Σχολιάζοντας τις πολιτικές εξελίξεις, προτρέπει σ' έναν συλλογικό και ενιαίο αγώνα ενάντια σε κάθε τι που μας στερεί το οξυγόνο στη δουλειά, στην κοινωνία, στην οικογένεια. Τονίζει πως «αν δεν το συνειδητοποιήσουμε και δεν αντιδράσουμε άμεσα, δεν θα έχουμε οξυγόνο ούτε στη ζωή μας».

***

-- Αληθεύει πως από τα πρώτα χρόνια της δισκογραφίας του ο Απόστολος Καλδάρας απαίτησε και κατάφερε να αναγράφεται και το όνομα του συνθέτη στους δίσκους;

Φυσικά. Μέχρι τότε υπήρχε γραμμένο μόνο το όνομα του τραγουδιστή, του ενορχηστρωτή και φυσικά της εταιρείας. Ενας αγώνας απέναντι στις εταιρείες, ο οποίος δεν σταμάτησε ποτέ. Αλλά και προς τους συνεργάτες του ήταν δίκαιος και αλληλέγγυος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, της οποίας τα τραγούδια τα αγόραζαν από 100 δραχμές, μέχρι ένα πεντακοσάρικο αργότερα. Ο Απόστολος αρνήθηκε να πράξει το ίδιο και της επέβαλε να παίρνει πνευματικά δικαιώματα και φυσικά να αναγράφεται το όνομά της στους δίσκους. Ετσι έγραψαν τεράστιες επιτυχίες, κλασικά τραγούδια, η γιαγιά Ευτυχία έμεινε στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και στον πατέρα μου έμεινε το γλυκό πείραγμά της. Τον αποκαλούσε «τσιγκούνη βλάχο», επειδή δεν ενέδωσε στην αγορά και στο ξεπούλημα των στίχων της!

-- Υπήρξε όμως κι ένας από τους ιδρυτές του πρώτου Σωματείου Συνθετών / Στιχουργών και δικαιούχων πνευματικών δικαιωμάτων στην Ελλάδα, της ΕΜΣΕ.

Ο ανήσυχος και ριζοσπαστικός Καλδάρας δεν θα μπορούσε να κάνει αλλιώς. Μαζί με τους Λοΐζο, Παπαδόπουλο, Δερβενιώτη, Νεγρεπόντη, Πυθαγόρα, Κακουλίδη και άλλους σπουδαίους Ελληνες δημιουργούς αποτέλεσαν τον πυρήνα της ΕΜΣΕ, που θεωρήθηκε φυσικά «αριστεροκρατούμενο» σωματείο.

Ο συνεχής πόλεμος με τη ληστρική ΑΕΠΙ, που είχε το μονοπώλιο και ήταν κράτος εν κράτει, αλλά και με τις δισκογραφικές εταιρείες για τα πνευματικά δικαιώματα καθώς και για τα καθαρά επαγγελματικά δικαιώματα (ανύπαρκτη σύνταξη, ασφάλεια, ένσημα κ.λπ.), ήταν ιδιαίτερα επιζήμιος για τη δουλειά του, αλλά εκείνος ήταν αποφασισμένος και παρέμεινε ανυποχώρητος αγωνιστής.

Θα προσέθετα και το star system, το οποίο ήταν ενάντια στη δύναμη των δημιουργών, αφού δεν μπορούσε να τους ελέγξει.

Εχω όμως κι εγώ ένα ερώτημα:

- Εάν μουσικά «γεννιόντουσαν» σήμερα οι μεγάλοι μας δημιουργοί, όπως οι Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Λοΐζος, Μαρκόπουλος, Μικρούτσικος, Κουγιουμτζής, Ξαρχάκος και μαζί με αυτούς οι Καλδάρας, Τσιτσάνης, Βαμβακάρης, Παπαγιαννοπούλου, Γκάτσος και τόσοι άλλοι τεράστιοι συνθέτες και στιχουργοί, θα είχαν την ελάχιστη δυνατότητα δημιουργίας των έργων τους, που έχτισαν για δεκαετίες την Τέχνη και τον Πολιτισμό μας;

-- Ποιες θεωρείς πως ήταν οι τρεις περίοδοι δημιουργίας που σημάδεψαν το έργο του;

Στην πρώτη περίοδο (1946-1964) νεαρό παιδί από τα Τρίκαλα, ψάχνει να εργαστεί σαν μουσικός στις γύρω περιοχές της Θεσσαλίας.

Ηχογραφείται το πρώτο του τραγούδι το 1946, «Ο Σεργιάνης» («Μάγκας βγήκε για σεργιάνι»), με τον Στράτο Παγιουμτζή και τον Στελάκη Περπινιάδη με την επιμέλεια του Βασίλη Τσιτσάνη.

Παράλληλα με την εξέλιξή του στα «παλκοσένικα» των οικογενειακών μαγαζιών, ηχογραφεί το 1947 το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» με την Στέλλα Χασκίλ.

Η μία επιτυχία διαδέχεται την άλλη, «Εβίβα Ρεμπέτες», «Σ' ένα βράχο φαγωμένο» κ.λπ. και ο Απόστολος γίνεται περιζήτητος στα μαγαζιά και τις δισκογραφικές εταιρείες.

Γράφει στηριζόμενος στο ταλέντο του, αλλά και στις γνώσεις του στους βυζαντινούς μουσικούς δρόμους, τους οποίους χειρίζεται με μοναδικό τρόπο. Τα τραγούδια του, χωρίς να χάνουν από την ποιότητά τους, γίνονται μεγάλες εμπορικές επιτυχίες. Μέχρι σήμερα είναι απαραίτητα σε κάθε πρόγραμμα ή συναυλία που σκοπεύει στην πραγματική διασκέδαση.

Οι συνεργασίες του πολλές και σημαντικές. Παγιουμτζής, Νίνου, Λύδια, Π. Πάνου, Καζαντζίδης, Γαβαλάς, Μπιθικώτσης και τόσοι άλλοι.

-- Εγραφε όμως και στίχους σε πολλά τραγούδια..

Βέβαια. Εγραψε εκτός από το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», το «Σ' ένα βράχο φαγωμένο» (στίχο που επαίνεσε κι ο ίδιος ο Κώστας Βάρναλης), το «Συ μου χάραξες πορεία» και άλλα. Σημαντικές και οι συνεργασίες του και με άλλους στιχουργούς όπως οι Βασιλειάδης ή «Τσάντας», Βίρβος, Παπαγιαννοπούλου κ.ά. Η παρουσία του στους χώρους της νυχτερινής διασκέδασης σταματά κοντά στα 1964. Αιτία είναι η απώλεια της αγαπημένης 11χρονης κόρης του. Με την απουσία αυτή, ανοίγεται ο δρόμος για να διοχετεύσει όλη του την ευαισθησία σε νέα τραγούδια, αγγίζοντας με πιο λυρικό τρόπο τις καρδιές των Ελλήνων.

-- Στη δεύτερη περίοδό του, έρχονται οι τεράστιες επιτυχίες;

Ναι. Από το 1964 μέχρι το 1972 κυριαρχούν τραγούδια του όπως:

«Ενα αστέρι πέφτει - πέφτει», «Μην τα φιλάς τα μάτια μου», «Δεν ξέρω πόσο σ' αγαπώ» με Μοσχολιού, το «Πετραδάκι - Πετραδάκι» με Μενιδιάτη, το «Ονειρο απατηλό» με Κόκοτα και βέβαια με Καζαντζίδη ξανά και «Αλλοτινές μου εποχές», «Πυρετός», «Στο τραπέζι που τα πίνω» κ.λπ. Προς το τέλος αυτής της περιόδου νέοι τραγουδιστές αναδεικνύονται μέσα από το έργο του, όπως ο Γιώργος Νταλάρας που τραγουδά τη «Φαντασία», ο Γιάννης Πάριος με το «Πετροβολούσα τη ζωή» και πολλοί άλλοι. Είναι σημαντική η μουσική παρουσία του στον ελληνικό κινηματογράφο. Γράφει μουσική και τραγούδια για 12 ταινίες στην «χρυσή εποχή» του ελληνικού κινηματογράφου, βασικά για την «ΚΛΑΚ Φιλμς», του συμπατριώτη του Απόστολου Τεγόπουλου, με ερμηνευτή τον μόνιμο πρωταγωνιστή του Νίκο Ξανθόπουλο, αλλά και με συνεργάτες του τραγουδιστές όπως οι Μπιθικώτσης, Πάνου, Μοσχολιού, Μενιδιάτης, Γαβαλάς κ.ά.

Χρησιμοποιεί πνευστά στο λαϊκό τραγούδι και ιδιαίτερα το φλάουτο, δημιουργώντας νέους ήχους στην ενορχήστρωση. Συμβαδίζει και πολλές φορές πρωτοπορεί σε αυτό που αργότερα θα ονομαστεί «έντεχνο» τραγούδι. Ετσι, βλέπουμε την εξέλιξη, τη διαφορετικότητα, την ανησυχία του, αλλά και τον καινούργιο τρόπο να εκφράσει τα βαθιά του συναισθήματα χωρίς όμως ποτέ να μην ξεχνάει ότι «αυτή είναι η δουλειά του».

«Ο θάνατος του Ποιητή», αναφερόμενος στον Φ. Γκαρθία Λόρκα προϊδεάζει για τις πολιτικές αλλαγές στον τόπο μας.

Τότε σε συνεργασία με τον φίλο του στιχουργό Πυθαγόρα δημιουργούν το πιο επιτυχημένο έργο σε Ελλάδα και εξωτερικό, τη «Μικρά Ασία», που εξέφραζε τις βαθιές δημοκρατικές του ιδέες για την κοινωνία μας. Ενα έργο σταθμό στον ελληνικό πολιτισμό και μαζί με τον «Βυζαντινό Εσπερινό» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, αποτελούν δύο από τις κορυφαίες στιγμές του ελληνικού τραγουδιού.

Σ΄ αυτές μιλάνε για την ενότητα και την αγάπη των λαών, τον πόνο της προσφυγιάς και τα όνειρα του απλού κόσμου. Παράλληλα, προσφέρει αναγνώριση και καθιέρωση σε δύο σπουδαίους τραγουδιστές, τον Γ. Νταλάρα και την Χάρις Αλεξίου, που ξεκινούσαν τα πρώτα τους βήματα.

Στις τελευταίες του δουλειές συνεργάζεται με νέους τραγουδιστές και πάλι, και εκδίδει τις «Μπαλάντες του Περιθωρίου» στον «Σείριο» του Μάνου Χατζιδάκι.

-- Ποιος ήταν ο ρόλος της μητέρας σου, της Λούλας, στο καλλιτεχνικό του έργο; Ισχύει ότι ήταν ο μεγάλος κριτής του Καλδάρα;

Η Λούλα (Σταυρούλα Καλδάρα το γένος Μαράβα) ήταν το μεγαλύτερο κεφάλαιο στη ζωή, στην καρδιά και στην πορεία του Απόστολου. Γνωρίστηκαν όταν ήταν νεαρός και εκείνη κοριτσάκι του Δημοτικού. Η μάνα μου έλεγε πως ήξερε πολύ καλά ότι αυτόν θα παντρευτεί. Αυτή η αποφασιστικότητα σε συνδυασμό με το ένστικτο, την ακολούθησαν σε όλη της τη ζωή. Προστάτευε τον Απόστολο από την ανασφάλεια της δημιουργίας, έμπαινε μπροστά όταν εκείνος δίσταζε, ήταν η έμπνευσή του, αλλά και ο τελικός κριτής των τραγουδιών του.

Αυτό ακούγεται παράξενο, αλλά εάν συνυπολογίσουμε την καλλιτεχνική ανασφάλεια του πραγματικού δημιουργού, την εμπιστοσύνη στο κριτήριο και την εμπειρία της Λούλας, αλλά και το μουσικό της αυτί, τότε είναι πολύ λογικό να είναι ο τελικός κριτής. Οπως έλεγε και η ίδια, «εάν ένα τραγούδι δεν με κάνει να ανατριχιάζω, δεν κυκλοφορεί... αλλάζει!».

--Εχω ακούσει για πρόβες - πάρτι στο σπίτι σας...

Πάντα οι πρόβες στο σπίτι ήταν κάτι παραπάνω από απολαυστικές, όπως και οι πρώτες ακροάσεις των τραγουδιών του Απόστολου, μια κιθάρα - δύο φωνές. Η μητέρα μου είχε εξαίρετη φωνή (κοντράλτα) και σχεδόν πάντα συνόδευε τον πατέρα μου στις ακροάσεις στο σπίτι, φυσικά πάντα με τη συνοδεία των υπέροχων γεύσεων που ετοίμαζε. Αυτός ήταν ένας από τους σοβαρότερους λόγους για «σπιτικές» πρόβες - γιορτές.

Η φιλοξενία της οικογένειάς μου ήταν ξακουστή και σε αυτό τον πρώτο λόγο έπαιζε η Λούλα.

Η μάνα μου «έφυγε» τον Μάρτη του ΄11. Εζησε δυνατή, δραστήρια αλλά και μόνη για περισσότερα από 20 χρόνια... Ηταν από τους ανθρώπους που δεν πίστευες ότι πεθαίνουν...

Γι' αυτό κι εγώ της έγραψα τον ΑΝΕΜΟΔΕΙΚΤΗ:

Πρέπει να σ' αποχαιρετήσω!

Εσένα, που ήσουν άνεμος

Δυνατός βοριάς και δεν μπορούσα να φτάσω,

Μόνο να σε νιώσω στην πρώτη μου ανάσα,

Οταν με γέννησες.

Κράτησες καιρό το βοριά στο πέρασμά σου

Βροντερή κι ανίκητη, σ' αναγνώρισα

Οταν πια είχα σταθεί στην πρώτη ασταθή μου ισορροπία.

Τραγουδούσες γελαστή

Ανάμεσα στ' ανθισμένα ερωτικά μου νιάτα

Οταν ερχόσουν πλουμιστό Ανατολικό αγέρι.

Και μοσχοβολούσε ο ήλιος με πειράγματα και όνειρα.

Σαν έγινες Νοτιάς,

Επιβλητική, σαν την υγρασία του φθινοπώρου,

Βαριοφυσούσες συμβουλές οικογενειακής σοβαρότητας

Και με σπιτικές συνταγές μαγειρικής,

Κεφαλοκαθόσουνα στα γιορτινά τραπέζια.

Τώρα;

Κουράστηκες Λούλα;

Πώς να σ' αναγνωρίσω σε αυτό το αργόσυρτο κι αδύναμο

Δυτικό αεράκι που σημαδεύει το στήθος μου;

Εσένα! Η δυνατή σου φωνή, πώς γίνεται ψίθυρος απόστασης

Εσύ! Η πρώτη μου ανάσα

Πάει να γίνει η τελευταία σου;

Γίνε ξανά βοριάς ρε μάνα

Και πάμε πάλι απ' την αρχή!

Δεν σταματάει ο άνεμος!

-- Πότε και με ποια αφορμή, ο πατέρας σου αισθάνθηκε ότι είστε συνάδελφοι;

Ο πατέρας μου διαφωνούσε κάθετα με το να ακολουθήσω το επάγγελμα του μουσικοσυνθέτη. Αν και έβλεπε ταλέντο σε μένα και καμάρωνε, οι δυσκολίες που είχε περάσει - και περνούσε - τον έκαναν να είναι αντίθετος σε αυτήν την προοπτική. Μου έλεγε να σπουδάσω να έχω ένα σταθερό επάγγελμα και να έχω τη μουσική σαν χόμπι.

Τελικά η μοίρα, το πείσμα μου, τα ακούσματα και ο τρόπος ζωής, με οδήγησαν στο να αφήσω 3-4 μαθήματα για το πτυχίο στη σχολή Χημικών Μηχανικών, να πάρω μαζί μου την κιθάρα που μου είχε κάνει κάποτε δώρο και να ακολουθήσω το δρόμο της σύνθεσης.

Ξεκίνησα να γράφω τα πρώτα μου τραγούδια, αλλά εκείνος αρνιόταν να τα ακούσει. Τελικά, μια μέρα με το δείγμα βινυλίου με τα τραγούδια μου, πήγα στο σπίτι μας στους Θρακομακεδόνες και γεμάτος αγωνία τον ρώτησα εάν θέλει να ακούσει τα τραγούδια.

Με κάθε τραγούδι το ύφος του άλλαζε. Στο τέλος και της δεύτερης πλευράς του δίσκου, η βελόνα του πικ έχοντας επιτελέσει τον σκοπό της, πηγαινοερχόταν χτυπώντας στα τελευταία αυλάκια του δίσκου, όπως η καρδιά μου.

Ο πατέρας μου είχε σηκωθεί όρθιος και σαν μικρό παιδί γέλαγε, δάκρυζε και φώναζε: «Μπράβο, μπράβο, θα σκίσει, πάνω από 100 χιλιάδες δίσκους πρέπει να πουλήσει Κωτσαρίκο μου. Κώστα μου είμαι πολύ περήφανος».

Από τότε ο Απόστολος Καλδάρας είχε δίπλα του έναν συνάδελφο με το ίδιο επίθετο.

-- Παίρνεις συχνά θέση σε όσα απαράδεκτα συμβαίνουν γύρω μας. Πες μου, γιατί θεωρείς πως για το έγκλημα στα Τέμπη ο πρωθυπουργός έχει όχι μόνο πολιτικές ευθύνες, αλλά και ποινικές;

Οχι μόνο ο πρωθυπουργός, αλλά όλη η κυβέρνηση και οι βουλευτές της αποτελούν πλέον έναν ευτελή και καθοδηγούμενο θίασο. Δυστυχώς όμως το έργο που παίζουν έχει κοστίσει ζωές, ζωές ανθρώπων, ζωές παιδιών, ζωές οικογενειών. Κοροϊδεύουν κατάμουτρα έναν ολόκληρο λαό.

Δεν θα μπω στην ανάλυση, ούτε καν στην αναφορά των μέσων που χρησιμοποιούν για το σκοπό τους, ούτε φυσικά στα ψέματα και στις τραγικές πολιτικά και ασυνείδητες ανθρώπινα, προσπάθειές τους για συγκάλυψη.

Μια σταγόνα αξιοπρέπειας αν είχαν θα έπρεπε να τους είχε πνίξει, γιατί τόσο είναι το μπόι τους, μια σταγόνα από ένα δάκρυ. Αλλά ούτε αυτό τους αξίζει. Ποιος μπορεί στ' αλήθεια να προβληματιστεί ή απλά να αναρωτηθεί εάν έχουν ποινικές ευθύνες όλοι αυτοί, ένοχοι και συνένοχοι; Μόνο το ποια θα είναι η τιμωρία τους θα πρέπει να μας απασχολεί.

Αυτοί, όλοι οι υπεύθυνοι του εγκλήματος, δεν έχουν μόνο την ποινική ευθύνη για 57 εγκλήματα, δεν έχουν πληγώσει ανεπανόρθωτα μόνο τις οικογένειες των θυμάτων των Τεμπών, αλλά έχουν ξεφτιλίσει τη Δικαιοσύνη, τη Δημοκρατία, την Αξιοπρέπεια, τη Ζωή, το παρόν και το μέλλον μιας ολόκληρης γενιάς, ενός ολόκληρου λαού. Πρέπει να τιμωρηθούν παραδειγματικά. Και μια από τις παραδειγματικές τιμωρίες για όποιον κριθεί ένοχος, δεν είναι μόνο η φυλακή, αλλά και η ολοκληρωτική δήμευση της περιουσίας του, εκεί δηλαδή που πονάνε περισσότερο.

-- Πόσο κρίσιμο θεωρείς το να βγει ο εργαζόμενος λαός στο προσκήνιο, να συνειδητοποιήσει την τεράστια δύναμή του με μία πολιτική πρόταση που θα τον βγάλει από αυτά τα αδιέξοδα του σημερινού συστήματος;

Παίρνοντας αφορμή από την προηγούμενη ερώτηση, θα μεταφέρω σε αυτήν, την τόσο πικρή, αληθινή κραυγή ενός θύματος των Τεμπών, που έγινε το πιο αληθινό, άμεσο και ειλικρινές σύνθημα ενός ολόκληρου λαού, μιας ολόκληρης γενιάς.

«ΔΕΝ ΕΧΩ ΟΞΥΓΟΝΟ».

Δυστυχώς αυτό το μοιραίο κορίτσι έδωσε άθελά του σε όλους εμάς την κορυφαία έκφραση ολόκληρης της ζωής μας.

Δεν έχουμε οξυγόνο στη δουλειά, στην κοινωνία, στην οικογένεια και αν δεν το συνειδητοποιήσουμε γρήγορα, δεν αντιδράσουμε γρήγορα, δεν θα έχουμε οξυγόνο ούτε στη ζωή.

Αυτό είναι το κρίσιμο σημείο που πρέπει να σταθούμε όλοι. Να αντιληφθούμε ότι μόνο συλλογικά, μαζικά και ενιαία μπορούμε να αντιδράσουμε. Μακριά από τους ευκαιριακούς σωτήρες, να συνειδητοποιήσουμε ότι ο αγώνας είναι κοινός, απέναντι σε μια κυβέρνηση διαβρωμένη, απολυταρχική, μια κυβέρνηση φοβισμένη, αποτυχημένη, καταστροφική και σε τελική ανάλυση, μια κυβέρνηση μειοψηφίας.