Στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα του Μουσείου Μπενάκη πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Δευτέρας 14 Δεκέμβρη, παρουσίαση του βιβλίου της δημοσιογράφου Εύας Νικολαΐδου «Ελλη Αλεξίου - Ενας αιώνας ζωής» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Καστανιώτη». Πρόκειται για ένα βιβλίο που σφύζει από τη σκέψη της δασκάλας του λαού, που συνιστά ντοκουμέντο και που διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον καθώς γινόμαστε κοινωνοί στην «πείρα ζωής ενός αιώνα που έζησε έντονα κάθε στιγμή - με γαλήνη και αξιοπρέπεια», όπως αναφέρει εύστοχα η Ε. Νικολαΐδου. Το βιβλίο, ουσιαστικά καταγράφει τις συζητήσεις που έκαναν οι δύο γυναίκες και αποτελεί ένα μάθημα ζωής από μια ξεχωριστή μορφή των ελληνικών Γραμμάτων. Καταθέτει βιώματα και μνήμες από τη σπουδαία διαδρομή της στην εκπαίδευση, την πλούσια παιδαγωγική της πείρα, αλλά και γενικότερες απόψεις της για τη ζωή, τον έρωτα, τους αγώνες. Για το μεγάλο της σεβασμό στο Κόμμα με το χαρακτηριστικό «στο λόγο της κομματικής μου τιμής». Ακόμα στο βιβλίο διαβάζουμε για πρόσωπα που σημάδεψαν τη ζωή της και συγκεκριμένα τους Κώστα Βάρναλη, τον Βάσο Δασκαλάκη και τον Νίκο Καζαντζάκη.

«Ενας δάσκαλος», διαβάζουμε στο βιβλίο της Νικολαΐδου, «θα γίνει καλός δάσκαλος μόνο εάν αγαπήσει τα παιδιά, όχι όμως από καθήκον. Πρέπει να τ' αγαπήσει με αληθινή, με γνήσια στοργή, να εκπηγάζει από μέσα του η στοργή. Δεν διδάσκεται η αγάπη. Η αποβολή, εν πρώτοις, δε σημαίνει τίποτα, απλώς σημαίνει ότι ο καθηγητής είναι ανίκανος. Δεν σημαίνει παρά ότι ο καθηγητής είναι ανίκανος. Οταν διώξω εγώ το μαθητή από κοντά μου θα πει ότι είμαι ανίκανος να τον διορθώσω και τον διώχνω γι' αυτό. Πώς διώχνεις αδύνατο μαθητή; Εγώ είμαι διορισμένη για το αδύνατο, το ελαττωματικό παιδί. Το τέλειο παιδί δεν έχει την ανάγκη μου... Οταν μέσα στην τάξη αντιληφθείς παιδί μ' αδυναμίες, εκεί κοντά θα πας, δεν θα το διώξεις...». Λόγια παρακαταθήκη της Αλεξίου.

«Δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε την ιδιαίτερη χαρά μας για την έκδοση ενός βιβλίου με τις καθάριες σκέψεις και τις σοφές κρίσεις της αξέχαστής μας Ελλης Αλεξίου, αυτής της γλυκιάς και μαζί αγωνιστικής παρουσίας στη λογοτεχνία, στην παιδαγωγική και στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες της πιο ταραχώδους περιόδου στη νεότερη Ιστορία μας», τόνισε στη σύντομη ομιλία του στην εκδήλωση ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Και συνεχίζοντας μίλησε για «το γεγονός ότι αυτή η σημαντικότατη φυσιογνωμία των Γραμμάτων μας, έγινε μέλος του ΚΚΕ από το 1928, σε καιρούς που λίγοι το τολμούσαν, αλλά και παρέμεινε σταθερά μέλος του, έως το τέλος της ζωής της, χωρίς να καμφθεί από τις διώξεις και την αναγκαστική προσφυγιά στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Αποτελεί μεγάλη τιμή για το Κόμμα μας.

Διαβάσαμε με αμείωτο ενδιαφέρον το βιβλίο της Εύας Νικολαΐδου που αποτελεί ένα ντοκουμέντο, καθώς μας παραδίδει το καταστάλαγμα από την πλούσια παιδαγωγική πείρα της Ελλης Αλεξίου. Πλουτίζει τη γνώση μας τόσο για την προσωπικότητά της, όσο και για άλλες μορφές της λογοτεχνίας μας, όπως ο Κώστας Βάρναλης και ο Νίκος Καζαντζάκης, που η Ελλη Αλεξίου γνωρίζοντάς τους πολύ καλά μάς παρουσιάζει εύστοχα, λιτά και διακριτικά. Ιδιαίτερα συγκινητικό και χαρακτηριστικό για την προσωπικότητα της Ελλης Αλεξίου είναι το διήγημα του Βάσου Δασκαλάκη, που γράφτηκε μετά το χωρισμό του από την Ελλη Αλεξίου.

Συγχαίρουμε την Εύα Νικολαΐδου για την εξαιρετική δουλειά της και υποσχόμαστε ότι θα φροντίσουμε από την πλευρά μας για τη διάδοση του χρήσιμου αυτού βιβλίου».

Η Εύα Νικολαΐδου, συγγραφέας του βιβλίου εξομολογήθηκε αργότερα στο κοινό για τη συνάντησή της με την Ελλη Αλεξίου: «Με έμαθε να μετουσιώνω την αδικία σε περηφάνια. Την πίκρα σε αξιοπρέπεια. Αν απόψε καταφέρω να αγγίξω έστω κι ένα μόνο πρόσωπο και να το βοηθήσω με αυτό το βιβλίο θα θεωρώ τον εαυτό μου χρήσιμο. Οσο χρήσιμη ήταν αυτή η συνάντηση μαζί της...».

Σημείωσε ακόμα: «Εχοντας φυσικό χάρισμα στην ευγλωττία ξετυλίγει μέσα από τις συνομιλίες μας εικόνες της ζωής της ανεπιτήδευτα, απλά, με μια αίσθηση οικειότητας. Με τη ζωντανή αφήγησή της, ξυπνάει μέσα μας τη συνείδηση ότι η Ελλη Αλεξίου ήταν δασκάλα μας, της γενιάς μας κι ας ανήκε στη γενιά του μεσοπολέμου, είναι όλων μας. Η Ελλη Αλεξίου μου έλεγε στις συναντήσεις μας: "Τώρα που βλέπω μια ολόκληρη πορεία ζωής πίσω μου, καταλαβαίνω γιατί έγραψα αυτό ή εκείνο. Τώρα κρίνω πως ό,τι έγραψα το γέννησε μια έντονη εσωτερική αγωνία που δεν μπορούσα να μην την πω. Σαν να ήταν μια αδικία, μια υποτίμηση, ένα έγκλημα, που αν δεν το έγραφα, ήταν σαν να το κάλυπτα. Σαν να έκρυβα τον εγκληματία. Σε όλα τα έργα μου μπορώ να πω ποιος ήταν ο εγκληματίας και ποιο το θύμα".

Ηταν το μικρότερο παιδί μιας πολύτεκνης οικογένειας. Μεγάλωσε μέσα σ' ένα περιβάλλον που κυριαρχούσαν η μάθηση, η μουσική, η ζωγραφική, η λογοτεχνία, η παιδεία σε όλες της τις εκφάνσεις. Συναναστράφηκε τους γίγαντες της διανόησης, τον άνδρα της αδερφής της Γαλάτειας, τον Νίκο Καζαντζάκη, τον Βάρναλη, τον Παλαμά, τον Σικελιανό, τον σύζυγό της Βάσο Δασκαλάκη, τον Πρεβελάκη, τον Σφακιανάκη και πολλούς άλλους. Κύριο γνώρισμά της ο αγωνιστικός και μαχητικός χαρακτήρας της. Τα συναισθήματα που ένιωθε σε όλες τις ηλικίες τα περιγράφει ως εξής:

Στη νηπιακή ηλικία είχα τα γραμματόσημα. Τα πλεξίματα. Ολα με πάθος. Στην εφηβική τη ζωγραφική, τη γαλλική γλώσσα, τον Καβάφη, τον Ζολά, το δασκαλίκι. Στη νεανική ηλικία τη μουσική, το γράψιμο, την αριστερή ιδεολογία. Στην ωριμότητα τον αντιστασιακό αγώνα. Τρισευλογημένα να είστε όλα. Χάρη στον έρωτά σας γνώρισα το χορτασμό μιας πλούσιας και γεμάτης ζωής».