ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 19 Σεπτέμβρη 2004
Σελ. /32
ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο εκτροχιασμός απεργοσπαστικού τραμ στα 1946

Η λαοθάλασσα της συγκέντρωσης στο Παναθηναϊκό Στάδιο
Η λαοθάλασσα της συγκέντρωσης στο Παναθηναϊκό Στάδιο
Διαβάσαμε το σημείωμα, που επιμελήθηκε ο σ. Γιώργος Πετρόπουλος στον Κυριακάτικο «Ριζοσπάστη», 5/9/2004, σχετικά με την Εκθεση του ΓΓ της εκλεγμένης Διοίκησης της ΓΣΕΕ Μ. Παπαρήγα, στην Επιτροπή Ερεύνης του ΟΗΕ στις 18/2/1947. Πρόκειται για ένα σημαντικό ντοκουμέντο.

Παίρνοντας αφορμή από αυτό το σημείωμα του «Ριζοσπάστη» και επειδή τη ζήσαμε εκείνη την περίοδο, προσθέτουμε ορισμένα στοιχεία, που νομίζουμε πως έχουν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ειδικά για τους νέους μας συντρόφους.

Ο Μήτσος Παπαρήγας εντάχθηκε στις γραμμές του ΚΚΕ, τον Οκτώβρη του 1922. Μπήκε στο Κόμμα με πλήρη συνείδηση ότι εντάσσεται στην πρωτοπορία της εργατικής τάξης. Και ρίχτηκε με φλόγα, με πίστη, με αφοσίωση στον αγώνα.

Το 1924 πρωτοστατεί κιόλας στην οργάνωση της μεγάλης απεργίας του Βόλου κι αναδείχνεται καλός οργανωτής και ατρόμητος μαχητής. Συνεπής, θετικός, μετρημένος, με εξαιρετικές προσωπικές αρετές την παλικαριά, την αφοσίωση στην υπόθεση της εργατικής τάξης και την αδιαλλαξία του απέναντι στον ταξικό εχθρό, ο Μήτσος Παπαρήγας κέρδισε την αγάπη, το σεβασμό και την εμπιστοσύνη της εργατιάς του Βόλου, που τον αναδείχνει, το 1927, Γραμματέα του Πανεργατικού Κέντρου της μεγάλης θεσσαλικής εργατούπολης.

Το ίδιο επάξια ανεβαίνει ο Μήτσος Παπαρήγας γρήγορα και τις βαθμίδες της κομματικής ιεραρχίας. Το 3ο Συνέδριο του Κόμματος, στα 1926, τον εκλέγει μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Και μετά το 4ο Συνέδριο εκλέγεται μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ.

Η θητεία του στα ανώτατα καθοδηγητικά όργανα του Κόμματος δεν του δημιούργησε ποτέ ίχνος έπαρσης. Αντίθετα. Ο Μήτσος Παπαρήγας έδειχνε «έργω και λόγω» πως η εμπιστοσύνη των μελών του Κόμματος, η εμπιστοσύνη της εργατικής τάξης, που σε ανεβάζει στα καθοδηγητικά αξιώματα, απαιτεί από σένα πολλαπλό φόρτο δουλιάς και δράσης και ένα πρότυπο ήθους, παλικαριάς, σύνεσης και πίστης. Κι ο Παπαρήγας δεν πρόδωσε ούτε στη ζωή του, ούτε και στις στιγμές του άγριου θανάτου του, αυτήν την εμπιστοσύνη των απλών συντρόφων του Κόμματος και της ελληνικής εργατιάς.

Η ζωή του υπήρξε πυκνή σε δοκιμασίες και πολυτάραχη. Οι διώξεις εναντίον του αρχίζουν από το 1923, όταν ήταν Γραμματέας του Συνδέσμου Παλαιών Πολεμιστών του Βόλου. Δύο χρόνια φυλακή για προκήρυξη κατά του Πάγκαλου. Το 1927, η δικτατορία του Πάγκαλου τον στέλνει έξι μήνες εξορία στην Αμοργό. Το 1930, δυόμισι μήνες φυλακή στο Ιτζεδίν. Μόλις αποφυλακίζεται, ξαναπιάνεται και καταδικάζεται σε τριάμισι χρόνια φυλακή και δύο χρόνια εξορία. Κατορθώνει, όμως, το 1931, να δραπετεύσει από τις φυλακές Συγγρού, κρύβεται για ένα διάστημα στην Αθήνα κι ύστερα, με τη βοήθεια του Κόμματος, φεύγει στο εξωτερικό, όπου του δίνεται η ευκαιρία να εξοπλιστεί θεωρητικά.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ρίχνεται με φλόγα στην παράνομη δουλιά, έως το 1936, που τον πιάνουν στην Πάτρα. Οχτώ χρόνια δέσμιος της μεταξικής δικτατορίας και των χιτλερικών κατακτητών, ο Μήτσος Παπαρήγας πέρασε σκληρές δοκιμασίες. Και βγήκε και πάλι παλικάρι. Απομόνωση της Κέρκυρας, Κίμωλος, Ακροναυπλία, Χαϊδάρι. Με τη βοήθεια του Κόμματος, δραπετεύει από το Χαϊδάρι το 1944, δουλεύει παράνομα στην Αθήνα και προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

Στις 30 Μάρτη 1945, ιδρύεται από τους κομμουνιστές και τους συμμάχους τους στο εργατικό κίνημα ο Εργατικός Αντιφασιστικός Συνασπισμός (ΕΡΓΑΣ), που γρήγορα θα επικρατήσει σ' όλα σχεδόν τα Σωματεία, στις δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις και στη ΓΣΕΕ.

Μετά την Κατοχή δουλεύει στα συνδικάτα και στην Κομματική Οργάνωση του Βόλου έως το 1946, που οι εργάτες του Βόλου τον εξέλεξαν αντιπρόσωπό τους στο 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ και το Συνέδριο τον εξέλεξε Γενικό Γραμματέα της ΓΣΕΕ.

Το 1947, η Ασφάλεια, με υπόδειξη των Αμερικανών, συνέλαβε την εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ, μαζί και τον Παπαρήγα, ο οποίος στάλθηκε εξορία στην Ικαρία. Κατορθώνει, όμως, και πάλι να δραπετεύσει από την εξορία, γυρίζει στην Αθήνα και αρχίζει να δουλεύει μέσα στις σκληρές συνθήκες της παρανομίας της εποχής του εμφυλίου πολέμου. Εκεί τον πιάσανε για τελευταία φορά. Τον έσυραν στα άντρα της βίας, τον βασάνισαν σκληρά και τελικά τον δολοφόνησαν στα 1949, σκηνοθετώντας δήθεν «αυτοκτονία» του, μέσα στο κελί της απομόνωσής του.

Μετά τη λήξη του Συνεδρίου της ΓΣΕΕ, στις 10 Μάρτη 1946, εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι πλημμύρισαν τον «Παναθηναϊκό», παρά τη ραγδαία βροχή, και διατράνωσαν τη θέλησή τους να αγωνιστούν για ελεύθερες εκλογές, για τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία.

Σημαντικό γεγονός αποτέλεσε και το πρώτο Πανελλαδικό Δημοκρατικό Συνέδριο, που συνήλθε στην Αθήνα στις 15 Μάρτη. Πήραν μέρος 250 αντιπρόσωποι των δημοκρατικών συλλόγων όλης της χώρας. Στο ίδιο διάστημα, έγιναν μαζικές συγκεντρώσεις σε όλες σχεδόν τις πόλεις με το σύνθημα: «Δημοκρατία - Ανεξαρτησία».

Με πρόσκληση των δημοκρατικών συλλόγων, πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη χώρα ογκώδεις συγκεντρώσεις με τα συνθήματα: «Συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση - Πανδημοκρατικό Μέτωπο». Οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις έγιναν στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη.

Το «Ντέιλι Εξπρές» έγραψε ότι στη συγκέντρωση, που έγινε στον «Παναθηναϊκό», πήραν μέρος 300 χιλιάδες εργαζόμενοι.

Παρόλη την τρομοκρατική δράση της δοσίλογης δεξιάς, που επικρατούσε σε όλη τη χώρα με τη βοήθεια των Αγγλοαμερικάνων, το λαϊκό κίνημα με τα πρώτα χτυπήματα προχωρούσε στην ανασυγκρότηση των οργανώσεών του, τόσο στον πολιτικό και οργανωτικό τομέα, όσο και στο συνδικαλιστικό κίνημα.

Η αντιδραστική κυβέρνηση πήρε μέτρα για τη συντριβή του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος και την κατάπνιξη κάθε αντίστασης στις πόλεις και στα χωριά.

17.6.1946. Η αντίδραση στην Ελλάδα, υπό την καθοδήγηση και την ενίσχυση του εγγλέζικου ιμπεριαλισμού, επιχειρεί τον εξανδραποδισμό του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος και την εξόντωση του ΚΚΕ. Στις 17 Ιούνη 1946, η Βουλή, η οποία προέκυψε από τις ψευτοεκλογές της 31ης Μάρτη, με ψήφους 134 υπέρ, 28 κατά και 181 αποχές, ψήφισε ένα δρακόντειο νόμο, το Γ` Ψήφισμα «Περί εκτάκτων μέτρων κατά των επιβουλευομένων την δημοσίαν τάξιν και την ακεραιότητα του κράτους». Με το φασιστικό Γ` Ψήφισμα, απαγορεύονταν οι απεργίες, καταργούνταν το οικογενειακό άσυλο, καθαιρούνταν οι νόμιμα εκλεγμένες διοικήσεις στα εργατικά συνδικάτα και τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, φιμωνόταν ο Τύπος. Τα έκτακτα στρατοδικεία αντικαθιστούσαν τα τακτικά δικαστήρια, οι αποφάσεις τους ήταν τελεσίδικες και έπρεπε να εκτελούνται σε τρία 24ωρα από την έκδοσή τους. Με βάση το Γ` Ψήφισμα, τιμωρούνταν με την ποινή του θανάτου όσοι «σκέπτονταν» απλώς τη «διατάραξιν» του ισχύοντος κοινωνικού καθεστώτος.

Την 1η Ιούλη μπήκαν σε λειτουργία τα πρώτα 11 έκτακτα στρατοδικεία στη Θεσσαλονίκη, στα Γιαννιτσά, στο Κιλκίς, στις Σέρρες, στη Δράμα, στην Ξάνθη, στην Αλεξανδρούπολη, στα Γιάννενα, στην Κοζάνη, στη Λάρισα, στη Φλώρινα. Και στις 16 του ίδιου μήνα, στο Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης έγιναν οι πρώτες εκτελέσεις δημοκρατικών πολιτών, του Σαπρανίδη και του Κελέμη.

Θύελλα διαμαρτυριών προκάλεσε η ψήφιση του Γ` Ψηφίσματος. Στις 18 Ιούνη κηρύχτηκε 24ωρη πανελλαδική απεργία και εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι διαδήλωσαν την αντίθεση και τη διαμαρτυρία τους. Το ίδιο έκαναν με μαχητικές εκδηλώσεις και οι δημόσιοι υπάλληλοι σε όλη τη χώρα. Η 7η Αχτίδα του ΚΚΕ, που καθοδηγούσε τις Κομματικές Οργανώσεις Γαλατσίου, Πατησίων, Αχαρνών, Κυψέλης, Πολυγώνου, Περδικάρι κλπ., ανέλαβε να εκτελέσει μια σοβαρή αποστολή.

Κοντά στην Πλατεία Κολιάτσου και συγκεκριμένα στη στάση Λυσσιατρείου, βλέπουμε να κινείται απεργοσπαστικό τραμ. Το σταματήσαμε, κατεβάσαμε κάτω τους επιβάτες και το εκτροχιάσαμε. Είχε τέτοια επιτυχία η πράξη μας αυτή, που το τραμ, λες και το τοποθέτησε ανθρώπινο χέρι, έφραξε τις δύο γραμμές, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να κινηθεί τραμ, ούτε προς Ομόνοια, ούτε προς Πατήσια.

Η ενέργειά μας αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να μην κινηθεί τραμ και λεωφορείο όλη μέρα σε όλες τις γραμμές της Αθήνας.

Η ΓΣΕΕ με ανακοίνωσή της, που δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα του «Ρ» στις 23.6.1946, έδωσε αναλυτικά όσα στοιχεία είχε μέχρι εκείνη τη στιγμή για την επιτυχία της απεργίας και τόνιζε: «βιάζονται να αυτοσυγχαρούν τον εαυτό τους οι εχθροί της εργατικής τάξης, που προσπάθησαν με κάθε μέσο να πνίξουν την 24ωρη διαμαρτυρία των εργατοϋπαλλήλων». Απο το σύνολο των εργατών σ' αυτές τις πόλεις, (139.685),πήραν μέρος στην απεργία 113.433 εργάτες, δηλαδή το 82%.

Το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα, με πρωτοπόρους τους κομμουνιστές, δυνάμωνε και ανέβαινε. Η κυβέρνηση, όμως, των αντιδραστικών δυνάμεων, με την καθοδήγηση και την υποστήριξη των Αγγλων, συνέχιζε και δυνάμωνε το αντιλαϊκό της έργο. Αλυσόδενε πιο σφιχτά το λαό, καταλύοντας και τις πιο στοιχειώδεις ελευθερίες του. Ενα από τα φασιστικά μέτρα της, μετά την ψήφιση του Γ` Ψηφίσματος, ήταν και ο αποκεφαλισμός των συνδικαλιστικών οργανώσεων από τις νόμιμα εκλεγμένες διοικήσεις τους. Ετσι, στις 30 Ιούνη του 1946, αστυνομικοί και δικαστικοί επέδραμαν στα γραφεία της ΓΣΕΕ και αφαίρεσαν τη Διοίκηση από τους νόμιμους εκπροσώπους, τους οποίους συνέλαβαν και παρέπεμψαν σε δίκη. Στη θέση τους, ο υπουργός Εργασίας διόρισε μοναρχικούς και φασίστες. Το ίδιο έγινε και στα Εργατικά Κέντρα.

Η φασιστική αυτή επέμβαση ξεσήκωσε κύμα διαμαρτυριών. Οι εργαζόμενοι της Θεσσαλονίκης κήρυξαν, στις 2 Αυγούστου 1946, 24ωρη πανεργατική απεργία. Στην Αθήνα, εκατοντάδες χιλιάδες λαού κατέκλυσαν ξανά τον «Παναθηναϊκό» στις 11 Αυγούστου και με τα συνθήματα «Συμφιλίωση», «Ανεξαρτησία», «Ελευθερία», διαδήλωσαν τη θέλησή τους να συνεχίσουν πιο αποφασιστικά τον αγώνα. Συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις έγιναν και σε άλλες πόλεις της χώρας.


Νίκος ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ - Βασίλης ΓΕΩΡΓΑΝΤΑΣ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ