O Μαχμούντ Νταρουίς, όταν κατακτά το προσωπικό ποιητικό σύμπαν του, πάντα μα πάντα το γειώνει στην αντίσταση του μαχόμενου Παλαιστινιακού λαού

Ως το τέλος της, γεμάτης με άλγος, ζωής του, πάντα στέκεται στο πλευρό των ανέστιων συμπατριωτών του, γιατί ποτέ μα ποτέ στα δημιουργήματά του δεν μασάει τα λόγια του, δεν αλλάζει ρότα, δεν συμβιβάζεται για να γίνει αρεστός. Πάντα παραμένει απόκληρος, εκτεθειμένος, σε διαρκή πολιορκία, ξένος στον τόπο των προγόνων του, σε μόνιμη προσφυγιά και σε ατελείωτη εξορία.

Ομως, ας πιάσουμε το νήμα της ζωής αυτής της μαχόμενης προσωπικότητας έτσι όπως το αφήσαμε στο κομβικό έτος 1961, οπότε γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισραήλ. Δεν είναι μία επιλογή της νεότητας, η οποία αργότερα ξεχνιέται, όταν η φήμη του αποκτά τα χαρακτηριστικά της παγκόσμιας αναγνώρισης και αναγνωσιμότητας.

Επί επτά χρόνια, μέχρι το 1967, ονειρεύεται ψυχοσωματικά την προλεταριακή επανάσταση για μια ανεξάρτητη πατρίδα, χωρίς ποτέ να απολύει τη διεθνιστική ταυτότητά του και το αίσθημα της παγκόσμιας αλληλεγγύης.

Εχει περάσει τα 30 χρόνια του, όταν γράφει το «Ταξίμι πάνω σε Σούρα της Ιερουσαλήμ», το οποίο περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Χρονικά της Συνήθους Θλίψης» (1973):

Ο ποιητής διαβάζει (δεξιά), ο ομοεθνής του, ο κριτικός λογοτεχνίας και φιλόσοφος Εντουαρντ Σαΐντ (1935 - 2003) στρέφεται προς τον Λιβανέζο τραγουδοποιό Μαρσέλ Χαλίφε, που βρίσκεται από πάνω τους. Η φωτογραφία αποπνέει ηρεμία, γιατί και οι τρεις τους είναι γιοι της ειρήνης

Ομως, επειδή την ιστορία της παλαιστινιακής ποίησης στην ελληνική γλώσσα την έχει γράψει το εκδοτικό του ΚΚΕ, η «Σύγχρονη Εποχή», θα ανατρέξουμε στην ανθολογία, με τον τίτλο «Εξη Νεοάραβες ποιητές» (1980). Τη μετάφραση, από τα αραβικά, υπογράφει ο Σαμίρ Αουάντ και τη λογοτεχνική απόδοση η Μαρίτσα Παπαδήμα.

Μετά από 40 και βάλε χρόνια, σαν να μην έχει περάσει ούτε μία μέρα, από την προσωπογραφία του κομμουνιστή ποιητή Μαχμούντ Νταρουίς, όπως την φιλοτεχνεί το δίδυμο της συνεργασίας:

«(...) Μεγάλωσε βλέποντας το στρατοκρατικό καθεστώς του Ισραήλ να κάνει κάθε είδους διακρίσεις σε βάρος της αραβικής μειονότητας, διακρίσεις που φτάνανε μέχρι τη γενοκτονία. Οπως έγινε στα χωριά Ντερ Γιασίν και Κάφαρ Κάσεμ, όπου όλοι οι κάτοικοι εκτελέστηκαν από την ισραηλινή εθνοφρουρά. Η πρώτη σφαγή (...) έγινε για να τρομοκρατηθούν οι Παλαιστίνιοι να φύγουν απ' τα χωριά τους και να γίνουν πρόσφυγες στις γειτονικές χώρες. Η δεύτερη σφαγή (...) στα 1956 σκοπό είχε να πνίξει το πνεύμα αντίστασης που είχε αναπτυχθεί. Οι Αραβες που ζούσαν στο Ισραήλ αντιδρούσαν στην καταπίεση, στην εκμετάλλευση, στις ρατσιστικές διακρίσεις και τα αντίποινα ήταν σκληρά.

Το εξώφυλλο της ιστορικής έκδοσης της «Σύγχρονης Εποχής», «Εξη Νεοάραβες ποιητές», σε μετάφραση του Σαμίρ Αουάντ και της Μαρίτσας Παπαδήμα (1980)

Ο Νταρουίς ακολουθεί τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό, η ποίησή του είναι πλούσια σε εικόνες και καινούργια θέματα, όπως όταν μελετάει το πρόβλημα της γλώσσας, της παράδοσης και της ποίησης».

Προσέξτε. Ο Παλαιστίνιος αγωνιζόμενος δημιουργός δεν γράφει στίχους άχρωμους, άγευστους και άφωνους, γιατί θέλει να δώσει ψευδές φως στα ερειπωμένα παλαιστινιακά σπίτια. Δεν μπορεί να γίνει σαφέστερος, όταν γράφει το «ιδεολογικό» ποίημα «Για την ποίηση»:

Τα ποιήματά μας είναι χωρίς χρώμα / χωρίς γεύση... χωρίς φωνή / αν δε μεταφέρουν το φως από σπίτι σε σπίτι / Αν δεν καταλάβουν οι «απλοί» τις έννοιές τους / καλύτερα να τα σκορπίσουμε / ν' αφεθούμε κι εμείς... στη σιωπή.

Ναι, ο Μαχμούντ Νταρουίς αρνιόταν την ένοχη σιωπή, γιατί η λογοτεχνία δεν είναι υπηρέτης της απόσβεσης των γεγονότων, όταν αυτά συμβαίνουν, καθώς αναπνέεις, στην παροντική στιγμή του χαμού. Σ' ένα από τα τελευταία του κείμενα αποφαινόταν:

«Ταυτότητα είναι ό,τι κληροδοτούμε και όχι ό,τι κληρονομούμε, ό,τι επινοούμε και όχι ό,τι θυμόμαστε. Ταυτότητα είναι η αποσύνθεση του καθρέφτη που πρέπει να σπάσουμε κάθε φορά που μας αρέσει το είδωλο που βλέπουμε μέσα μας!». Η κατάληξή του, καθόλου ατελέσφορη, παραδίδει το εγώ του στην υπηρεσία του μαστιζόμενου λαού του: «Στο εξής, δεν είσαι ο εαυτός σου!».

Φωτογραφίες Παλαιστινίων αγωνιστών κι αγωνιστριών, που έχασαν τη ζωή τους, το 1956, από τα δολοφονικά πυρά της Ισραηλινής Συνοριακής Αστυνομίας, στο χωριό - ολοκαύτωμα Κάφαρ Κάσεμ

Ωστόσο, διαθέτει κοινό γλωσσικό όργανο, το οποίο φθάνει στις απαρχές της άρθρωσης των πρώτων ονομάτων. Το πληκτρολόγιο, με το οποίο παίζει ο εθνικός ποιητής της Παλαιστινιακής Αντίστασης, διαθέτει πλήκτρα πολύχρωμα από μύθους, ελληνικούς, περσικούς, ρωμαϊκούς και βιβλικούς.

Και ίσως ασυνείδητα τον επηρέασαν οι «Χίλιες και μία νύχτες». Αυτό το παρηγορητικό έπος αυτογνωσίας, μέσα από τα υλικά του παραμυθιού, διδάσκει ότι το φανταστικό, ακόμη κι αν δεν λύνει τους ανθρώπους από τα δεσμά της επιβίωσης, τουλάχιστον τους βοηθάει να βυθιστούν σ' έναν λυτρωτικό ύπνο.

Εναν ύπνο που δεν ξεγράφει την καθημερινότητα του ταλανισμένου παραγωγού, είτε με τα χέρια είτε με το μυαλό ή και με τα δύο μαζί, αλλά την θέτει στις στέρεες βάσεις της αέναης διεκδίκησης για έναν δικαιότερο κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Απ' αυτήν την παράδοση, η οποία χρωστάει πολλά στον προφορικό λόγο, κρατάει το ποίημα «Το τραγούδι κι ο Σουλτάνος». Ενα απόσπασμά του:

Θύμωσε ο Σουλτάνος ...κι ο Σουλτάνος είναι σ' όλες τις φωτογραφίες / και πάνω στα ταχυδρομικά δελτάρια / αγνός σαν τους ψαλμούς... στο μέτωπό του το σημάδι των δούλων / και φώναξε...και διάταξε / σκοτώστε αυτό το ποίημα / το σκοπευτήριο είναι η συλλογή των πεισματάρικων ποιημάτων.

*

Το γαλάζιο τραγούδι ήταν μια σκέψη / προσπάθησε ο Σουλτάνος να τη μποδίσει / μα έγινε η γέννηση της φλόγας

*

Το κόκκινο τραγούδι ήταν η φλόγα / προσπάθησε ο Σουλτάνος να τη φυλακίσει / κι έγινε φωτιά - επανάσταση.

Ο σαρκασμός ήταν ένα από τα όπλα του, γιατί, όπως συχνά έλεγε, «με βοηθά να ξεπερνώ την τραχύτητα της πραγματικότητας που ζούμε, απαλύνει τον πόνο των σημαδιών και κάνει τους ανθρώπους να χαμογελούν. Ο σαρκασμός συσχετίζεται όχι μόνο με τη σημερινή πραγματικότητα αλλά και με την Ιστορία. Η Ιστορία γελά και με το θύμα και με τον θύτη».

(Συνεχίζεται)

ΥΓ: Είμαι το αγέννητο ακόμη ο λόφος / Της κοιλιάς ηφαίστειο κεκοιμημένο / Χωρίς βάρος έτρεχα μέσα στην / Μήτρα ασύλληπτο σπέρμα πριν / Στην λάβα βουτήξει ο πατέρας / Κι ήταν όλη η γη κατάμαυρη / Παρακαλούσα βροχή να γεννηθώ (Συνεχίζεται)