Γρηγοριάδης Κώστας

Αν κάποιος πριν από μερικά χρόνια υποστήριζε ότι στα παγωμένα εδάφη της Αρκτικής μπορεί να υπάρχουν στοιχεία χημικής μόλυνσης, στην καλύτερη περίπτωση θα χλευαζόταν και στη χειρότερη θα είχε εξασφαλίσει κάρτα εισόδου για κάποιο ψυχιατρείο. Κι όμως πριν από μερικούς μήνες η Εκθεση («The tip of the iceberg: Chemical Contamination in the Arctic») της διεθνούς οργάνωσης WWF υποστηρίζε ότι εντοπίστηκαν χημικά στην Αρκτική που ποτέ δεν είχαν χρησιμοποιηθεί και πολύ περισσότερο παραχθεί. Η Αρκτική κινδυνεύει να μετατραπεί σ' ένα τεράστιο δοχείο χημικών απορριμμάτων. Μέσω, κυρίως, του αέρα, των ωκεάνιων ρευμάτων και των αποδημητικών ειδών της ιχθυοπανίδας και της ορνιθοπανίδας μεταφέρονται γεωργικές και βιομηχανικές χημικές ουσίες από τεράστιες αποστάσεις. Σύμφωνα, με την Εκθεση πάντα, η είσοδος ενός ρυπαντή στις αρκτικές περιοχές, παγιδεύεται στους πάγους και μπορεί να παραμείνει επί χρόνια. Το ανησυχητικό είναι ότι εκτός από τη νέα γενιά χημικών έχουν εντοπιστεί και χημικές ουσίες που η χρήση τους έχει απαγορευτεί εδώ και είκοσι χρόνια τουλάχιστον. Στα βόρεια αρκτικά σύνορα του Καναδά και της Νορβηγίας, σε πολικές αρκούδες, ανιχνεύτηκαν PCBs και DDT που επιφέρουν σοβαρές επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό τους σύστημα και την αναπαραγωγική τους ικανότητα. Το λίπος των φαλαινών, των αρκούδων και των φώκιων έχει την ιδιότητα να συσσωρεύει μεγάλες ποσότητες χημικών ουσιών - μέσω της τροφικής αλυσίδας - θέτοντας τους πληθυσμούς τους σε μεγάλο κίνδυνο. Απαγορευμένα χημικά ανιχνεύτηκαν επίσης σε ιχθυοπληθυσμούς της Αρκτικής από απαγορευμένα χημικά, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Ενα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα είναι το κράμα παλιών και νέων χημικών ουσιών στην εύθραυστη οικολογική ισορροπία της Αρκτικής. Αν δε ληφθούν άμεσα σοβαρά μέτρα η περιοχή δε θα περιμένει το φαινόμενο του θερμοκηπίου για να καταστραφεί. Θα το έχουν προλάβει τα χημικά...

Η Μεσόγειος είναι μια κλειστή θάλασσα και βρέχει με τα νερά της περισσότερες από είκοσι χώρες. Οι κίνδυνοι που την απειλούν, και έχουν επισημανθεί εδώ και πολλά χρόνια, παραμένουν. Πρόσφατη Εκθεση της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος της ΕΕ επισημαίνει τα περιβαλλοντικά προβλήματα 21 χωρών που επηρεάζουν τη Λεκάνη της Μεσογείου, αλλά για μια ακόμα φορά σε ρόλο Ποντίου Πιλάτου νίπτει τας χείρας της αρκούμενη σε απλά ευχολόγια. Αν δεν κάνουμε, όμως, λάθος την αποκλειστική αρμοδιότητα της «παροχής ευχών» διαθέτει ο πάπας, ο οποίος βρίσκεται στο Βατικανό κι όχι στις Βρυξέλλες... Δεν αναφέρουμε τον πατριάρχη, γιατί κατοικοεδρεύει σε χώρα που δεν είναι μέλος του ευρωπαϊκού κλαμπ, και τα ευχολόγιά του δε διαθέτουν το απαιτούμενο ISO. Ας παρακάμψουμε όμως τους ρασοφόρους και ας επανέλθουμε στη Μεσόγειο. Στην παράκτια ζώνη της υπάρχουν περίπου 600 πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Από αυτές μόνο οι 400 διαθέτουν βιολογικούς καθαρισμούς. Αυτό σημαίνει ότι τεράστιες ποσότητες λυμάτων καταλήγουν καθημερινά στο βυθό προξενώντας σημαντικές καταστροφές στα υποθαλάσσια οικοσυστήματα. Καθόλου άσχετος δεν είναι ο ευτροφισμός που εντοπίζεται, εκεί που καταλήγουν οι εκχύσεις των λυμάτων. Δεν είναι καθόλου σπάνιο, το αντίθετο, η απόρριψη μπαζών και αποβλήτων στη θάλασσα με συνέπεια να καλύπτεται και σταδιακά να απονεκρώνεται ο πυθμένας της. Η αστικοποίηση των παραλίων μειώνει τη βιοποικιλότητά τους με ό,τι αυτό σημαίνει για τα υπάρχοντα οικοσυστήματα. Η υπεραλίευση έχει μειώσει δραματικά τους ιχθυοπληθυσμούς και πολλά είδη ψαριών είναι υπό εξαφάνιση.

Οι θαλάσσιες συγκοινωνίες ευθύνονται για τη ρύπανση με πετρέλαιο. Το χρονικό διάστημα 1990 - 2005 η Μεσόγειος ήταν αποδέκτης 80.000 τόνων αργού πετρελαίου από ατυχήματα. Η εξάπλωση των επικίνδυνων φυκιών στην Ιταλία, τη Γαλλία και δευτερευόντως στην Ελλάδα κοστίζει 330 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Ολα τα παραπάνω οφείλονται κυρίως στην υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού στα παράλια, απόρροια του στρεβλού οικονομικού προτύπου ανάπτυξης και του οικονομικού μοντέλου του τουρισμού. Είναι σαφές ότι οι «ανάγκες» της αγοράς δεν μπορούν να συμβαδίσουν με την προστασία του περιβάλλοντος. Από τις πλέον προβληματικές περιοχές που έχουν καταγραφεί είναι ο κόλπος των Αγίων Σαράντα στην Αλβανία, οι ακτές της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, της Αλικαρνασσού, της Μερσίνης και της Φώκιας της Τουρκίας. Επίσης οι εκβολές των ποταμών Νερέτβα και Τρεμπίσκγικα της Βοσνίας, ο κόλπος Γκάμπες της Τυνησίας, ο κόλπος της Τριέστης της Ιταλίας, το βόρειο τμήμα της Μάλτας κ.ά. Η Μεσόγειος ήταν η περιοχή που αναδείχτηκε ο σημαντικότερος ίσως πολιτισμός πριν από χιλιάδες χρόνια. Πώς θα ονομάσουμε αυτό που την καταστρέφει σήμερα; Ισως η περιβαλλοντική βαρβαρότητα να είναι ο υπότιτλος. Ο τίτλος είναι μονολεκτικός: Καπιταλισμός!

Ο λόγος για τον αξιότιμο κ. Μπους. Πρόεδρο των ΗΠΑ, εκπρόσωπο - κατά δήλωσή του - του λόγου του θεού επί της Γης, πολέμιο του κακού και εγγυητή - πάλι κατά τον ίδιο - της παγκόσμιας δημοκρατίας. Οπως φαίνεται ο πλανητάρχης στα διαλείμματα του από τους πολεμικούς σχεδιασμούς για την κατάκτηση χωρών με πλούσιο υπέδαφος (Ιράκ), γαιοστρατηγικής θέσης (Αφγανιστάν), χωματερής τοξικών και πυρηνικών αποβλήτων (Σουδάν), διάλυση και διανομή στους εταίρους του (Γιουγκοσλαβία) αποφάσισε να «ξεκαθαρίσει» και το ζωικό βασίλειο ή τέλος πάντων ό,τι απόμεινε από αυτό. Στόχος του αυτή τη φορά η αρκούδα γκρίζλι του Εθνικού Πάρκου Γιελοστόουν. Ενα από τα πιο γνωστά είδη της Αμερικής που κάποτε ζούσε σ' όλη την ήπειρο. Η οικιστική ανάπτυξη και ο περιορισμός του ζωτικού της χώρου και η αξιότιμος τάξις των κυνηγών, είχε ως συνέπεια το 1975 να υπάρχουν μόνο 200 αρκούδες του είδους αυτού. Η συγκατάλεξή της στα είδη υπό εξαφάνιση και η απαγόρευση του κυνηγιού στο προαναφερόμενο Πάρκο βοήθησε να αυξηθεί ο πληθυσμός της σε 600. ίσως το Πάρκο να μην επαρκεί να τις εκθρέψει, γι' αυτό συχνά αναζητούν τροφή, πέραν των ορίων του, σε τρεις πολιτείες που το συνορεύουν. Γνωστός για τις οικολογικές του ευαισθησίες ο Πρόεδρος σκέφτεται να επιτρέψει το κυνήγι τους μετά από τριάντα χρόνια. Οικολογικές και φιλοζωικές οργανώσεις αντιδρούν και καταγγέλλουν ότι πίσω από μια τέτοια απόφαση υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο εταιριών υλοτομίας, άντλησης πετρελαίου που έχουν βάλει στο στόχαστρο την περιοχή. Ο Μπους όμως δε λογαριάζει ανθρώπινες ζωές για το πετρέλαιο, με τις αρκούδες θα ασχοληθεί;..