Ξεκινάει την Τρίτη και τυπικά η εισβολή του ιδιωτικού κεφαλαίου στα "Ελληνικά Πετρέλαια" (ΕΛΠΕ), το μεγαλύτερο πετρελαϊκό όμιλο της χώρας, που ελέγχει το 56% της αγοράς και τον οποίο μέχρι πρόσφατα τον γνωρίζαμε με την επωνυμία Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου (ΔΕΠ). H κυοφορούμενη από το 1996 απόφαση της κυβέρνησης για ιδιωτικοποίηση του κρατικού τομέα πετρελαιοειδών ήταν από την πρώτη στιγμή ενταγμένη στα σχέδια ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας, με μοναδικό στόχο να εξυπηρετηθούν συγκεκριμένα ιδιωτικά συμφέροντα στον κλάδο. Η μεθόδευση είναι λίγο - πολύ γνωστή. Αρχικά είχε ειπωθεί πως μόνο το 10% των μετοχών της επιχείρησης θα δοθεί σε ιδιώτες, αργότερα έγινε 15%, στη συνέχεια 20%, για να καταλήξει τώρα στο 23%! Στο όλο της εγχείρημα η κυβέρνηση προσπαθεί να καταστήσει συνένοχους και τους εργαζόμενους του ομίλου, προσφέροντάς τους δάνεια για να αγοράσουν μετοχές, ενώ την ίδια στιγμή έχει προαποφασίσει την απόλυση 700 ατόμων!

Οι χειρισμοί που ακολουθήθηκαν μέχρι τώρα είναι ενδεικτικοί των γενικότερων προθέσεων των "εκσυγχρονιστών" για την παραχώρηση μεγαλύτερων "πακέτων" μετοχών σε ιδιώτες, καθώς το αντίθετο δε διασφαλίζεται από πουθενά. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η ιδιωτικοποίηση του ομίλου "Ελληνικά Πετρέλαια" γίνεται σε μια στιγμή που η εσωτερική αγορά κυριαρχείται από συγχωνεύσεις και εξαγορές εταιριών και η ανάγκη για ενίσχυση και ενδυνάμωση του δημόσιου χαρακτήρα του κρατικού ομίλου είναι ακόμη μεγαλύτερη.

Αντ' αυτού η κυβέρνηση διαθέτει το 23% των μετοχών της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρίας της χώρας, με συνολικά κέρδη την τριετία 1995 - 1997 ύψους 70 δισ. δρχ. και προϋπολογισμένα κέρδη για το 1998 τουλάχιστον 43,6 δισ. δρχ. Στο ίδιο διάστημα, οι επενδύσεις άγγιξαν τα 61 δισ. δρχ. Βέβαια, οι πόρτες για την είσοδο του πολυεθνικού κεφαλαίου σε διάφορους τομείς της δραστηριότητας των ΕΛΠΕ είχαν ανοίξει πολύ πριν τη μετοχοποίηση. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις παραχωρήσεις στις έρευνες υδρογονανθράκων αρμοδιότητας της θυγατρικής ΔΕΠ - ΕΚΥ σε πολυεθνικές πετρελαϊκές εταιρίες, καθώς και τη συμμετοχή των εταιριών του ομίλου σε διάφορες κοινοπραξίες με ιδιώτες για τη δραστηριοποίησή τους στο εξωτερικό, λειτουργώντας ουσιαστικά σαν αβανταδόροι των ιδιωτικών κεφαλαίων και εξασφαλίζοντας σε αυτά ασφαλή κέρδη.

Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι, στο νέο σχήμα που προέκυψε από την αναδιοργάνωση του ομίλου για τις ανάγκες της ιδιωτικοποίησης, η ΔΕΠ - ΕΚΥ έχει μετατραπεί σε απλή διεύθυνση με προοπτική υποβάθμισης για να μείνει η δραστηριότητα της έρευνας υδρογονανθράκων εξ ολοκλήρου μελλοντικά στους ιδιώτες. Αντίστοιχη υποβάθμιση προβλέπεται και για τη μελετητική εταιρία του ομίλου, ΑΣΠΡΟΦΟΣ, με σκοπό επίσης όλος ο αντίστοιχος τομέας να μείνει στους ιδιώτες, τους οποίους θα προσλαμβάνει η ΕΛΠΕ για τις μελλοντικές της ανάγκες.

Σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, την ίδια στιγμή και στο "παραπέντε" της ιδιωτικοποίησης η επιχείρηση προχωράει σε εξαγορές χρεοκοπημένων επιχειρήσεων. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη εξαγορά της εταιρίας εμπορίας πετρελαιοειδών ΜΑΜΙΔΑΚΗΣ ΑΕ έναντι 12 δισ. δρχ., όταν αυτή έχει χρέη 14,5 δισ. δρχ., το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι χρέη προς την ίδια την ΕΛΠΕ! Η διοίκηση της εταιρίας, προφανώς στα πλαίσια των κυβερνητικών οδηγιών που έχει, φαίνεται αποφασισμένη να "απαλλάξει" και άλλους ιδιώτες από τα χρέη τους, πληρώνοντάς τους και από πάνω με δεκάδες δισ. δρχ. Αυτό προκύπτει και από το επενδυτικό της πρόγραμμα, που προβλέπει ποσό ύψους 20 δισ.. δρχ. για εξαγορές δικτύων. Σύμφωνα εξάλλου με πληροφορίες, συζητιέται ήδη η εξαγορά της ROD - OIL AE, για την οποία η ΕΛΠΕ μεθοδεύει ήδη δικαστικές ενέργειες για την είσπραξη ποσού 3,3 δισ. δρχ. από ανεξόφλητες οφειλές. Σε ανάλογες διεκδικήσεις η ΕΛΠΕ έχει προσφύγει με αγωγές και κατά των Τραπεζών Εθνικής, Εμπορικής, Ιονικής, Πίστεως και Κρήτης για συνολικό ποσό ύψους 3.150 εκατ. δραχμών. Επιπλέον, 1,9 δισ. δρχ. διεκδικεί δικαστικώς από την ασφαλιστική εταιρία ΦΟΙΝΙΞ ΑΕ για μη καταβολή οφειλόμενων ασφαλιστικών αποζημιώσεων.

Το μέγεθος του κρατικού τομέα πετρελαιοειδών καταδεικνύει από μόνο του το έγκλημα που συντελεί σε βάρος του και σε βάρος της οικονομίας της χώρας η κυβέρνηση. Διαθέτει τα δύο από τα 4 διυλιστήρια στη χώρα, ΕΚΟ και ΕΛΔΑ, έχει ηγετική θέση σε όλους τους τομείς της αγοράς πετρελαιοειδών, συγκεντρώνοντας το 56% της εγχώριας αγοράς και είναι αποκλειστικός προμηθευτής της ΔΕΗ και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων σε καύσιμα.

Στον τομέα της εμπορίας με πάνω από 1.100 πρατήρια, δραστηριοποιείται με δύο εμπορικά σήματα (ΕΚΟ - ΕΛΔΑ), που καλύπτουν το 17% της εγχώριας αγοράς. Στα καύσιμα αεροπορίας διατηρεί μερίδιο 51% προμηθεύοντας την "Ολυμπιακή Αεροπορία", καθώς και μεγάλες ξένες αεροπορικές εταιρίες. Διαθέτει επίσης 23 σταθμούς ανεφοδιασμού σε όλα τα μεγάλα ελληνικά αεροδρόμια, ενώ έχει εμπορική δραστηριότητα και σε Αλβανία, Σκόπια και Γεωργία.

Στον τομέα των πετροχημικών, διαθέτει τη μεγαλύτερη μονάδα της χώρας, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη επενδύσεις ύψους περίπου 60 δισ. δραχμών. Αποβλέπει, βέβαια, με κριτήριο πλέον αποκλειστικά το κέρδος, που ενδιαφέρει τους ιδιώτες, να κλείσει σταδιακά τις μονάδες χημικών στο συγκρότημα της ΕΚΟ στη Θεσσαλονίκη.

Χρύσα ΛΙΑΓΚΟΥ

Συνεχής πορεία τοποθέτησης κεφαλαίων του ελληνικού λαού, στην κατεύθυνση της δημιουργίας κρατικού ομίλου στο χώρο των πετρελαιοειδών, είναι η ιστορία της ΔΕΠ, που αφού γιγαντώθηκε με τις δημόσιες επενδύσεις παραδίδεται τώρα στο ιδιωτικό κεφάλαιο. H ΔΕΠ συστήθηκε από το ελληνικό δημόσιο με το νόμο 87/1975. Το 1976, τα Ελληνικά Διυλιστήρια Ασπροπύργου (ΕΛΔΑ), των οποίων η αποκλειστική δραστηριότητα την εποχή αυτή ήταν η διύλιση, εξαγοράστηκαν από το ελληνικό δημόσιο και μεταφέρθηκαν στη ΔΕΠ το 1986. Το ελληνικό δημόσιο ήταν μέχρι τότε ο αποκλειστικός εισαγωγέας αργού πετρελαίου.

• Το 1983 ιδρύθηκε η ΑΣΠΡΟΦΟΣ ως θυγατρική των ΕΛΔΑ και της "Foster Wheeler Italiana", με σκοπό την παροχή τεχνικών υπηρεσιών για την αναβάθμιση και επέκταση των Διυλιστηρίων Ασπροπύργου.
• Το 1984 η ΕΛΠΕΧ, εταιρία που ιδρύθηκε από τη ΔΕΠ και την ΕΤΒΑ, εξαγόρασε από την "Exon" τις επιχείρησης ESSO στην Ελλάδα και τις μετονόμασε σε ΕΚΟ. Η ΕΤΒΑ έχασε σταδιακά το μερίδιό της από τη μη άσκηση του δικαιώματος προτίμησης στις διαδοχικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου στις οποίες προέβαινε η ΕΛΠΕΧ και συνεπώς η τελευταία παρέμεινε θυγατρική της ΔΕΠ κατά 100%, όταν η ΔΕΠ εξαγόρασε το ελάχιστο ποσοστό της ΕΤΒΑ. Ο όμιλος ΕΚΟ δραστηριοποιούνταν στη διύλιση, στην εμπορία πετρελαιοειδών και στην παραγωγή πετροχημικών. Το 1985 η ΔΕΠ, ως μητρική εταιρία του ομίλου, έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να εισάγει και να διαχειρίζεται τα αποθέματα αργού πετρελαίου και γενικότερα τις πρώτες ύλες των πετρελαιοειδών προϊόντων για λογαριασμό και όφελος του ελληνικού κράτους.
• Η ΔΕΠ - ΕΚΥ ιδρύθηκε από τη ΔΕΠ το 1986, στην οποία μεταβίβασε όλο τον κλάδο έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.
• Το 1992, έτος απελευθέρωσης της αγοράς πετρελαιοειδών, η ΔΕΠ έγινε ανεξάρτητη εταιρία εισαγωγής αργού πετρελαίου και εμπορίας πετρελαιοειδών, με το ελληνικό δημόσιο να παραμένει ο μόνος μέτοχος.
• Το 1994 οι δραστηριότητες της ΕΛΔΑ - Ε επεκτάθηκαν και στην εσωτερική αγορά πετρελαιοειδών.
• Το 1995 η ΕΚΟ, συμπράττοντας με ξένες εταιρίες, οι οποίες έχουν συσταθεί και λειτουργούν με βάση τους νόμους της Δημοκρατίας της Γεωργίας, συνέστησαν την ΕΚΟ - GEORGIA. To 1995 o όμιλος προχώρησε σε επιχειρηματική συνεργασία με την 3Ε και τον ιταλικό όμιλο RADICI και AVG Ltd για τη σύσταση της εταιρείας VPI. H ΔΕΠ συμμετέχει στην εν λόγω εταιρία με ποσοστό 35%.
• Το 1996 η εταιρία ΕΚΟ εξαγόρασε το 50% των μετοχών της εταιρίας ΟΠΤΙΜΟΥΜ - ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΕ, η οποία είχε ιδρυθεί το 1993 στην Αθήνα και μετονομάστηκε στη συνέχεια σε ΕΚΟΛΙΝΑ.
• Στις 20.10.1997 συστήθηκε η ΕΚΟ - ΦΙΛΜ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ως θυγατρική της ΕΛΔΙΧΗΜΑΚ και της ΕΚΟ ΑΒΕΕ.
• Στις 21.10.1997 υπογράφηκε σύμβαση εξαγοράς του συνόλου των μετοχών της εταιρίας ΠΕΤΡΟΛΙΝΑ, η οποία κατέχει το 50% των μετοχών της ΕΚΟΛΙΝΑ.
• Στις 20.10.1997 κατατέθηκε προς δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία Ανώνυμος Εταιρία Γενικού Εμπορίου - Βιομηχανίας και Πετρελαίου, στην οποία η "Ελληνικά Πετρέλαια" συμμετέχει με ποσοστό 35%.
• Το 1997 ο όμιλος εφαρμόζει πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του διοικητικού του σχήματος μετά από σχετική μελέτη της εταιρίας συμβούλων "Ernst - Young" και για τις ανάγκες της μετοχοποίησης.

Σήμερα Η ΕΛΠΕ είναι μία από τις τρεις εταιρίες στην Ελλάδα που διαθέτουν διυλιστήρια. Λειτουργεί δύο από τα 4 διυλιστήρια της χώρας, αυτά του Ασπροπύργου και της Θεσσαλονίκης. Το διυλιστήριο του Ασπροπύργου είναι σύνθετο και ένα από τα πιο σύγχρονα της Ευρώπης. Ο όμιλος έχει ποσοστό 56% στη χονδρική εμπορία προϊόντων πετρελαίου στην ελληνική αγορά, ενώ τα δύο διυλιστήριά του έχουν ονομαστική δυναμικότητα διύλισης που αντιστοιχεί στο 50% της συνολικής δυναμικότητας διύλισης της Ελλάδας. Τα διυλιστήρια του ομίλου βρίσκονται σε στρατηγικές θέσεις. Το ένα στην Αττική όπου βρίσκεται το 40% περίπου του πληθυσμού της χώρας. Το άλλο στη Θεσσαλονίκη με συγκριτικό πλεονέκτημα για την αγορά της Β. Ελλάδας, έναντι ανταγωνιστών τους. Επίσης είναι τα μόνα στην Ελλάδα που διαθέτουν δίκτυο αγωγών προς όλες τις μεγάλες εταιρίες εμπορίας πετρελαιοειδών οι οποίες δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Τον Ιούλη του 1997 η "Ελληνικά Πετρέλαια" σύναψε διετή σύμβαση με τη ΔΕΗ για την κάλυψη του συνόλου των αναγκών της σε υγρά καύσιμα. Εχει συνεργασία και με τις Ενοπλες Δυνάμεις.

Η μονάδα του Ασπρόπυργου άρχισε να λειτουργεί το 1958, επεκτάθηκε το 1972 και αναβαθμίστηκε το 1987. Παράγει όλο το φάσμα πετρελαιοειδών προϊόντων (εκτός λιπαντικών). Εχει ετήσια ονομαστική δυναμικότητα διύλισης αργού πετρελαίου 6.200 ΚΤ. Διαθέτει μονάδα συμπαραγωγής ρεύματος με δυναμικότητα 50 μεγαβάτ, που καλύπτει το σύνολο των αναγκών του διυλιστηρίου σε ηλεκτρική ενέργεια και επιτρέπει την πώληση μικρής περίσσειας ποσότητας στη ΔΕΗ. Διαθέτει τρεις μονάδες αφαλάτωσης θαλασσινού νερού. Παράγει υγραέριο, βενζίνες, καύσιμα αεριωθούμενων, ντίζελ, μαζούτ και άσφαλτο. Εχει εκπονηθεί 5ετές επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 67,5 δισ. δρχ. Διαθέτει λιμενικές εγκαταστάσεις και σύστημα δεξαμενών για παραλαβή αργού πετρελαίου στα Μέγαρα.

Το διυλιστήριο Θεσσαλονίκης κατασκευάστηκε το 1976 από την ESSO και το 1984 εξαγοράστηκε από το ελληνικό δημόσιο. Είναι ο κύριος προμηθευτής υγρών καυσίμων στην περιοχή με σημαντικές προοπτικές προμήθειας πετρελαιοειδών στις αγορές των Βαλκανίων. Παράγει όλα τα είδη πετρελαιοειδών. Διαθέτει αγκυροβόλια ικανά να δεχτούν δεξαμενόπλοια περιορισμένου μεγέθους.

Η εταιρία μέσω της θυγατρικής της ΕΚΟ - ΕΛΔΑ δραστηριοποιείται στην εμπορία ενός ευρέος φάσματος πετρελαιοειδών στην Ελλάδα. Εχει συνολικό μερίδιο αγοράς 23,4%. Διατηρεί ηγεμονική θέση στο χώρο των διεθνών πωλήσεων με μερίδιο αγοράς 51,4% και 32,7% στις πωλήσεις αεροπορίας και ναυτιλίας αντίστοιχα. Είναι ο αποκλειστικός προμηθευτής της "Ολυμπιακής Αεροπορίας". Από το 1993 οι πωλήσεις της εταιρίας παρουσίασαν μεγαλύτερο ετήσιο ρυθμό αύξησης 6,8% και 2,7% στην εσωτερική αγορά και διεθνώς αντίστοιχα σε σχέση με τους αντίστοιχους ετήσιους ρυθμούς ζήτησης 3,9% και 0,4%. Διαθέτει δίκτυο με 1.100 πρατήρια ανά την Ελλάδα.

Χρ. Λ.