Πάνω από 35.000 πολιτικοί πρόσφυγες, που εξαναγκάστηκαν να φύγουν από την Ελλάδα και να καταφύγουν στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρά προβλήματα, άλυτα εδώ και δεκαετίες. Περίπου 18.000 πολιτικοί πρόσφυγες δεν μπορούν σήμερα να επιστρέψουν στη χώρα λόγω της απαγορευτικής νομοθεσίας. Για όλα αυτά ο "Ρ" συζητά με τον Γρηγόρη Φώτο, πρόεδρο της Πανελλήνιας Ενωσης Επαναπατρισθέντων Πολιτικών Προσφύγων, με την ευκαιρία της 7ης Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης της Ενωσης.

- Σε τι στοχεύετε με την 7η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΠΕΕΠΠ;

- Η Ενωσή μας αυτές τις μέρες θα πραγματοποιήσει την 7η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, όπου θα γίνει απολογισμός δουλιάς του Κεντρικού Συμβουλίου της. Κάθε δύο χρόνια γίνεται με βάση το καταστατικό. Στόχος μας είναι να εξετάσουμε κατά πόσο προωθήθηκαν - εάν προωθήθηκαν - τα προβλήματά μας. Εχουμε κάνει μέχρι τώρα πάρα πολλές συναντήσεις με τους αρμόδιους φορείς του κράτους, αλλά δυστυχώς - παρόλο που τα ντουλάπια όλων των υπουργείων είναι γεμάτα από υπομνήματα - εκτός από κάποια συνταξιοδοτικά θέματα που προωθήθηκαν το 1985 δεν έχει γίνει τίποτα. Ούτε οι υποσχέσεις της κυβέρνησης ότι θα προϋπαντήσει τα αδέλφια της αγωνιστές με "ανοικτάς τας αγκάλας". Δεν είδαμε τίποτα.

Τα προηγούμενα χρόνια επί Νέας Δημοκρατίας, όταν ερχόμαστε στην πατρίδα, μας δίνανε ένα χαρτί που έλεγε "άνευ δικαιώματος εργασίας". Αυτό μετά το 1982 δεν ίσχυε. Εγιναν κάποιες προσπάθειες να γίνουν συμβάσεις με τις ανατολικές χώρες, τις πρώην σοσιαλιστικές, για τη μεταφορά των συντάξεων και των ασφαλιστικών δικαιωμάτων μας, επιτεύχθηκε κάποια σύμβαση, δόθηκαν κάποια συμβολικά ποσά, με την προϋπόθεση ότι τα υπόλοιπα θα τα καλύψει η ελληνική κυβέρνηση, η οποία δυστυχώς μέχρι τώρα άφησε αυτή την υπόθεση. Αποτέλεσμα, ένας μεγάλος αριθμός συντρόφων μας να παραμένει χωρίς σύνταξη, ενώ έχει παρέλθει πια η ηλικία συνταξιοδοτήσεως. Ο αριθμός τους μεγαλώνει σχεδόν καθημερινά.

Κορυφαίο θέμα για μας είναι αυτό που συμβαίνει με όσους γύρισαν από τη Ρουμανία, με την οποία δεν έχει υπογραφεί σύμβαση. Υπογράφτηκε κάποια σύμβαση τον περασμένο Φεβρουάριο, που αναμένεται να επικυρωθεί από τα δύο Κοινοβούλια, αλλά δυστυχώς δεν επικυρώνεται. Αυτό τυραννά τον κόσμο. Τον έχει ρίξει σε απόγνωση.

- Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να υπάρξουν σήμερα για να επιστρέψουν όλοι οι πολιτικοί πρόσφυγες;

Το να επιστρέψουν οι πολιτικοί πρόσφυγες είναι σήμερα αδύνατον, γιατί σύμφωνα με το νόμο 1539 έχουν τεθεί κάποια όρια. Σύμφωνα με αυτόν, η προθεσμία του επαναπατρισμού πρέπει να λήξει σε 5 χρόνια, από το 1985 έως το 1991. Καταλαβαίνετε ότι οι άνθρωποι δεν είναι μπαούλα για να τους μετακινήσεις, έχουν τα προβλήματά τους, άλλοι έπρεπε να περιμένουν τη σύνταξή τους, άλλοι να τελειώσουν τα παιδιά τους τις σπουδές, άλλων παντρεύτηκαν εκείνη την περίοδο τα παιδιά κτλ. Εκτοτε λοιπόν όσοι έρχονται θεωρούνται εκπρόθεσμοι και είναι εκτός κάθε μέριμνας της πολιτείας. Εμείς ζητήσαμε επανειλημμένα να καταργηθούν αυτές οι προθεσμίες, γιατί πρόκειται περί ζωντανών ανθρώπων. Ολοι λένε "έχετε δίκιο", αλλά δυστυχώςκανείς δεν παίρνει την ευθύνη. Εχουμε και τις εκλογές και τους ανασχηματισμούς, με αποτέλεσμα να πρέπει να ενημερώνουμε κάθε φορά τους υπουργούς ...κι ο καιρός περνάει. Επιμένουμε λοιπόν να καταργηθούν οι προθεσμίες, να μπούνε και οι εκπρόθεσμοι στο "λογαριασμό" και να επιστρέψουν οι σύντροφοι... Να επισημάνουμε ότι τότε, όταν εκείνες οι χώρες έδωσαν κάποια χρήματα, δεν υπολόγισαν ότι κάποιοι δε θα μπορούσαν να 'ρθουν μέσα στις προθεσμίες και έδωσαν λεφτά για όλους. Τώρα η κυβέρνηση λέει ότι αφού αυτοί δεν ήρθαν, πρέπει να γίνουν ξανά διαπραγματεύσεις, τις οποίες όμως η πολιτεία δεν ξεκινάει. Εμείς πήγαμε σε αυτές τις χώρες, στην Τασκένδη, στο Ουζμπεκιστάν π. χ. και συναντηθήκαμε με τον υπουργό των Κοινωνικών Ασφαλίσεων και μας είπε ότι εκτιμά την προσφορά των Ελλήνων στην Τασκένδη και ότι είναι πρόθυμος να διαπραγματευτεί. Το θέμα όμως μένει ανοιχτό. Η υπόθεση έχει μπερδευτεί τόσο πολύ, που θα αναγκαστούμε να οδηγηθούμε σε κινητοποιήσεις. Πέρασαν 52 χρόνια από τη λήξη του πολέμου, πενήντα χρόνια από τον εμφύλιο, έχουμε 22 χρόνια για τα οποία εδώ περηφανευόμαστε για δημοκρατία και εκδημοκρατισμό της πολιτικής ζωής και μια μερίδα - εμείς δηλαδή - εξαναγκαζόμαστε να ζούμε με τους εφιάλτες αυτού του πολέμου! Δεν ξέρω πια πού το πάνε. Οι άνθρωποι, όλοι τους αγωνιστές, φεύγουν πικραμένοι από την πατρίδα για την οποία τόσα πρόσφεραν. Εμείς τηρήσαμε αυτό που αναφέρει ο Ρήγας Φεραίος: Ο,τι όποιος Ελληνας επραγμάτευσε στο εξωτερικό και δεν έμαθε μια τέχνη για να βοηθήσει την πατρίδα του, είναι προδότης. Εμείς μάθαμε και τέχνες και επιστήμες, αλλά δυστυχώς δεν εκτιμούνται...

- Πώς εκτιμάτε το ότι η κυβέρνηση τηρεί αυτή τη στάση;

Μακάρι να μας λέγανε: Ξέρετε, δε σας λύνουμε το πρόβλημα γιατί είστε "τέτοιοι". Αλλά αντί να μιλήσουν ξεκάθαρα, μας λένε "καθίστε σύντροφοι", "τι θα πάρετε σύντροφοι", μας ακούνε, μας λένε έχετε δίκιο "χίλια τοις εκατό", αλλά κανένας δεν αποφασίζει. Είμαστε ..."κρεμάμενοι". Βάζουν επερωτήσεις για το θέμα αυτό οι βουλευτές του ΚΚΕ, που είναι και το μόνο κόμμα που μας υποστηρίζει, όμως δεν έχει προχωρήσει κάτι. Τα κόμματα πρέπει να πάρουνε κάποια θέση. Να ακούσουμε ένα "ναι" ή ένα "όχι". Σε καμία χώρα του κόσμου δε γίνεται αυτό το πράγμα. Στη δικιά μας χώρα δε βάζουν ένα τέλος. Αν υποθέσουμε ότι κρατάνε τη μισαλλοδοξία την παλιά, να το πουν ξεκάθαρα. Γιατί πού θα φτάσει αυτό; Δηλαδή ξέρουμε πού μπορεί να φτάσει, στη βιολογική λύση! Κι αν μείνει κάποιος παππούς να του δώσουνε κανένα πεντοχίλιαρο "τιμής ένεκεν"...

- Με έναν ειδικό τρόπο αντιμετωπίζεται το πρόβλημα των σλαβόφωνων πολιτικών προσφύγων, τι ακριβώς συμβαίνει;

Μαζί μας ως γνωστόν ήταν και οι σλαβόφωνοι της Β. Ελλάδας. Στα χρόνια της Κατοχής αυτοί οι άνθρωποι διαμοιράστηκαν, κάποιοι ήρθαν στην Εθνική Αντίσταση, στο ΔΣΕ, ενώ είχαν πολεμήσει πρωτύτερα στον Αλβανικό Πόλεμο. Υπάρχουν ήρωες του Αλβανικού Πολέμου ανάμεσά τους. Ηταν ενσωματωμένοι στον ελληνικό λαό. Σε αυτούς τους ανθρώπους δεν επιτρέπουν να 'ρθουν. Βρίσκονται σε όλες τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Κάποιοι μετακινήθηκαν το '70-'75 προς τη Γιουγκοσλαβία, για να 'ναι σιμότερα στην πατρίδα, μήπως κάποια στιγμή ανοίξουνε τα σύνορα. Δεν τους αφήνουν να έρθουν επειδή "δεν είναι Ελληνες στο γένος" έτσι το όρισαν. Κάνεις δεν μπορεί να καταλάβει αυτό τον όρο. Είναι Ελληνες πολίτες! Ζούσαν όλα τα χρόνια μαζί μας, είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα αρρένων και θηλέων των κοινοτήτων. Κάποιοι φοβούνται ότι αυτοί θα υποκινήσουν εθνικιστικά προβλήματα, ενώ αυτοί θέλουν να 'ρθουν στην πατρίδα να "αφήσουν τα κόκαλά τους". Πρόκειται για ανθρώπους 80 χρόνων, περίπου 500.

- Τι προβλήματα, καθημερινά, αντιμετωπίζουν οι ήδη επαναπατρισθέντες σήμερα;

Το 1983-'84 υπήρξε μια περίοδος που δόθηκαν δάνεια για κατοικίες, ζητούσαν όμως από τους επαναπατρισθέντες να έχουν 850 ένσημα, που δεν τα είχαν βέβαια όλοι. Η πλειοψηφία έμεινε απ' έξω. Οι περισσότεροι ήταν ηλικιωμένοι, ποιος θα τους έπαιρνε εδώ για δουλιά;

Επίσης κατά την απουσία μας έχουν δημευτεί πολλές περιουσίες, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα. Οταν ήρθαμε, απαιτήσαμε λύσεις. Κάποιες περιουσίες που είχαν δημευτεί επέστρεψαν, ή με αποζημίωση ή με παραχώρηση χώρων. Ομως δεν μπορούσαν να γίνουν επιστροφές, αν οι δημευμένες περιουσίες είχαν αλλάξει χέρια, είχαν πουληθεί. Γι' αυτό ουσιαστικά το πρόβλημα δεν έχει λυθεί... Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τους αλλοδαπούς συζύγους. Υπήρχε ένας νόμος που έλεγε ότι έπρεπε επί τρία χρόνια να πληρώνουν για να πάρουν την υπηκοότητα. Μετά έγινε πέντε χρόνια. Εμείς λέμε ότι τους ξένους συζύγους, από τον Καναδά ή από την Αυστραλία, τους φέρανε άνθρωποι που πήγαν εκεί για βρουν πόρους και μπορεί να γύρισαν "κονομημένοι" που λένε. Αυτοί ίσως έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν. Εμείς όμως βρεθήκαμε σε αναγκαστική προσφυγιά. Ο,τι κάναμε το κάναμε αναγκαστικά. Επίσης τα συναλλάγματα π. χ. το ρούβλι δεν αναγνωρίστηκαν. Κι εδώ μας λένε ότι έχουμε δίκιο, αλλά δεν κάνουν τίποτα. Λέμε τουλάχιστον να αφήσουν αυτούς τους ανθρώπους τον πρώτο χρόνο να μην πληρώνουν, να μπορέσουν να πιάσουν μια δουλιά. Να στηριχτούνε και μετά τα βρίσκουμε. Υπάρχει τέλος μπέρδεμα με τους τίτλους σπουδών. Δεν μπορούμε να βρούμε άκρη με τι ακριβώς αντιστοιχούν τα διπλώματα. Πολύ νέοι άνθρωποι έρχονται στα γραφεία μας με αυτό το πρόβλημα.

Γεράσιμος ΛΙΒΙΤΣΑΝΟΣ