Σε αυτήν την προσπάθεια, αν επιχειρήσεις να στηριχτείς στις οδηγίες του υπουργείου, τότε μάλλον θα βρεις τοίχο. Γιατί, αν και από τα αναλυτικά προγράμματα του υπουργείου και τα σχολικά βιβλία δεν λείπουν, ίσα ίσα, οι αναφορές στο περιβάλλον, σε φυσικές καταστροφές κ.τ.λ., σ' αυτό όμως που όλα από κοινού καταλήγουν είναι πως η υπερκαταναλωτική και ανεύθυνη στάση του ανθρώπου μολύνει το περιβάλλον γύρω του και οδηγεί σε μεγάλες κλιματικές αλλαγές, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίζουμε με ενσυναίσθηση και φυσικά με τη γνωστή καραμέλα της ορθής «διαχείρισης των συναισθημάτων». Αλήθεια, ποιος είναι ο σωστός τρόπος να διαχειριστούν την οργή και την αγανάκτηση που ξεχειλίζει οι μαθητές και οι γονείς τους στη Θεσσαλία ή τον Εβρο; Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η θεματική ενότητα των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων «φροντίζω το περιβάλλον» με υποθεματική τις «φυσικές καταστροφές», όπου οι μαθητές καλούνται να αποδεχτούν ότι τα φυσικά φαινόμενα θα καταλήγουν de facto σε καταστροφές και απώλεια ανθρώπινων ζωών και ότι μοναδικοί υπεύθυνοι γι' αυτό είναι η «κλιματική αλλαγή» και η ασυνειδησία των πολιτών. Χωρίς να γίνεται συζήτηση για πρόληψη και έργα υποδομής. Μοναδική λύση προβάλλονται η αποθέωση της «ατομικής ευθύνης» και οι δεξιότητες του εθελοντισμού.

Αν όμως θέλουμε να κοιτάμε τους μαθητές μας στα μάτια και να τους δείξουμε τον δρόμο για το πώς να κατανοούν και να ερμηνεύουν τον κόσμο γύρω τους με ορθολογική σκέψη και λογικά επιχειρήματα... εφόσον θέλουμε να γίνουν υπεύθυνα και δραστήρια άτομα, τότε χρειάζεται να το πάρουμε αλλιώς. Ας ξεκινήσουμε από το εξής ερώτημα: Αραγε είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει μια τόσο μεγάλη καταστροφή στη χώρα μας και στον υπόλοιπο πλανήτη; Μπορούμε όλη η τάξη να χωριστούμε σε ομάδες μικρών δημοσιογράφων και να ξεκινήσουμε τις δικές μας έρευνες, τόσο σε φυσικές όσο και σε άλλες περιβαλλοντικές καταστροφές (π.χ. Αυστραλία 2019 - 2021, Γερμανία 2021, ΗΠΑ 2021, Αμαζόνιος, βύθιση πετρελαιοφόρων ή συστημάτων άντλησης πετρελαίου κ.ά. Για περισσότερα στοιχεία βλ. και τεύχη 24 και 3 του «κόκκινου Αερόστατου»). Αφού, λοιπόν, φέρουμε στην τάξη πληροφορίες και περιγράψουμε ενδεικτικά κάποια από αυτά τα γεγονότα, ας αναρωτηθούμε μαζί με τα παιδιά: Πρόκειται για μεμονωμένα παραδείγματα; Αφορούν συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη, για παράδειγμα πιο φτωχές ή πιο πλούσιες χώρες; Υπάρχουν ομοιότητες και κοινά στοιχεία ανάμεσά τους; Αραγε υπάρχουν νόμοι και κανονισμοί που προστατεύουν τη φύση γύρω μας, τι προβλέπουν και τι γίνεται με την τήρησή τους; Είναι πράγματι αποκαλυπτικό το πώς περιγράφει η Ευρωπαϊκή Ενωση τη λογική κόστους - οφέλους σχετικά με την πρόληψη και την προετοιμασία για ακραία καιρικά φαινόμενα. Φαίνεται, λοιπόν, πως υπάρχουν κοινά αίτια που όσο παραμένουν, τόσο αντίστοιχες ή και χειρότερες καταστροφές θα επαναλαμβάνονται. Ας τα αναζητήσουμε.

Πόσα παραδείγματα έχει ο καθένας από εμάς στο μυαλό του για πυρκαγιές που οφείλονται σε εμπρησμούς ή πόσο μάλλον για το πώς καταλήγουν να αξιοποιούνται καμένες εκτάσεις στις οποίες μεγάλα επιχειρηματικά αρπακτικά πέφτουν πάνω σαν τα κοράκια; Παραδείγματα που αποδεικνύουν τον πραγματικό εμπρηστή: Τα συμφέροντα και τα κέρδη. `Η αλλιώς παραδείγματα που αποδεικνύουν σάπιους «νόμους» της σημερινής καπιταλιστικής κοινωνίας, που τα παιδιά όμως εύλογα δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή και να αποδεχτούν μερικές φορές. Ολα όμως γίνονται πιο βατά στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού. Για παράδειγμα, μέσα από ένα παιχνίδι μυστηρίου και επίλυσης γρίφων, τα παιδιά μπαίνουν στη διαδικασία να αναζητήσουν στοιχεία για την εμπρηστική πολιτική που οπλίζει το χέρι του κάθε εμπρηστή. Στο τεύχος 15 του περιοδικού «κόκκινο Αερόστατο» υπήρχε μία αντίστοιχη παιγνιώδης δραστηριότητα, που ξεκινούσε από ένα δελτίο Τύπου της Πυροσβεστικής το οποίο μιλούσε για πιθανά αίτια εμπρησμού σε μια πυρκαγιά και τη συνέδεε με τη μετέπειτα ίδρυση ενός ξενοδοχείου, την έναρξη εξορύξεων στην ίδια περιοχή, μαζί με την «επιβεβλημένη» πολλές φορές για «τα μάτια του κόσμου» δράση μιας ΜΚΟ που καλούσε σε δεντροφύτευση του 15% της καμένης έκτασης. Ενα υποθετικό (ή όχι και τόσο) σενάριο, μέσα από το οποίο τα παιδιά με βιωματικό τρόπο μπορούν να προσεγγίσουν τα αίτια μεγάλων πυρκαγιών. Να μας βοηθήσει με τεκμηριωμένο και απλό τρόπο να δείξουμε στα παιδιά ποιοι, γιατί και με ποιον τρόπο καταστρέφουν το περιβάλλον. Να δείξουμε πώς τα παράλογα για τους πολλούς γίνονται λογικά για τους λίγους.

Και στο αμείλικτο ερώτημα των παιδιών «τι κάνουμε για να γλιτώσουμε από τα ακραία καιρικά φαινόμενα;» πώς μπορούμε να απαντήσουμε; Ας οδηγήσουμε τα παιδιά να φτάσουν τα ίδια στην απάντηση. Μπορούμε να οργανώσουμε μέσα στην τάξη έναν αγώνα αντιλογίας. Να χωριστούμε σε 2 ομάδες: Από τη μία επιχειρηματίες, βιομήχανοι, εφοπλιστές, δήμαρχοι και υπουργοί και από την άλλη οι κάτοικοι μιας περιοχής που απειλείται από ένα καιρικό φαινόμενο. Θέμα της αντιλογίας μπορεί να είναι: «Οι δυνατότητες της επιστήμης και της τεχνολογίας σήμερα στην πρόγνωση, προετοιμασία και προφύλαξη από τα καιρικά φαινόμενα». Κάθε ομάδα σκέφτεται επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα με βάση την ταυτότητά της. Ποια ομάδα θα μπορέσει να αντικρούσει περισσότερα επιχειρήματα της άλλης; Το αποτέλεσμα του αγώνα οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα πως δεν ταξιδεύουμε όλοι οι άνθρωποι σήμερα στην ίδια βάρκα. Ο πλούτος που έχει παράξει ο εργαζόμενος άνθρωπος είναι τόσο μεγάλος που μας επιτρέπει πολλά, αρκεί να βγει από τη μέση το ατομικό κέρδος και να μπει το συλλογικό. Και τα δύο δεν χωράνε. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση των παιδιών και την εμπιστοσύνη τους στη δύναμη του ανθρώπου να ορίζει τη ζωή του, να παρεμβαίνει στη φύση με ωφέλιμο τρόπο, να προλαμβάνει ακραία καιρικά φαινόμενα, να παίρνει έγκαιρα μέτρα προστασίας της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας, των ζώων, του φυσικού πλούτου. Και ταυτόχρονα να υπογραμμίσουμε την ανάγκη της δικής τους συμμετοχής σε αυτόν τον αγώνα.

Τα παιδιά έχουν την ανάγκη και την τάση να ονειρεύονται, να οραματίζονται, να χτίζουν με τη φαντασία τους έναν κόσμο διαφορετικό, έναν κόσμο όμορφο και δίκαιο για όλους. Κι αυτό είναι το πρώτο βήμα για να διεκδικήσεις αυτόν τον κόσμο. Ενισχύουμε και στερεώνουμε σε γερά θεμέλια τα όνειρα των παιδιών συζητώντας μαζί τους για το πώς η φαντασία μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Μέσα από μια συλλογική εργασία «χτίζουμε την πόλη που θα θέλαμε να ζούμε»: Τι εγκαταστάσεις, υποδομές, χώρους, υπηρεσίες κ.τ.λ. χρειαζόμαστε και μπορούμε να έχουμε σε αντιπαράθεση με τις πόλεις που ζούμε σήμερα, στις οποίες κυριαρχεί η εγκατάλειψη χώρων και υποδομών για τους πολλούς λόγω υποχρηματοδότησης και ταυτόχρονα η αξιοποίηση υψηλών τεχνολογιών σε λιμάνια, μεγάλες βιομηχανίες, αεροδρόμια, τουριστικούς προορισμούς, δηλαδή όπου το απαιτούν τα συμφέροντα των λίγων (βλ. τεύχος 8 «κόκκινου Αερόστατου»).

Ανταλλάσσοντας σκέψεις και εμπειρίες οι εκπαιδευτικοί μεταξύ μας θα βρούμε σίγουρα πολλούς ακόμα τρόπους ώστε να δώσουμε χώρο, χρόνο και κατάλληλο πλαίσιο στους μαθητές μας να εκφράσουν σκέψεις και συναισθήματα, να αντιμετωπίσουμε τη λειψή γνώση που πολλές φορές οδηγεί σε μεγαλύτερο φόβο. Δεν θέλουμε ούτε να εξοικειώσουμε τα παιδιά με δραματικές εικόνες καταστροφής ούτε να τους προκαλέσουμε σοκ και απόγνωση. Αλλά να γνωρίσουμε με λογικά επιχειρήματα, από τη μία, ποιοι και γιατί καταστρέφουν το περιβάλλον επιτείνοντας φυσικές καταστροφές και, από την άλλη, ποιοι και γιατί μπορούμε και πρέπει να το προστατέψουμε και φυσικά πώς θα το κάνουμε αυτό. Μαζί με τη γνωστική διαδικασία, ξεκινάμε από την ίδια την πράξη σήμερα: Στεκόμαστε αλληλέγγυοι στις οικογένειες που δοκιμάζονται, συγκεντρώνουμε είδη πρώτης ανάγκης και σχολικά είδη!