Η «Τέταρτη Διάσταση» περιλαμβάνει δεκαεφτά ποιήματα. Σύμφωνα με μελετητές του ποιητή, η επιλογή της σειράς των ποιημάτων δεν είναι τυχαία. Ο Ρίτσος διαλέγει να ξεκινήσει με το ποίημα «Παράθυρο» - «κ' είμαι κρυμμένος πίσω απόνα τετράγωνο φως, χλωμό ή ασημένιο ή ρόδινο, και μπορώ ελεύθερα να κοιτάζω τον κόσμο χωρίς κανένας να με βλέπει», όπου ο ποιητής αποστασιοποιημένος μελετά όλη την πραγματικότητα. Και τελειώνει αισιόδοξα με το «Οταν έρχεται ο ξένος», όπου ο «Ξένος», δηλαδή ο ποιητής - οδηγητής, δίνει τα συμπεράσματα του έντονου προβληματισμού των ποιημάτων που προηγήθηκαν. «Ολα δικά μας, όλα του κόσμου τούτου», αναφωνεί, καλώντας μας να συνεχίσουμε την πορεία προς τα μπρος.

Αυτά τα ποιήματα γράφτηκαν την περίοδο 1956 - 1972, μετά δηλαδή την ήττα του επαναστατικού κινήματος της χώρας μας και τις αρνητικές εξελίξεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Είναι ποιήματα πιο χαμηλόφωνα και εξομολογητικά. Βοηθούν τον αναγνώστη να αντιμετωπίσει με πιο βαθιά γνώση, χωρίς επιπόλαιες συναισθηματικές εξάρσεις, τις ήττες, τις απώλειες, τις ιστορικές επιβραδύνσεις, μαζί και τις υπαρξιακές ανησυχίες μας όπως τη φθορά, το θάνατο, τον έρωτα.

Πολλοί από τους ποιητικούς μονολόγους της «Τέταρτης Διάστασης» αντλούν το θέμα τους από έναν αρχαίο μύθο, ή μια τραγωδία. Στην «Ισμήνη», ο Ρίτσος αξιοποιεί το μυθικό υλικό που πραγματεύεται ο Σοφοκλής στην «Αντιγόνη».

Ο «Ριζοσπάστης» είχε τη χαρά να συνομιλήσει με την Μαριάνθη Σοντάκη, που ερμηνεύει τον ομώνυμο ρόλο.

-- Εως τις αρχές Μάρτη θα παρουσιάζετε τον ποιητικό μονόλογο του Γ. Ρίτσου «Ισμήνη». Εχετε ασχοληθεί με το συγκεκριμένο έργο και στο παρελθόν. Τι σας οδήγησε να ασχοληθείτε ξανά;

-- Σχεδιάζω την παράσταση αυτή από το 2004 που διάβασα την «Τέταρτη Διάσταση». Σπάνια παθαίνω μανία με ρόλους. Προτιμώ να με ξαφνιάζει η ζωή και η τύχη. Αλλά είναι κάποια κείμενα στα οποία αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να αντισταθώ. Το 2016 υλοποιήθηκε το πρώτο μέρος αυτού του σχεδίου, αισθάνομαι όμως ότι αυτός ο ρόλος είναι ανεξάντλητος και θα ήθελα να μεγαλώνει μαζί μου. Σκέφτομαι ότι θα ήταν ιδανικό να τον επιχειρώ ανά δεκαετία ίσως, να ανακαλύπτω καινούργια δεδομένα από τον πλούτο του και να τον ντύνω με την ωριμότητα της διαφορετικής ηλικίας μου κάθε φορά. Ηδη κάποιοι θεατές που είδαν την παράσταση και το 2016 και φέτος με ξάφνιασαν λέγοντάς μου πως η παράσταση είναι διαφορετική και ωριμότερη. Δεν το περίμενα μιας και δεν έχει περάσει πια και τόσος καιρός και ενσυνειδήτως πειράξαμε πολύ λίγα πράγματα.

-- Στο συγκεκριμένο έργο παρουσιάζει μια άλλη οπτική του γνωστού μύθου και επιλέγει να δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στον αντιήρωα. Ποια είναι τα θέματα που θίγει;

-- Ολη η «Τέταρτη Διάσταση» είναι μια σπουδή για τον χρόνο, τον βιολογικό αλλά και τον ιστορικό. Θα έλεγα ότι δεν γνωρίζω άλλο έργο που να έχει ασχοληθεί με το θέμα τόσο διεξοδικά και ωστόσο με αυτό το μεγαλείο του λυρισμού. Παράλληλα, θίγει τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν την ανθρώπινη ύπαρξη. Οπως είναι ο έρωτας, η φθορά, η εξουσία.

Τώρα το γεγονός ότι αυτά τα θέματα παρουσιάζονται από τη μεριά της άτολμης αδελφής είναι μια ιδιοφυής αυθαιρεσία του Ρίτσου. Με αυτό το έργο δίνει φωνή στους χαμένους της ιστορίας, σε αυτούς που δεν είχαν την ευκαιρία και μέσα από την Ισμήνη μιλάει για την αξία της ανθρώπινης ζωής. Τη ματαιότητα της δόξας. Την επιθυμία, τον έρωτα, πράγματα που η ηρωική Αντιγόνη είχε απεμπολήσει.

Με συγκινεί μάλιστα το γεγονός ότι δίνει φωνή στην αντιηρωική Ισμήνη, την ίδια ώρα που ο ίδιος βρίσκεται στην εξορία υπερασπιζόμενος τα ιδανικά του. Εχω την αίσθηση ότι μιλάει εξ ονόματός της εξυμνώντας τα ουσιαστικά της ζωής.

-- Πώς προσεγγίσατε το έργο μαζί με τον σκηνοθέτη της παράστασης, Βασίλη Νικολαΐδη;

-- Καταρχάς με τον Βασίλη Νικολαΐδη, σκηνοθέτη της παράστασης, μείναμε καιρό στην ανάγνωση του κειμένου, προσπαθώντας να καταλάβουμε ακριβώς και την παραμικρή απόχρωση του ποιητικού λόγου.

Ας ανοίξουμε εδώ μία παρένθεση για να πούμε πως αν και πρόκειται για ένα καθαρά ποιητικό κείμενο, ωστόσο υπάρχει μια έντονη θεατρική αίσθηση, αρκεί να αφεθούμε στην ουσία της ατμόσφαιρας ακολουθώντας τη ροή της εξέλιξης η οποία υπάρχει έντονα πίσω από το κείμενο. Ετσι διαγράφονται καθαρά ο χαρακτήρας και η ιδιαιτερότητα της ηρωίδας καθώς και η συναισθηματική της κατάσταση σε κάθε στιγμή του έργου. Εμείς αφεθήκαμε να υλοποιήσουμε θεατρικά το κείμενο εικονοποιώντας τις συναισθηματικές εναλλαγές της ηρωίδας. Αρα η ουσία της προσέγγισής μας είναι ο απόλυτος σεβασμός σε αυτό που το ίδιο το κείμενο επιτάσσει όταν αποκρυπτογραφηθεί.

Σε αυτό μας το εγχείρημα άξιος συνοδοιπόρος υπήρξε ο Στράτος Χατζηηλίας στο ρόλο του νεαρού αξιωματικού που ευαισθητοποιείται πλήρως στις εναλλαγές της ηρωίδας. Η Καίτη Πάντζαρη στο τσέλο και τα φωνητικά αναπνέει μαζί μας ερμηνεύοντας θαυμαστά την εξαιρετικά εκφραστική μουσική του Πλάτωνα Ανδριτσάκη, που προεκτείνει την ποιητική ατμόσφαιρα. Τα κοστούμια του Δημήτρη Ντάσιου δίνουν μια αίσθηση υψηλής μόδας, όμως ενταγμένη στο πλαίσιο που ο ίδιος ο ποιητής επιθυμεί. Η Εφη Καρακώστα, που επιμελήθηκε την κίνηση, κωδικοποίησε σωματικά τον ψυχισμό της ηρωίδας. Τέλος, οι φωτισμοί του Αποστόλη Τσατσάκου έδωσαν την τελευταία καθοριστική πινελιά στο σύνολο.

-- Πόσο δουλέψατε για να πετύχετε μια τέτοια απόδοση στην κίνηση και γενικότερα στην ερμηνεία σε αυτήν την τόσο βαθιά και με τόσα νοήματα ποιητική σύνθεση;

-- Αυτή η δουλειά είναι αδυσώπητη, ειδικά αν την αγαπάς και την κάνεις με πάθος. Νομίζω ότι από τότε που αποφασίσαμε το ανέβασμα του έργου αλλά και τώρα με την επανάληψη της παράστασης η μέρα μου ολόκληρη γυρίζει γύρω από αυτό το έργο. Πολλές φορές μάλιστα γίνεται βασανιστικό, ειδικά όταν εγώ στην «πολιτική» μου ζωή έχω πολλούς απαιτητικούς ρόλους, όπως της μητέρας και της δασκάλας σε δραματικές σχολές. Μπορώ να σας πω ότι κάποιες φορές όταν οδηγώ ή πλένω πιάτα (αγαπημένη μου ασχολία) φωτίζομαι και αρχίζω να μονολογώ «μα ναι, έτσι πρέπει να αποδώσω αυτό το σημείο». Το τυπικό μέρος των προβών κράτησε ένα τρίμηνο την πρώτη φορά και τώρα γύρω στον ενάμιση μήνα.

-- Η ποίηση του Γ. Ρίτσου, ειδικά στην «Τέταρτη Διάσταση», φανερώνει έναν αγώνα αναζήτησης της αλήθειας για την αδιάκοπα μεταβαλλόμενη και αντιφατική πραγματικότητα, ειδικά στο σύνθετο τρόπο που αυτή αντανακλάται στην ανθρώπινη συνείδηση.

-- Ολα τα σπουδαία κλασικά έργα - και η «Τετάρτη Διάσταση» θα αποδειχτεί πως είναι τέτοιο - διερευνούν ερωτήματα για την ύπαρξη και την ουσία μας και κάθε εποχή επικαιροποιούνται και τα απαντούν.

-- Ποια είναι τα επόμενα σχέδια;

-- Μετά τις παραστάσεις μας στο θέατρο «Φούρνος», θα κάνουμε μια μικρή περιοδεία με την «Ισμήνη». Μέχρι στιγμής μπορούμε να ανακοινώσουμε δύο παραστάσεις στο Ρέθυμνο στις 6 και 7 Απρίλη στο θέατρο «Αντίβαρο» και στις 19 και 20 Απρίλη στο θέατρο «Λιθογραφείο» της Πάτρας.

Ακόμα, το επόμενο διάστημα θέλω να υλοποιήσω ένα πρότζεκτ που σχεδιάζω με τους εδώ και 15 χρόνια φίλους και συνεργάτες μου και εξαιρετικούς μουσικούς, την τσελίστα Ηβη Παπαθανασίου και τον πιανίστα Κώστα Χάρδα. Στην παρέα μας ήρθε να προστεθεί και ο Θανάσης Λάλας, που μας έκανε την τιμή να γράψει γι' αυτήν τη δουλειά ένα υπέροχο κείμενο. Περιμένω το μέλλον με αγωνία και χαρά και ελπίζω να είμαι δημιουργική και να συναναστρέφομαι με ανθρώπους που εκτιμώ και θαυμάζω.