«Ποιος έχτισε τη Θήβα την εφτάπυλη;

Στα βιβλία δεν βρίσκεις παρά των βασιλιάδων τα ονόματα. Οι βασιλιάδες κουβάλησαν

τ' αγκωνάρια;...»

Μπ. Μπρεχτ, Ερωτήσεις ενός εργάτη που διαβάζει

Σε τόπο θυσίας των εργατών, κυρίως μεταναστών από ασιατικές χώρες, εξελίσσονται τα έργα υποδομής στο Κατάρ για τις ανάγκες του Μουντιάλ 2022, που αναμένεται να διεξαχθεί τον χειμώνα της συγκεκριμένης χρονιάς (Νοέμβρη - Δεκέμβρη).

Το έγκλημα σε βάρος των χιλιάδων εργατών, το οποίο είχε στιγματίσει από το ξεκίνημα των έργων τη διοργάνωση, συνεχίζεται με ολοένα εντεινόμενους ρυθμούς όσο πλησιάζουμε προς την ημερομηνία παράδοσης των έργων.

Προ ημερών (22/2) τα τελευταία στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας προκάλεσαν νέο σοκ. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της αγγλικής εφημερίδας «Guardian», οι νεκροί εργάτες ανέρχονται πλέον σε 6.500, με τους αριθμούς να σημειώνουν τεράστια αύξηση την τελευταία πενταετία, καθώς το 2015 τα επίσημα στοιχεία ήταν για 1.200 θύματα. Από την άλλη, πέραν των επίσημων καταγραφών, δεν είναι λίγες οι έρευνες σύμφωνα με τις οποίες υπάρχουν ακόμα περισσότερα θύματα, που με διάφορες προφάσεις από πλευράς των διοργανωτών ή για άλλους λόγους (π.χ. απουσία εγγράφων) δεν έχουν καταγραφεί. Και ο «φόρος αίματος» στα έργα στο Κατάρ γίνεται ακόμα μεγαλύτερος αν στους νεκρούς εργάτες προστεθούν και εκατοντάδες που έχουν τραυματιστεί, σε πολλές περιπτώσεις αρκετά σοβαρά, έχοντας υποστεί μόνιμες αναπηρίες.

Τα όσα συμβαίνουν στο Κατάρ δεν είναι χωρίς αιτία. Για μία ακόμα φορά στην προετοιμασία μιας μεγάλου βεληνεκούς διεθνούς αθλητικής διοργάνωσης του εμπορευματοποιημένου αθλητισμού, η εργατική τάξη είναι αυτή που πληρώνει με το αίμα της τα κέρδη των πολυεθνικών που εμπλέκονται στον αθλητισμό.

Οπως έχει συμβεί και σε άλλες περιπτώσεις αθλητικών διοργανώσεων - αν και όχι στο βαθμό που συμβαίνει στο Κατάρ - η έλλειψη επαρκών μέτρων προστασίας των εργαζομένων που δουλεύουν στην κατασκευή των έργων αποτελεί την κύρια αιτία. Αλλωστε, και στην περίπτωση των έργων υποδομής μιας αθλητικής διοργάνωσης τα όποια μέτρα ασφαλείας αποτελούν «κόστος» για κατασκευαστικές πολυεθνικές, μεγαλοεργολάβους και μάλιστα την ώρα που γύρω - γύρω «χορεύουν» αστρονομικά κεφάλαια. Είναι δε ενδεικτικό και στην περίπτωση του Κατάρ ότι οι υποσχέσεις των διοργανωτών και του επίσημου κράτους για αναθεώρηση των μέτρων ασφαλείας πριν από μια πενταετία - όταν και πάλι τα τότε στοιχεία για νεκρούς εργάτες είχαν ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων - δεν έγιναν πράξη ποτέ. Το μαρτυρά η πραγματικότητα λίγα χρόνια μετά: Σύμφωνα με τα στοιχεία, κάθε βδομάδα σκοτώνονται 12 εργάτες στις εργασίες στα γήπεδα, στους περιμετρικούς χώρους αλλά και στα αντίστοιχα έργα στις υπόλοιπες υποδομές που συνδέονται έμμεσα με τη διοργάνωση.

Σημαντικό ρόλο στα όσα συμβαίνουν παίζει και η αφόρητη πίεση, από πλευράς των πολυεθνικών που έχουν αναλάβει τα έργα, για την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων παράδοσης των έργων στις ημερομηνίες που έχουν οριστεί, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να χρειαστεί να καταβάλουν τη ρήτρα που περιλαμβάνεται στα συμβόλαια συνεργασίας με τους διοργανωτές και την κυβέρνηση του Κατάρ, και η οποία δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη.

Η πίεση ασκήθηκε εξαρχής, εν μέρει και λόγω της έλλειψης αμιγώς ποδοσφαιρικής υποδομής, που οδήγησε στην κατασκευή τεράστιων γηπέδων από τα θεμέλιά τους, καθώς και των επιμέρους έργων που η κυβέρνηση του Κατάρ ήθελε να εκμεταλλευτεί πολύ πριν από το Μουντιάλ, για λόγους «διαφήμισης» της χώρας. Τον τελευταίο χρόνο όμως η πίεση αυτή δείχνει να έχει αυξηθεί σημαντικά, εξαιτίας και των συνεπειών της πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο, που οδήγησε σε καθυστερήσεις (π.χ. στην προμήθεια υλικών από το εξωτερικό), ιδιαίτερα κατά την περίοδο του πρώτου παγκόσμιου lockdown, π.χ. στις μεταφορές.

Εξίσου αίσθηση και ίσως ακόμα μεγαλύτερο σοκ προκαλούν οι αποκαλύψεις για τις συνθήκες διαβίωσης των εργατών στο Κατάρ. Στην πλειοψηφία τους πρόκειται για μετανάστες από την Ινδία, το Μπαγκλαντές, το Νεπάλ, τη Σρι Λάνκα και τις Φιλιππίνες, οι οποίοι όπως έχει αποκαλυφθεί ζουν σε συνθήκες που θυμίζουν σκλάβους του Μεσαίωνα. Η σκλαβιά τους ξεκινά ουσιαστικά με το «καλημέρα» της απόφασής τους να μεταβούν στη διοργανώτρια χώρα και να δουλέψουν στα έργα υποδομής, αφού για να συμβεί αυτό χρειάζεται να πληρώσουν υπέρογκα ποσά στα γραφεία εύρεσης εργασίας στις χώρες τους προκειμένου να τους εξασφαλίσουν τη δουλειά και το ταξίδι. Η «Οδύσσειά» τους όμως συνεχίζεται και μετά την άφιξή τους στο Κατάρ, όταν πιάνουν δουλειά. Υπάρχουν μαρτυρίες για απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, σε πρόχειρα δωμάτια των 15 - 20 ατόμων, ακόμα και σε υποτυπώδεις καταυλισμούς μέσα στην έρημο του Κατάρ, χωρίς καν πρόσβαση σε πόσιμο νερό.

Εξαιτίας των άθλιων αυτών συνθηκών έχουν χάσει τη ζωή τους δεκάδες, από αρρώστιες ή δυστυχήματα, θάνατοι οι οποίοι τις περισσότερες φορές καταγράφονται επίσημα ως οφειλόμενοι σε «παθολογικά αίτια»... Το σκηνικό σκλαβιάς των μεταναστών εργατών συμπληρώνουν οι απειλές και οι εκφοβισμοί από τους μεγαλοεργολάβους συνεργάτες των πολυεθνικών. Οι αποκαλύψεις μιλάνε για περιστατικά κράτησης του μισθού προκειμένου να τους αποτραπεί να φύγουν, παράνομης κράτησης διαβατηρίων και εγγράφων για τον ίδιο λόγο, μη έκδοσης ταυτότητας (που δικαιούνται σύμφωνα με νόμο του Κατάρ) κ.λπ. Στόχος των μεγαλοεργολάβων και των επικεφαλής των πολυεθνικών δεν είναι άλλος από το να δημιουργήσουν το φόβο του «παράνομου» μετανάστη ή εκείνου χωρίς πόρους για να ζήσει, προκειμένου να εκδηλώσουν επιθυμία να φύγουν από τα κάτεργα, χωρίς να απαιτήσουν τίποτα.

Παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία και οι αποκαλύψεις για τις συνθήκες στα έργα υποδομής στο Κατάρ έρχονται στο φως εδώ και μια δεκαετία, η αντίδραση από την κυβέρνηση της χώρας, αλλά και από τη διοργανώτρια FIFA, είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη.

Το Κατάρ επίσημα παραδέχεται μεν ότι εργάτες έχουν χάσει τη ζωή τους, δίνοντας όμως πολύ μικρότερο αριθμό σε σχέση με τις περισσότερες έρευνες και χαρακτηρίζοντάς τον ...αναμενόμενο σε σχέση με τον αριθμό εργατών που δουλεύουν στα έργα (υπολογίζονται γύρω στα 2 εκατομμύρια). Επιπλέον, παρά τις υποσχέσεις για περαιτέρω έρευνες της υπόθεσης και αποτροπής παρόμοιων περιστατικών, περιορίστηκε σε ενέργειες τυπικές, ανούσιες.

Τους θανάτους και τραυματισμούς εργατών έχουν παραδεχτεί και εκπρόσωποι της διοργανώτριας επιτροπής, εκφράζοντας τη «λύπη» τους αλλά και ισχυριζόμενοι ότι οι αριθμοί «δεν είναι τόσο υψηλοί»...

Το έγκλημα συγκαλύπτει όλα αυτά τα χρόνια και η FIFA, η οποία - θυμίζουμε - έχει βρεθεί στο στόχαστρο για το σκάνδαλο χρηματισμού παραγόντων της που συνόδευσε την ανάληψη του Μουντιάλ από το Κατάρ. Το 2015, όταν πια η υπόθεση με τους θανάτους στα έργα υποδομής πήρε μεγάλες διαστάσεις σε διεθνές επίπεδο εξαιτίας σχετικών δημοσιευμάτων αγγλικών ΜΜΕ, η Παγκόσμια Συνομοσπονδία είχε υποσχεθεί «έρευνα σε βάθος». Τα αποτελέσματά της, λίγους μήνες μετά, έκαναν λόγο για «τήρηση των μέτρων ασφαλείας» στα έργα και για «αυστηρά μέτρα προστασίας της υγείας των εργαζομένων»... Παραδέχτηκε δε περιστατικά ατυχημάτων και θανάτων εργατών, εκτιμώντας όμως ότι κινούνταν σε «χαμηλό ποσοστό σε σχέση με άλλα μεγάλα κατασκευαστικά έργα στον κόσμο».

Από μόνες τους βέβαια οι μακάβριες «συγκρίσεις» με τα εργοδοτικά εγκλήματα σε άλλα μέρη στον κόσμο, σε βάρος της εργατικής τάξης, τα λένε όλα για το σάπιο εκμεταλλευτικό σύστημα, που για τα κέρδη του κεφαλαίου δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα...