Οι γεωπολιτικές συγκρούσεις που εκτείνονται σε όλο τον «χάρτη» και οι πολεμικές προετοιμασίες των ιμπεριαλιστικών «παικτών» αποτυπώνονται στην ετήσια έκθεση για το 2023 του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη με έδρα τη Στοκχόλμη (SIPRI). Συγκρούσεις και εστίες που κλιμακώνονται σταθερά την τελευταία δεκαετία, καθώς εντείνεται ο ανταγωνισμός για δρόμους μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων, για πλουτοπαραγωγικές πηγές, για αγορές, επενδύσεις και μερίδια.

Για πρώτη φορά από το 2009, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν και στις πέντε γεωγραφικές περιοχές, όπως ορίζονται από το SIPRI, με ιδιαίτερα μεγάλες αυξήσεις να καταγράφονται στην Ευρώπη, στην Ασία - Ωκεανία και τη Μέση Ανατολή. Οι αριθμοί «ζαλίζουν»: Τα 2,44 τρισ. δολάρια έφτασαν οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες το 2023, σημειώνοντας αύξηση κατά 6,8% σε σχέση με το 2022 (2,24 τρισ. δολάρια) και καταγράφοντας νέο ιστορικό υψηλό για 9η συνεχή χρονιά. Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες ισούνται με το 2,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Βασικός «τροφοδότης» της αύξησης των στρατιωτικών δαπανών είναι η ιμπεριαλιστική σύγκρουση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και συνολικά στην Ανατολική Ευρώπη, στη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα, με τα δύο στρατόπεδα να μην κρύβουν ότι προετοιμάζονται για μεγαλύτερης κλίμακας πόλεμο στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Σε εξέλιξη βρίσκεται από τον Οκτώβρη και μια ακόμη ιμπεριαλιστική σύγκρουση, στη Μέση Ανατολή, με τον Παλαιστινιακό λαό να σφαγιάζεται και την απειλή επέκτασης του πολέμου να βρίσκεται ολοζώντανη μπροστά μας. Ενδεικτικά οι στρατιωτικές δαπάνες του Ισραήλ - οι δεύτερες μεγαλύτερες στην περιοχή μετά τη Σαουδική Αραβία - αυξήθηκαν κατά 24% φτάνοντας τα 27,5 δισ. δολάρια.

«Ολες οι περιοχές που μελετάμε σημείωσαν αύξηση», τονίζει ερευνητής του SIPRI, ενώ και οι 10 χώρες με τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες στον κόσμο τις αύξησαν κατά πολύ. Στην κορυφή, σταθερά, οι δύο ισχυρότερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, οι ΗΠΑ και η Κίνα, που κονταροχτυπιούνται στον παγκόσμιο οικονομικό, τεχνολογικό, γεωπολιτικό ανταγωνισμό για πρωτοκαθεδρία.

Στις ΗΠΑ και στην Κίνα αναλογούσαν πέρυσι σχεδόν οι μισές από τις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες. Οι ΗΠΑ παραμένουν μακράν στην πρώτη θέση παγκοσμίως, με στρατιωτικές δαπάνες που ανήλθαν σε 916 δισ. δολάρια. Πρόκειται για πάνω από το 1/3 (37%) των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών και για ποσό περίπου τριπλάσιο από αυτό της Κίνας που καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση. Το Πεκίνο αφιέρωσε - κατά την εκτίμηση του SIPRI - 296 δισ. δολάρια για στρατιωτικούς σκοπούς, περίπου το 12% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών, ποσό αυξημένο κατά 6% σε ετήσια βάση.

Η Ρωσία παρέμεινε στην τρίτη θέση, ακολουθούμενη από την Ινδία και τη Σαουδική Αραβία. Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας αυξήθηκαν κατά 24% σε σχέση με το 2022, φτάνοντας σε περίπου 109 δισ. δολάρια το 2023. Από το 2014, όταν ξεκίνησε η σύγκρουση στην Ανατολική Ουκρανία και η Ρωσία ενσωμάτωσε την Κριμαία, οι ρωσικές στρατιωτικές δαπάνες έχουν αυξηθεί κατά 57%. Το 2023 οι στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας αποτέλεσαν το 5,9% του ΑΕΠ.

Η Ουκρανία βρίσκεται πλέον στην παγκόσμια δεκάδα και σκαρφάλωσε στην 8η θέση το 2023, μετά από μια αύξηση των στρατιωτικών της δαπανών κατά 51%, φτάνοντας τα 64,8 δισ. δολάρια. Στην έκτη θέση βρίσκεται η Μ. Βρετανία και στην έβδομη η Γερμανία. Το Κίεβο, τονίζει το SIPRI, έλαβε τουλάχιστον 35 δισ. δολάρια στρατιωτική βοήθεια κατά τη διάρκεια του έτους, τα 25,4 δισ. δολάρια από τις ΗΠΑ. Σε συνδυασμό, αυτή η βοήθεια και οι στρατιωτικές δαπάνες της ίδιας της Ουκρανίας ήταν ίσες με περίπου το 91% των ρωσικών δαπανών.

Τα 31 μέλη του ΝΑΤΟ το 2023 - χωρίς να περιλαμβάνεται η Σουηδία - δαπάνησαν για στρατιωτικούς σκοπούς 1,341 τρισ. δολάρια, δηλαδή το 55% των παγκόσμιων δαπανών. Οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 68% των συνολικών στρατιωτικών δαπανών του ΝΑΤΟ, αλλά αυξάνεται το μερίδιο των ευρωπαϊκών κρατών καθώς μαίνεται η ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ευρώπη. Το 2023 τα περισσότερα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ αύξησαν τις στρατιωτικές τους δαπάνες και συνολικά αντιπροσωπεύουν το 28% των δαπανών του ΝΑΤΟ. Χαρακτηριστικά, οι στρατιωτικές δαπάνες της Πολωνίας - 14η στην παγκόσμια κατάταξη - ανήλθαν σε 31,6 δισ. δολάρια μετά από αύξηση 75% μεταξύ 2022 και 2023 - μακράν η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα.

Το υπόλοιπο 4% προήλθε από τον Καναδά και την Τουρκία. Είναι πάντως ενδεικτικό το ότι στον ευρωατλαντικό άξονα η τάση είναι το 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες να θεωρείται ως βάση και όχι ως στόχος.

Η «άνοδος» της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού, της οικονομικής της σημασίας και του γεωπολιτικού ανταγωνισμού, καθρεφτίζεται και στις στρατιωτικές δαπάνες. Η Κίνα αντιπροσώπευε το 2023 το 50% των συνολικών στρατιωτικών δαπανών στην περιοχή της Ασίας και της Ωκεανίας, ενώ και άλλοι «παίκτες» στην περιοχή εξοπλίζονται και αυξάνουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες. Η Ιαπωνία διέθεσε 50,2 δισ. δολάρια για στρατιωτικούς σκοπούς το 2023, 11% περισσότερο από το 2022. Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ταϊβάν αυξήθηκαν επίσης κατά 11%, φτάνοντας τα 16,6 δισ. δολάρια.

Οι στρατιωτικές δαπάνες είναι δείκτης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που οξύνονται και της πολεμικής προπαρασκευής των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών στρατοπέδων. Οι λαοί στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο βρίσκονται μπροστά σε μεγάλους κινδύνους, αλλά και σε πολύ μεγάλες προκλήσεις: Να ταχθούν απέναντι στα ιμπεριαλιστικά σχέδια και τη συμμετοχή των κρατών τους σ' αυτά. Να εμποδίσουν τις πολεμικές δαπάνες, που εκτοξεύονται. Και, κυρίως, να μην επιτρέψουν να γίνουν αυτοί και τα παιδιά τους κρέας για τα κανόνια της αστικής τάξης, για ξένα προς αυτούς συμφέροντα.

Με την πάλη τους και την οργάνωσή τους, να ανοίξουν δρόμο για να απαλλαγεί μια και καλή η ανθρωπότητα από το καρκίνωμα του καπιταλισμού, που γεννάει μόνο φτώχεια, πολέμους, εκμετάλλευση.