Εξι μήνες οπτικοακουστικής έρευνας, 4.755 χιλιόμετρα, 13 πόλεις, 28 συνεντεύξεις εργαζομένων...

Ο λόγος για την έκθεση φωτογραφίας «Μυστήριο 139 Αποξένωση», η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «2023 - Ελευσίς - Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και φιλοξενείται, έως τις 18 Ιούνη, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Λ. Κανελλόπουλος» στην Ελευσίνα.

Πρόκειται για ένα οδοιπορικό με τη ματιά του φωτογράφου Βαγγέλη Γκίνη, σε επιμέλεια του Βαγγέλη Τάτση. Μια οπτικοακουστική έρευνα μέσα από την οποία ο καλλιτέχνης μελετά τον κόσμο της εργασίας με επίκεντρο την εργατική τάξη στην Ελλάδα.

Πώς πραγματοποιήθηκε αυτό το φιλόδοξο οδοιπορικό; Πώς σχεδίασε το ταξίδι του; Τι είναι αυτό που θυμάται περισσότερο; Τι είναι αυτό που ήθελε να αναδείξει; Για όλα αυτά είχαμε τη χαρά να συζητήσουμε με τον Βαγγέλη Γκίνη, ο οποίος είναι και υποψήφιος βουλευτής με το ΚΚΕ στη Δυτική Αττική.

-- Μια οπτικοακουστική έρευνα μέσα από την οποία ο καλλιτέχνης μελετά τον κόσμο της εργασίας με επίκεντρο την εργατική τάξη στην Ελλάδα... Ετσι περιγράφεται η έκθεση φωτογραφίας «Μυστήριο 139 Αποξένωση», η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του «Ελευσίνα - Πολιτιστική Πρωτεύουσα». Τι θα δει ο επισκέπτης;

-- Θα δει πορτρέτα εργαζομένων διαφόρων κλάδων, ανθρώπων που έχουν υποστεί εργατικά ατυχήματα, σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης κ.ά., μαζί με εικόνες τοπίων από τα μέρη που ταξίδεψα για να τους συναντήσω και διάφορα snapshots του οδοιπορικού. Θα δει εργαζόμενους φωτογραφημένους εκτός χώρου, εκτός ωραρίου δουλειάς, σε τόπους που οι περισσότεροι αγνοούμε την ύπαρξή τους και θα έχει και την ευκαιρία να ακούσει τους ίδιους να αφηγούνται κάποιες από τις δυσκολίες των συνθηκών της δουλειάς τους σε ένα ολιγόλεπτο βίντεο που βρίσκεται στην εισαγωγή της έκθεσης. Τέλος, θα δει όλες τις εικόνες χωρίς κάδρα και περίτεχνους φωτισμούς, γιατί δεν επιθυμώ να έχουν κάποια αύρα «έργου τέχνης». Βρίσκονται σε τοίχους εκθεσιακού χώρου, γιατί δεν υπάρχει άλλο μέρος που θα μπορούσαν να βγουν προς τα έξω όλες μαζί και να συνομιλήσουν με τον κόσμο.

-- Τι ήταν το κύριο που σε απασχολούσε και επέλεξες να πραγματοποιήσεις αυτό το φωτογραφικό οδοιπορικό;

-- Με απασχολούσε και συνεχίζει να με απασχολεί η ανυπολόγιστη φθορά, σωματική και ψυχική, των εργαζομένων, που παράγουν αμύθητο πλούτο τσακίζοντας μέρα με τη μέρα την υγεία τους στο σύνολό της λόγω της εντατικοποίησης, και επιπρόσθετα, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, με απασχολούσε και με απασχολεί η έννοια της αλλοτρίωσης. Η αποξένωση του ανθρώπου από το αντικείμενο εργασίας του και κατ' επέκταση από τον ίδιο του τον εαυτό, όπως περιέγραψε ο Μαρξ στα Οικονομικά και Φιλοσοφικά του Χειρόγραφα.

-- Με αφετηρία την πόλη σου, την Ελευσίνα, ταξίδεψες για 6 μήνες σε 13 πόλεις συνομιλώντας και φωτογραφίζοντας εργαζόμενους από διάφορους κλάδους. Μπορείς να μας περιγράψεις τον τρόπο που δούλεψες;

-- Τις πόλεις τις διάλεξα με βάση τους κλάδους. Μεγαλόπολη - Ενέργεια, Λάρυμνα - Μέταλλο, Λάρισα και Θεσσαλονίκη - Τρόφιμα, Πάτρα - Επισιτισμός - Τουρισμός κ.τ.λ. αλλά από ένα σημείο και μετά αυτές οι δουλειές σε πάνε από το ένα στο άλλο χωρίς να το ελέγχεις απόλυτα. Η πρώτη βέβαια ήταν η Ερμούπολη στη Σύρο μιας και από εκεί ξεκινά η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα, άρα και η μισθωτή εργασία που επιφέρει την αλλοτρίωση που ανέφερα πριν.

Για να έρθω σε επαφή με τους εργαζόμενους επικοινώνησα με τα σωματεία τους και τα Εργατικά Κέντρα.

Η εμπιστοσύνη είναι ίσως το πιο δύσκολο πράγμα σε αυτές τις δουλειές. Ο μόνος τρόπος που θεωρώ ότι μπορεί να επιτευχθεί κι ο μόνος που ξέρω, είναι μέσω της απόλυτης ειλικρίνειας και της επιμονής. Πρώτα από όλους τους εμπιστεύτηκα εγώ, εκθέτοντας τις σκέψεις μου, τους προβληματισμούς μου γι' αυτήν τη δουλειά και έπειτα με εμπιστεύτηκαν κι εκείνοι. Χωρίς αυτούς, τα σωματεία και τα Εργατικά Κέντρα, ήταν ανέφικτο να βγει αυτή η δουλειά.

-- Τα φωτογραφικά στιγμιότυπα συνοδεύονται και με λόγια των εργαζομένων; Υπάρχει κάτι που ξεχωρίζεις;

-- Μου έχουν μείνει όλα στο μυαλό. Πέρα από αυτά που μου είπαν όσοι φωτογραφήθηκαν, δεν θα ξεχάσω κάτι που μου είπε κάποιος που δεν φωτογραφήθηκε τελικά. Εργαζόμενος σε μεγάλη βιομηχανία στον Βόλο που αρχικά συμφώνησε, μου ζήτησε να πάρω άδεια από την επιχείρηση για να τον συναντήσω για το πρότζεκτ, ενώ του εξήγησα πως θα τον συναντήσω εκτός χώρου και ωραρίου δουλειάς και ότι δεν με ενδιαφέρει να δείξω το εργοστάσιο ούτε να αναφέρω συγκεκριμένα πού εργάζεται. Επέμενε ότι πρέπει να έχω άδεια ανεξάρτητα από τον τόπο και τον χρόνο, γεγονός που δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Ενας άνθρωπος που αισθανόταν ότι «ανήκει» ολοκληρωτικά 24 ώρες το 24ωρο στην επιχείρηση που εργάζεται...

Με βοήθησε να καταλάβω κι εγώ βαθύτερα ένα σχόλιο του Julian Stallabrass, που έλεγε ότι, μέχρι να εξαλειφθεί η ευρύτερη ανελευθερία, οι ελευθερίες της έκφρασης και της Τέχνης γλιστρούν σαν την άμμο ανάμεσα στα δάχτυλα.

-- Και με αυτήν τη δουλειά σου, αλλά και με την προηγούμενη που φωτογράφισες το εργοστάσιο και τους εργάτες της ΠΥΡΚΑΛ φαίνεται ότι σε απασχολεί ο κόσμος της δουλειάς. «Το θάρρος και την αξιοπρέπειά τους ήθελα να αποτυπώσω», είχες αναφέρει τότε. Τι είναι αυτό που σε «τραβά» και «επιστρέφεις» στο ίδιο θέμα;

-- Ενας συνδυασμός ερεθισμάτων, θα έλεγα. Μεγάλωσα από πολύ μικρή ηλικία στην Ελευσίνα, μια εργατούπολη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από πλευράς βιωμάτων, εικόνων κ.τ.λ. Αξίζει να σου πω ότι στην ΠΥΡΚΑΛ - που πολύ εύστοχα αναφέρεις - βρήκα μια έρευνα του ΕΛΙΝΥΑΕ με θέμα την τεράστια καταπόνηση των εργαζομένων στην ΕΕ και από εκεί προέκυψε ο σχεδιασμός αυτής της δουλειάς. Θα συνεχίσω να επιστρέφω σε αυτό το θέμα γιατί θα υπάρξουν κι άλλες ΠΥΡΚΑΛ, εργοστάσια που κλείνουν δηλαδή αφήνοντας τους εργαζόμενους μετέωρους. Θα συνεχίσω γιατί συνεχίζει η σωματική και ψυχική φθορά των εργαζομένων κι εγώ θεωρώ ότι αυτό θα έπρεπε να είναι μόνιμο θέμα δημόσιας συζήτησης. Θα συνεχίσω όσο μου επιτρέπουν οι δυνάμεις μου κι όσο συνεχίζει να υφίσταται η συνθήκη που δημιουργεί όλα τα παραπάνω.

-- Πέρα από τη «συνομιλία» σου με τους ανθρώπους που φωτογράφισες, τι συναισθήματα σου αφήνει η «συνομιλία» σου με τον κόσμο που παρακολουθεί την έκθεση;

-- Το ενδιαφέρον είναι πολύ μεγάλο, μεγαλύτερο από ό,τι περίμενα, για να είμαι ειλικρινής, και αυτό με χαροποιεί. Βλέπω προβληματισμό. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη φιλοδοξία που είχα. Ηθελα να καταφέρω να θέσω τα κατάλληλα ερωτήματα στον θεατή χωρίς ταυτόχρονα να παριστάνει την διδακτική η δουλειά μου. Η Τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, μπορεί όμως να συμβάλει στην καλύτερη και ολόπλευρη κατανόησή του και να σταθεί ως πολιτική πρακτική δίπλα σε αυτούς που παλεύουν για την αλλαγή του.

-- Είσαι υποψήφιος με το ΚΚΕ στη Δυτική Αττική. Τι είναι αυτό που κρίνεται σε αυτές τις εκλογές;

-- Στις εκλογές τις 25ης Ιούνη το μόνο που κρίνεται είναι το πόσο ισχυρό θα είναι το ΚΚΕ την επόμενη μέρα. Τα αστικά κόμματα έχουν ληγμένο το τι θα κάνουν στα βασικά θέματα που καθορίζουν τη ζωή μας, ανεξαρτήτως των εκλογικών τους ποσοστών. Η δουλειά που παρουσιάζω αυτήν την περίοδο είναι ένα ακόμα σοβαρό κριτήριο για τους εργαζόμενους. Τα κέρδη των ομίλων αυξάνονται μαζί με τα εργατικά ατυχήματα και τα δυστυχήματα. Ως εδώ. Η ενίσχυση του ΚΚΕ θα είναι το έναυσμα για να φουντώσουν κι άλλο οι αγώνες και για την προστασία της υγείας και της ζωής των εργαζομένων, ανοίγοντας ταυτόχρονα τον δρόμο για μια κοινωνία που η ζωή θα είναι πάνω από τα κέρδη.

• Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τετάρτη - Πέμπτη - Παρασκευή 18.00 - 22.00, Σάββατο και Κυριακή 11.00 - 14.00 και 18.00 - 22.00.