεύθυνση με αυτού του είδους τις προοπτικές και μέσα στην ουσία της ισχύουσας νομοθετικής επιταγής....... ", δεν κάνει κανένα σχόλιο για την εμπορευματοποίηση του χώρου, όμως δείχνει ότι "πρόκειται για εγχείρημα τεράστιας εμβέλειας, που απαιτεί σωστό προσανατολισμό, μεταφορά εμπειριών από το διεθνή χώρο, βαθιά μελέτη, διεύρυνση χρηματοδοτικών δυνατοτήτων".

Δεν έχει γνώμη, απ' ό,τι φαίνεται για τον φορέα υλοποίησης και διαχείρισης, το ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αφήνει χωρίς κριτικές τα μεγάλα έργα της παράκτιας ζώνης και λέει απλώς ότι ο χώρος του Ελληνικού θα πρέπει να ενταχθεί στον γενικότερο σχεδιασμό της επανάκτησης του παραλιακού μετώπου για την πόλη, ώστε οι κάτοικοι να αποκτήσουν την έξοδο προς τη θάλασσα που έχουν στερηθεί. Πώς μπορεί κανείς αυτό να το ερμηνεύσει όταν γνωρίζουμε τι θα φτιαχτεί στο Ελληνικό και Αγ. Κοσμά;

- Η βασική μελέτη να γίνει από το Δημόσιο και κάτω από τον έλεγχο της ΤΑ και των φορέων των εργαζομένων (ΓΣΕΕ, Εργατικό Κέντρο).

- Το σχέδιο ανάπλασης να εγκριθεί στη Βουλή.

Κύριες κατευθύνσεις για τη μελέτη:

- Να αποκλειστεί η εκχώρηση πόρων στα Σπάτα.

- Να παραμείνει η κυριότητα του χώρου στο Δημόσιο.

- Να κατοχυρωθούν θεσμικά οι χρήσεις γης στο χώρο.

- Να εξασφαλιστούν οι πόροι από τον Κρατικό Προϋπολογισμό με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου και χρηματοδότηση που θα ψηφιστεί από τη Βουλή.

- Να συσταθεί Δημόσιος Φορέας (ΝΠΔΔ) με συμμετοχή της ΤΑ, εκπροσώπων των εργαζομένων και επιστημονικών φορέων.

- ΟΧΙ στο ΝΠΙΔ και στα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

*Ο Χρήστος Λαζαρίδης είναι νομαρχιακός σύμβουλος της ΝΑΣ Αθήνας