Φωτογραφίες του Διαμαντή Διαμαντόπουλου, από την παιδική του ηλικία έως το 1975 (Αρχείο Εθνικής Πινακοθήκης)

Τρία χρόνια έχουν περάσει, μετά την επανεμφάνιση του Διαμαντή Διαμαντόπουλου στο Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο «Ωρα», κι ο θόρυβος δεν έχει κοπάσει, που έχει προκαλέσει αυτός ο αγωνιστής ζωγράφος. Μέσα σ' αυτή την έντονη συζήτηση υπέρ του έργου του, ο πρώτος στη χώρα θεσμικός εικαστικός χώρος αποφασίζει να δώσει τις αίθουσές του για την αναδρομική έκθεση αυτού του ανυποχώρητου καλλιτέχνη.

Τα εγκαίνια γίνονται την Τετάρτη, στις 15 Μάρτη, και τα έργα παραμένουν προς θέα του κοινού έως τις 23 Απρίλη 1978. Συνολικά, η έκθεση περιλαμβάνει 311 δημιουργίες, από τις οποίες οι 234 έχουν φιλοτεχνηθεί με λάδια, οι 56 με τέμπερες και οι 21 είναι σχέδια.

Ο τότε διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης, ο αρχαιολόγος και ιστορικός της Τέχνης Δημήτρης Παπαστάμος (1923-2008) στον πολυσέλιδο - δυστυχώς σε άσπρο και μαύρο - κατάλογο ξετυλίγει τα επιχειρήματά του για αυτή την ενάντια στα αστικά καθιερωμένα επιλογή του.

Αν και δεν ανήκει στο ίδιο με τον Διαμαντή Διαμαντόπουλο ταξικό πεδίο, εν τούτοις αναγνωρίζει την αξία του και προβαίνει σε καίριες ψυχογραφικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις του παρουσιαζόμενου:

«Ενα φαινόμενο αγώνα, μια πάλη ενάντια στις συνθηκολογήσεις και ένα αμείλικτα παραγωγικό έργο - το οποίο διαψεύδει όλους όσοι προσπαθούν να εργάζονται "εντός των τειχών" με κοινωνικές επιβεβαιώσεις άσχετες με την αξία του έργου τους - είναι αυτά που κλείνει μέσα του ο άγνωστος, και αξιολογικά μειωμένος ζωγράφος Διαμαντής Διαμαντόπουλος. Το έργο του, από τα σημαντικότερα της νεοελληνικής ζωγραφικής μετά το 1928, μας οδηγεί στο συμπέρασμα αλλά συγχρόνως και στο καύχημα ότι για πρώτη φορά παρουσιάζεται από την Εθνική Πινακοθήκη ένας μεγάλος ζωγράφος αλλά συγχρόνως και τόσο "άγνωστος".

Το εξώφυλλο του καταλόγου της αναδρομικής έκθεσής του, τον Μάρτη του 1978, στην Εθνική Πινακοθήκη, με τους αγαπημένους του οικοδόμους (Αρχείο Εθνικής Πινακοθήκης)

Την ίδια χρονιά, παράλληλα με την αναδρομική έκθεσή του στην Εθνική Πινακοθήκη, διοργανώνεται παρουσίαση 129 σχεδίων του καλλιτέχνη, από το 1931 έως το 1965. Θα διαρκέσει από τις 9 Μάρτη έως τις 13 Μάη, στην αίθουσα της Εταιρείας Διάδοσης Σύγχρονης Τέχνης (Δεινοκράτους 53 και Μαρασλή γωνία, Κολωνάκι).

Πολύτιμο εύρημα το σημείωμα του καινοτόμου αρχιτέκτονα Αρη Κωνσταντινίδη (1913-1993), όπως δημοσιεύεται, στο περιοδικό «Συλλέκτης» (έτος Δ', τεύχος 35, Φλεβάρης 1978). Ημερομηνία συγγραφής του η 20ή Γενάρη 1978. Ολόκληρο αυτό το ανεπίληπτο κείμενο για τον σχεδιαστή Διαμαντή Διαμαντόπουλο:

«Τα σχέδια του Διαμαντή Διαμαντόπουλου είναι, όπως και η ζωγραφική του, ένας κόσμος ολόκληρος, μοναδικός κι ανεπανάληπτος, σε ομορφιά, σε μεστότητα, σε συνθετική δύναμη, σε πνευματικό ήθος. Και έχουνε, ακόμα, τα σχέδια του Διαμαντόπουλου μιάν ευγένεια στο πλάσιμο της γραμμής κι ένα εσωτερικό φως, έτσι ώστε οι πραγματικές καταστάσεις της ζωής που θέλουνε να αναπαραστήσουνε, να προβάλλονται τίμια, καθαρά, ξάστερα.

Δύο πίνακες της σειράς «Τερατολογίες», που φιλοτεχνήθηκαν από το 1949 έως το 1975, στους οποίους καταγγέλλει τα δεινά του καπιταλισμού (Συλλογή Τέχνης Ζαχαρία Πορταλάκη)

Κι αν δεν θα 'πρεπε να προσέξει κανείς και την αφαιρετική ικανότητα του σχεδιαστή Διαμαντόπουλου, που με λίγες, λιτές και ζουμερές γραμμές, συνοψίζει και καταγράφει το ουσιαστικό ("το κοινό και το κύριο" του Σολωμού) κι όπως ταυτόχρονα, δεν αφήνει να του διαφύγει και καμιά λεπτομέρεια (πτυχές ή τσακίσματα σ' ένα παντελόνι, σε ένα πουκάμισο - μια τρίχα στο ανοιχτό στήθος, ένα νύχι σε κάποιο δάχτυλο) κι όσο αυτή η λεπτομέρεια πως πρέπει να υπάρχει "για την αληθινή ουσία" (πάλι με τα λόγια του Σολωμού) που οφείλει να διατυπώνει το σχέδιο, κι όπου την ίδια στιγμή έχει πιαστεί και το τυχαίο και το συμπτωματικό, σαν οι πιο αληθινές "ουσίες" της ζωής για να μπούνε κι αυτά μέσα στο σχέδιο, που θέλει να ζει όσο γίνεται πιο πειστικά. Κι οπότε είναι ολοφάνερο πως τα σχέδιά του δεν τα πραγματοποιεί ο Διαμαντόπουλος για να επιδείξει "σχεδιαστικές" ικανότητες - (που τις έχει... για να του περισσεύουνε), ούτε για να καταπλήξει με "αισθητικά" παιχνιδιάσματα (που τα γνωρίζει... για να τα απορρίπτει), αλλά τα πλάθει όλα τα σχέδιά του, γιατί θέλει να καταγράψει αλήθειες και για να αποκαλύψει βιώματα και εμπειρίες, δηλαδή ό,τι έχει συλλάβει και δει πολύ στοχαστικά και διορατικά και μιάν αισθαντικότητα που αγκαλιάζει τα όρια της πιο ονειρικής ζεστασιάς.

Δύο πίνακες της σειράς «Τερατολογίες», που φιλοτεχνήθηκαν από το 1949 έως το 1975, στους οποίους καταγγέλλει τα δεινά του καπιταλισμού (Συλλογή Τέχνης Ζαχαρία Πορταλάκη)

ΥΓ. Ολες και όλοι να συνδράμουμε την ΚΝΕ με αρχειακό υλικό σε οποιαδήποτε μορφή (φωτογραφίες, οπτικοακουστικά τεκμήρια, έντυπα, αναμνηστικά), που να έχει σχέση με το Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή». Φέτος συμπληρώνει τα πενήντα χρόνια ζωής του και η Μνήμη είναι παρούσα ως Ιστορία. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Οργανωτική Επιτροπή του Φεστιβάλ στην ηλεκτρονική διεύθυνση kne@kne.gr και στο τηλέφωνο 210-2592314

Η πρόσκληση σε ανάπτυξη για την παράλληλη αναδρομική έκθεση σχεδίων του αγωνιστή καλλιτέχνη, τον Μάρτη του 1978, στην αίθουσα της Εταιρείας Διάδοσης Σύγχρονης Τέχνης (Αρχείο Εθνικής Πινακοθήκης)

Η πρόσκληση σε ανάπτυξη για την παράλληλη αναδρομική έκθεση σχεδίων του αγωνιστή καλλιτέχνη, τον Μάρτη του 1978, στην αίθουσα της Εταιρείας Διάδοσης Σύγχρονης Τέχνης (Αρχείο Εθνικής Πινακοθήκης)