Εναν αδιανόητο αριθμό θυμάτων αφήνει και φέτος στην Ευρώπη το κύμα καύσωνα που συνεχίζει να πλήττει πολλές περιοχές της, ενώ το καλοκαίρι βρίσκεται ακόμα στα μισά.

Στην Ισπανία, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία (του Συστήματος Παρατήρησης της Καθημερινής Θνησιμότητας «MoMo» του Ινστιτούτου Υγείας Κάρλος III), από τις αρχές του Ιούλη μέχρι τις 28/7 είχαν καταγραφεί 1.823 θάνατοι που αποδόθηκαν στις υψηλές θερμοκρασίες. Μόνο το πενθήμερο 10 - 15/7, ο αριθμός των νεκρών έφτασε τους 360. Για τον Ιούνη, το Σύστημα κατέγραψε 830 θύματα. Δηλαδή, αθροιστικά, για το πρώτο δίμηνο του φετινού καλοκαιριού, υπολογίζεται ότι πάνω από 2.600 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μόνο στη συγκεκριμένη ευρωπαϊκή χώρα, από θερμοπληξίες και άλλες αιτίες που σχετίζονται με την έκθεση σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες.

Στην Πορτογαλία, η Γενική Διεύθυνση Υγείας ανακοίνωσε ότι μόνο για το 11ήμερο 7 - 18 Ιούλη καταγράφηκαν 1.063 θάνατοι από σχετικά αίτια.

Οι θερμοκρασίες, που σε πολλές χώρες έφτασαν σε επίπεδα πολύ υψηλότερα από τα «συνηθισμένα για την περίοδο», αναθέρμαναν τη συζήτηση για τις «έκτακτες, ακραίες συνθήκες», πίσω από την οποία κυβερνήσεις και αστικά επιτελεία επιχειρούν να κρύψουν την απουσία κατάλληλου σχεδιασμού, με ευθύνη του κράτους, που θα μπορούσε να περιορίσει τις απειλές για την ανθρώπινη ζωή, με αξιοποίηση όλης της σύγχρονης επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου, ειδική μέριμνα για τις πιο ευάλωτες ομάδες, μέτρα για την προστασία των εργαζομένων που καταπονούνται σε τέτοιες συνθήκες κ.ο.κ.

Αλλωστε, οι υψηλές θερμοκρασίες δεν είναι κάτι που παρατηρείται στην Ευρώπη μόνο φέτος - πόσο μάλλον όταν στα παραπάνω τραγικά παραδείγματα μιλάμε για μεσογειακές χώρες. Η τελευταία 20ετία έχει «σημαδευτεί» από σημαντικές απώλειες ανθρώπινων ζωών που συνδέονται με κύματα καύσωνα. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία για τη Γαλλία: Το 2015 καταγράφηκαν σε όλη τη χώρα 3.000 θάνατοι από αίτια συνδεόμενα με τις υψηλές θερμοκρασίες. Η πιο «μαύρη χρονιά» ήταν το 2003, όταν τα θύματα κυμάτων καύσωνα «άγγιξαν» τις 15.000, με βάση τα στοιχεία του Γαλλικού Εθνικού Ινστιτούτου για την Υγεία.

Νέες δεν είναι ούτε οι επισημάνσεις για την ανάγκη να ληφθούν μέτρα ώστε να προληφθούν οι κίνδυνοι που γεννούν οι μεγάλες θερμοκρασίες, αφού η συχνότητά τους μεγαλώνει την ανάγκη ολοκληρωμένων μέτρων πρόληψης.

Χαρακτηριστική είναι πρόσφατη, από τις 29/6/2022, έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (European Environment Agency, υπηρεσία της ΕΕ), η οποία στην πραγματικότητα αποτυπώνει τον ταξικό χαρακτήρα των «παραγόντων κινδύνου», ενώ επιβεβαιώνει ουσιαστικά ότι ο βαθμός προστασίας του καθενός εξαρτάται από την τσέπη του και την... ατομική ευθύνη, αφού τα μέτρα ολοκληρωμένης κρατικής προστασίας και πρόληψης θεωρούνται «κόστος»...

«Κάθε χρόνο, κύματα καύσωνα, μεγάλες πυρκαγιές, πλημμύρες και ξηρασίες εκδηλώνονται σε διάφορες περιοχές κατά μήκος όλης της Ευρώπης», αναφέρει η έκθεση. «Ακόμα, ο αντίκτυπος αυτών των φαινομένων σε άτομα, κοινότητες και περιοχές ποικίλλει, ανάλογα με το πόσο ευάλωτοι είναι οι κάτοικοι ή οι περιοχές που επηρεάζονται και τον βαθμό της έκθεσής τους».

Η έκθεση επισημαίνει πως «οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι ομάδες χαμηλής κοινωνικής και οικονομικής θέσης και τα άτομα με προβλήματα υγείας τείνουν να είναι πιο ευαίσθητα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής από ό,τι ο γενικός πληθυσμός» και αναγνωρίζει ότι «η ικανότητα του καθενός να αποφύγει ή να αντιμετωπίσει τους κλιματικούς κινδύνους εξαρτάται από τους οικονομικούς του πόρους, το εύρος των κοινωνικών δικτύων, αν έχουν ή όχι δικό τους σπίτι και άλλους παράγοντες. Το επίπεδο προσωπικής έκθεσης καθορίζεται από την πιθανότητα της επαφής του με κλιματικές απειλές, κάτι που, για παράδειγμα, εξαρτάται από το αν κατοικεί σε περιοχές επιρρεπείς σε πλημμύρες ή σε σπίτια που υπερθερμαίνονται εύκολα, ή από το επάγγελμά τους. Ατομα και κοινότητες μπορούν συχνά να εκτίθενται σε περισσότερους από έναν κινδύνους που συνδέονται με το κλίμα. Αυτός ο συνδυασμός παραγόντων προκαλεί πιθανώς αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία του καθενός».

Εύκολα λοιπόν μπορεί να αντιληφθεί κάποιος πόσο πιο «εκτεθειμένοι» είναι η οικογένεια ενός χαμηλόμισθου, ένας χαμηλοσυνταξιούχος ηλικιωμένος, ένας «ελαστικά» απασχολούμενος που δεν έχει «τους οικονομικούς πόρους», μία οικογένεια σε λαϊκή συνοικία χωρίς αντιπλημμυρικά έργα, ένας άνθρωπος με χρόνια προβλήματα υγείας που δεν έχει την αναγκαία οργανωμένη στήριξη κ.ο.κ.

Μεταξύ άλλων, πίσω από την ταμπέλα της «κλιματικής αλλαγής», αξιοσημείωτη είναι η διαπίστωση της έκθεσης για τα «προβλήματα ψυχικής υγείας», ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες, ως αποτέλεσμα της αίσθησης του ανθρώπου ότι μένει ανυπεράσπιστος απέναντι στα φυσικά φαινόμενα, παρά τις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει η σημερινή ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας. Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι «τα παιδιά, οι νέοι και οι νέοι ενήλικες» χαρακτηρίζονται «ιδιαίτερα επιρρεπείς σε προβλήματα ψυχικής υγείας που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή», επειδή «τείνουν να επηρεάζονται ιδιαίτερα από ψυχικό τραύμα που σχετίζεται με πλημμύρες ή με μεγάλες πυρκαγιές. Επιπρόσθετα, το "κλιματικό άγχος" αποτελεί μεγάλο πρόβλημα γι' αυτή την ομάδα και η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αιτίες ανησυχίας τους, συχνά επηρεάζοντας το πώς λειτουργούν καθημερινά και κάνοντάς τους να αντιμετωπίζουν το μέλλον ως "τρομακτικό"»...

Την ίδια στιγμή, ενδεικτικά είναι τα ρεπορτάζ για τους θανάτους εργαζομένων που συνέχιζαν να δουλεύουν εκτεθειμένοι, σε εξωτερικές εργασίες ή σε εργασιακούς χώρους - καμίνια, αν και το θερμόμετρο πλησίαζε ή και είχε ξεπεράσει τους 38, 39, 40 βαθμούς Κελσίου...

Η περίπτωση για την οποία έγραψε πριν από λίγες μέρες ο «Ριζοσπάστης», του 60χρονου οδοκαθαριστή στην Ισπανία που κατέληξε στις 15 Ιούλη ενώ δούλευε με σύμβαση ενός μήνα στη Μαδρίτη, σε συνθήκες καύσωνα, με φόρμα από πολυεστέρα, δεν ήταν η μοναδική.

Παρά την «εκτόξευση» της θερμοκρασίας εκείνες τις μέρες σε όλη τη χώρα, οι αρχές και η εργοδοσία δεν φάνηκε να δείχνουν καμία «κατανόηση»: Είχαν την προσδοκία ότι οι εργάτες θα βγαίνουν να καθαρίζουν κανονικά μες στο λιοπύρι, παρά τον τεράστιο κίνδυνο για την ίδια τη ζωή τους.

Στις 19 Ιούλη, ένας 58χρονος οδοκαθαριστής στην περιοχή Αργκανσουέλα, κοντά στη Μαδρίτη, έπεσε λιπόθυμος στο οδόστρωμα, καθώς συνέχιζε να δουλεύει μέσα σε απίστευτη ζέστη. Μέχρι και την περασμένη βδομάδα, ο εργαζόμενος νοσηλευόταν ακόμα σε «κρίσιμη κατάσταση». Συνδικαλιστές σημείωναν σε ΜΜΕ ότι τουλάχιστον 14 εργαζόμενοι του κλάδου εκείνες τις μέρες λιποθύμησαν, ζαλίστηκαν, είχαν εμετούς, ενώ δούλευαν. Αυτές ήταν βέβαια μόνο οι περιπτώσεις που έγιναν γνωστές...

Αλλά και σε άλλους κλάδους: Ενας 56χρονος εργαζόμενος σε αποθήκη, επίσης στη Μαδρίτη, κατέληξε λίγο αφού μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο με συμπτώματα έντονης θερμοπληξίας. Οι συνάδελφοί του κατήγγειλαν ότι δούλευε αν και ο χώρος «φλεγόταν» σε πάνω από 40 βαθμούς Κελσίου, ενώ όταν μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο θερμομετρήθηκε στους 42,9...

Στις 21 Ιούλη, ένας 56χρονος που τον είχαν στείλει να μοιράζει φυλλάδια, μες στο καταμεσήμερο, λιποθύμησε λίγο πριν από τις 4 μ.μ. «Επεσε στο οδόστρωμα, άρχισε να έχει σπασμούς και μετά έπαθε ανακοπή», δήλωσαν αυτόπτες μάρτυρες σε ΜΜΕ.

Αντίστοιχα «δυστυχήματα» σημειώθηκαν βέβαια και σε άλλες χώρες, αφού παντού η προστασία των εργαζομένων βγαίνει «εκτός κάδρου» μπροστά στα κέρδη της εργοδοσίας.

Στη Βρετάνη της Γαλλίας, ένας εργαζόμενος, 43 χρόνων, έπαθε καρδιακή ανακοπή ενώ δούλευε σε έργα κατασκευής αποθήκης για τον γερμανικό όμιλο «Lidl». Μαρτυρίες ανέφεραν ότι κατέβηκε από γερανό όπου δούλευε σε μεγάλο ύψος επειδή ένιωσε αδιαθεσία. Αν και συνάδελφοί του «προσπάθησαν να τον ενυδατώσουν», μετά από λίγο έπαθε ανακοπή. Τον είχε προσλάβει υπεργολαβικό συνεργείο που συνεργαζόταν με μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία, με κανέναν να μη θεωρεί απαραίτητη τη διακοπή των εργασιών λόγω των υψηλών θερμοκρασιών. Τα ίδια ρεπορτάζ κατέγραφαν και την «πίεση» που υπήρχε για να «βγει το χρονοδιάγραμμα», ύστερα και από πυρκαγιά που είχε πιάσει στο εργοτάξιο τον περασμένο Ιούνη και προκάλεσε - όπως έλεγαν προϊστάμενοι - καθυστέρηση τουλάχιστον 6 μηνών...

Στην Ιταλία, δύο εργάτες γης, ο μικρότερος μόλις 20 χρόνων, κατέληξαν αφού είχαν δουλέψει σε θερμοκρασία πάνω από 40 βαθμούς Κελσίου...