• Πρώτον, μετά την επανάληψη των συγκρούσεων ανάμεσα σε αντάρτες και σουδανικό στρατό και το θάνατο δεκάδων αμάχων στις πόλεις Χασκανίτα και Μουχατζιρίγια (ή Μουχατζέρια) διακυβεύονται οι συνομιλίες για την ειρήνευση στο Νταρφούρ (Δυτικό Σουδάν), οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για τις 27 του μήνα στη Λιβύη. Επιπλέον, τίθεται εν αμφιβόλω και η ανάπτυξη της UNAMID, της «υβριδικής» δύναμης 26.000 «κυανόκρανων» ΟΗΕ - Αφρικανικής Ενωσης (ΑΕ) που επρόκειτο να αναπτυχθεί στο Νταρφούρ (περιοχή με έκταση ίση με αυτή της Γαλλίας) ως το τέλος του χρόνου. Οι πρόσφατες επικρίσεις του ΓΓ του ΟΗΕ, Μπαν Γκι Μουν, εις βάρος της κυβέρνησης του Ομάρ αλ Μπασίρ σχετικά με όσα διαδραματίζονται τελευταία στο Νταρφούρ είναι ενδεικτικές της κρίσης. Ως γνωστόν, ο ΓΓ του ΟΗΕ επέκρινε το Χαρτούμ γιατί: α) Δεν ενέκρινε τη λίστα των 15 χωρών που έχουν δηλώσει συμμετοχή στην UNAMID. β) Για την «απαράδεκτη αύξηση της βίας» στο Νταρφούρ, όπου «συνεχίζονται οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και ο εκτοπισμός πληθυσμού».
• Δεύτερον, επήλθε βαθύ ρήγμα στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας που σχηματίστηκε μετά την ειρηνευτική συνθήκη του 2005 μεταξύ των ισλαμιστών του Βορρά και των Νοτιοσουδανών πρώην ανταρτών του Σουδανικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Κινήματος (SPLM). Αυτό κατέστη έκδηλο μετά την «ηχηρή» αποχώρηση του Σάλβα Κιίρ (ηγέτη του SPLM, προέδρου του Νοτίου Σουδάν και ως προχτές πρώτου αντιπροέδρου της χώρας) και άλλων 18 στελεχών του κινήματος που διατελούσανε υπουργοί και υφυπουργοί της κυβέρνησης εθνικής ενότητας ως τις 11/10. Αποχώρησαν καταγγέλλοντας «κατάφωρες και επανειλημμένες παραβιάσεις» της συμφωνίας, ενώ ο ΓΓ του κινήματος Πάγκαν Αμουμ αναγόρευσε αποκλειστικό υπεύθυνο της κρίσης τον πρόεδρο Ομάρ αλ Μπασίρ και το κόμμα του (Κόμμα Εθνικού Κογκρέσου, NCP). Κυρίως επειδή: α) Παρεμπόδισαν την προώθηση σημαντικών δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων προβάλλοντας διάφορα γραφειοκρατικά κωλύματα. β) Ανέβαλαν την εθνική απογραφή πληθυσμού (που απαιτείται πριν τις εθνικές εκλογές του 2009 και το δημοψήφισμα του 2011 για την ανεξαρτησία ή την παραμονή του αυτόνομου νότου εντός των συνόρων της χώρας). γ)Απέρριψαν την πρόσφατη πρόταση διεθνούς επιτροπής για τη χάραξη των διοικητικών συνόρων Βορρά - Νότου ιδιαίτερα γύρω από την πόλη Αμπγέι (σημαντική πόλη πλούσια σε πετρελαϊκά αποθέματα, όπου έχουν συγκεντρωθεί τις τελευταίες μέρες ισχυρές δυνάμεις των πρώην ανταρτών και του σουδανικού στρατού του Βορρά).

Η κριτική που άσκησε το SPLM αποχωρώντας από την κυβέρνηση δεν είναι αδικαιολόγητη. Πολλές από τις αιτίες της επιδείνωσης της κατάστασης στο δυτικό και νότιο τμήμα του Σουδάν φαίνεται πως μεταξύ άλλων πηγάζουν από την αντίσταση που προβάλλει πεισματικά το πολιτικο-στρατιωτικό κατεστημένο των ισλαμιστών του προέδρου Ομάρ αλ Μπασίρ και του κόμματός του (Κόμμα Εθνικού Κογκρέσου, NCP) μπροστά στα νέα δεδομένα που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια σ' αυτές τις δύο νευραλγικές και πλουσιότατες σε ορυκτό πλούτο περιοχές της χώρας. Φαίνεται δηλαδή πως μετά το (τελευταίο...) πραξικόπημα των ισλαμιστών του Μπασίρ, στα τέλη της δεκαετίας του '80, το καθεστώς αρνείται να αποδεχτεί ισότιμους εταίρους στην εξουσία, την οποία καταχράστηκε επί χρόνια εις βάρος του λαού.

Πριν λίγα χρόνια, μετά από έντονες εσωτερικές αντιθέσεις που σημειώθηκαν στους κόλπους των ισλαμιστών που στήριξαν τη στρατιωτική κυβέρνηση Μπασίρ και έπειτα από τις νικηφόρες μάχες που έδωσαν στα μέτωπα του πολέμου οι Νοτιοσουδανοί αντάρτες του SPLM, το καθεστώς φάνηκε διατεθειμένο να υποχωρήσει και συνυπογράψει ειρηνευτική συμφωνία. Σημαντικό ρόλο έπαιξε εδώ το δέλεαρ της παραγωγής πετρελαίου, στην οποία προχώρησε το Σουδάν κοντά στο 2000. Τα προσδοκώμενα κέρδη από την πετρελαϊκή παραγωγή φαίνεται πως έκαναν τότε τους ισλαμιστές του Μπασίρ να πιστέψουν πως «ίσως και να ήταν χρήσιμος» ο τερματισμός του πολέμου στο Νότο. Οταν δηλαδή ο Μπασίρ συνυπέγραψε την ειρηνευτική συμφωνία του 2005 με τους αντάρτες του SPLM, νόμιζε πως θα μπορούσε να εξαγοράσει χρόνο και στην εξουσία και να βάλει χέρι στα κέρδη του πετρελαίου. Ακολούθησε «συμπτωματικά» ο μυστηριώδης θάνατος του τότε αρχηγού των Νοτιοσουδανών ανταρτών, Τζον Γκάρανγκ, σε αεροπορικό δυστύχημα, γεγονός που έκανε τους ισλαμιστές του Μπασίρ να υπολογίζουν πως ο χαμός του θα προκαλούσε σύγχυση στο «SPLM» και πως θα χειραγωγούσαν τη νέα ηγεσία. Ευτυχώς για το Νότο, τα πράγματα δεν εκτυλίχτηκαν έτσι...

Στην περίπτωση του Νταρφούρ η κρίση καλλιεργήθηκε τόσο από το καθεστώς του Μπασίρ όσο και από τις ΗΠΑ που «ανακάλυψαν» την περιοχή το 2003 (αφού δηλαδή είχε αρχίσει στο Σουδάν η πετρελαϊκή παραγωγή με τη σημαντική βοήθεια και ρόλο της Κίνας). Οι ΗΠΑ σήκωσαν τότε την «παντιέρα» των καταγγελιών περί γενοκτονίας του αφρικανικού πληθυσμού στο Νταρφούρ από τις παραστρατιωτικές νομαδικές ομάδες των Τζαντζαγουίντ, επιδιώκοντας να μπουν «χωροφύλακας» στην κρίση και να βάλουν χέρι στον πλούτο της περιοχής.

Πάντως, οι τελευταίες εξελίξεις στο Νταρφούρ έδειξαν πως η τακτική απειλών και βίας του καθεστώτος Μπασίρ και των διάφορων ξένων «καλοθελητών» είχε ως αποτέλεσμα όχι βεβαίως τη λύτρωση του λαού της περιοχής αλλά την πολυδιάσπαση των ανταρτικών οργανώσεων. Από τα δύο μεγαλύτερα ανταρτικά κινήματα του Νταρφούρ (Σουδανικός Απελευθερωτικός Στρατός ή SLA και ισλαμικό Κίνημα Δικαιοσύνης και Ισότητας ή JEM) έχουν σήμερα ξεπηδήσει μία χούφτα φράξιες με παρεμφερή ή διαφορετικά ονόματα. Κάθε μία προωθεί υποτίθεται ως ατζέντα προτάσεις για τον τερματισμό της κρίσης, αλλά στην πραγματικότητα επιδιώκουν μία θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων της Λιβύης με στόχο μελλοντική καρέκλα εξουσίας με πρότυπο τα αποτελέσματα του μακρόχρονου αγώνα των Νοτιοσουδανών πρώην ανταρτών.

Κατόπιν όλων αυτών, διαπιστώνεται πως δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για άμεση εκτόνωση της κρίσης στο Νταρφούρ και στο Νότιο Σουδάν. Με δεδομένο το μεγάλο ενδιαφέρον (και συμφέρον) όχι μόνον των ΗΠΑ αλλά και της Γαλλίας που πέτυχε προ βδομάδων την ψήφιση απόφασης από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την αποστολή 3.000 στρατιωτών της ΕΕ στα σύνορα του Σουδάν με το Τσαντ και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Ομως όλες αυτές οι στρατιές «κυανοκράνων» και ευρω-στρατιωτών δεν μπορούν να αποκλιμακώσουν την κρίση. Ιδιαίτερα, εάν οι προοδευτικές δυνάμεις του σουδανικού λαού δεν πιέσουν για τη θέσπιση πραγματικών δημοκρατικών και φιλολαϊκών οικονομικών μεταρρυθμίσεων που θα βελτιώσουν πραγματικά τη ζωή του και θα τερματίσουν ουσιαστικά τους κινδύνους διαμελισμού της χώρας από ξένα και ντόπια συμφέροντα...